جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معماری پدیده ای در ارتباط با انسان است و می بایست متناسب با وی محقق شود، از این رو پرداختن به موضوع انسان به عنوان معرفت پایه در این دانش، امری انکارناپذیر می نماید. در این خصوص فهم مراتب معماری در ارتباط با مراتب وجودی انسان اهمیت بسیار می یابد. از سویی، از آنجایی که تعریف از انسان و تلقیات از وی گاه بسیار متفاوت می نماید، تفاوت در درک از معماری نیز بسیار طبیعی خواهد بود. از این منظر مقاله حاضر به شناخت ماهیت انسان مبتنی بر آموزه های قرآن مجید و حکمت اسلامی به عنوان نظام معرفتی حاکم بر پژوهش می پردازد و رابطه حاصل این شناخت را در ارتباط با معماری در درجات مختلف مورد بازشناسی قرار می دهد که این امر به مرتبه بندی معماری متناسب با ساختار وجودشناسانه انسان می انجامد. در این مقاله، ساختار وجودی انسان در سه ساحت طبیعت، غریزه و فطرت و در سه مرتبه وجودی جسم، روح و نفس ترسیم می گردد و معماری در تناظر با این ساحات و مراتب، سطح بندی می شود تا به مراتبی نظیر بنا، سرپناه، محیط، فضا و مکان دست یابد.

هدف از این تحقیق، بررسی و مقایسه شباهت ها و تفاوت های دو دیدگاه قرآن و روانشناسی درباره شیوه های مواجهه، اهداف درمانی و رویکردهای درمانی - مراقبتی با بیماران در حال مرگ می باشد. مرگ مفهوم پیچیده ای دارد که می تواند با درد و رنج زیادی همراه باشد. مقایسه دیدگاه روانشناسان درباره نحوه مواجهه و مقابله با درد و رنج مرگ، با قرآن کریم که به اعتقاد مسلمانان توصیف کننده جامع ترین (مائده/3) و معتدل ترین (بقره/143) روش زندگی است که اصول اساسی تمامی ادیان الهی را تایید می نماید (نساء/162)، بسیار قابل توجه خواهد بود.نتایج نشان داد که هر دو دیدگاه بر تمایل انسان به جاودانگی و ترس از مرگ تاکید می کنند و توافق دارند که نوع واکنش های هیجانی افراد در مواجهه با مرگ و پذیرش آن، بستگی به رفتار، ساختار شخصیتی و توان مقابله ای او با مسائل و مشکلات گذشته در طول زمان حیات دارد. اما مهمترین تفاوت این دو دیدگاه در اعتقاد یا عدم اعتقاد به حیات پس از مرگ است که باعث تفاوت در تعریف عملیاتی کیفیت مرگ، اهداف درمانی، و نوع مواجه با مرگ می شود. روانشناسی با تکنیک های مختلف روانشناختی و توصیه به کاهش سطح هوشیاری و مراقبت های تسکینی موقتی، در کاهش درد و رنج بیماران در حال مرگ تلاش می نماید، هر چند در کاهش درد جسمانی موفق بوده اند، اما در کاهش رنج روانشناختی به دلیل نداشتن نظریه هایی برای حیات جاوید، همیشه با مشکل مواجه بوده اند. در مقابل؛ قرآن کریم ضمن موافقت با مراقبت های تسکینی برای کاهش درد جسمانی، به نظریه پردازی برای حیات جاوید پرداخته است و با وجود آن که کاهش درد و رنج بیماران را در مقایسه با عظمت جهان آخرت (زمر/13)، از درجه چندم اهمیت برخوردار می داند و هدف اصلی کار با بیماران در حال مرگ را - با توصیه به وصیت و انجام معوقات شرعی - آماده کردن آنها برای سفر آخرت می داند؛ قادر است، در کاهش رنج روانشناختی بهتر از دیدگاه های روانشناسی معاصر که بر اساس اصل لذت گرایی و فرهنگ سکولار بنا شده اند، عمل کند.

در چارچوب دینی، انسان نه تنها از طریق عناصر مادی، بلکه از طریق کلام و نهایتا از طریق خداوند با عالم طبیعت پیوند دارد. قرآن کریم طبیعت و عناصر آن را به عنوان آیات الهی معرفی می کند و از آن ها به عنوان ابزار و وسیله شناخت اصول اساسی دین اسلام استفاده می کند.مساله معاد، که همان بازگشت به سوی حضرت حق است، عام و کلی بوده و یکی از سنن الهی است که بر اصل کلی حاکم بر وجود مبتنی است، آنچه در اصطلاح فلسفه نظام عالم و قانون اسباب خوانده می شود در زبان دین سنت الهی نامیده می شود.پژوهش حاضر بر این نکته تاکید دارد که کلیت معاد به صورت یک نظام الهی بر طبیعت حاکم است، طبیعت بستر حرکت معادی انسان به سمت کمال معنوی و محیط آماده شدن برای حضور در محضر الهی است، از این رو برای نظام حاکم بر عالم هستی، سه ساحت می توان قائل بود که عبارتند از: نظام الهی، نظام طبیعت و نظام انسانی، نظام طبیعت در طول نظام الهی قرار گرفته است و تقدیر نظام انسانی نیز باید قرار گرفتن در طول اراده الهی باشد بر این اساس پنج نظام حرکت، تعادل، تضاد، تکامل و تکوین در مورد ارتباط انسان با طبیعت از منظر معادشناسی معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از کارآمدترین روش های جذب مخاطب جهت تاثیرگذاری بیان موضوع، پیام و درونمایه مدنظر در قالب داستان است. قرآن کریم به عنوان کتابی آسمانی که برای عبرت دهی، ارائه راهکارهای تربیتی، بیان آموزه های دینی، هدایت گری و... بر پیامبر خاتم (ص) نازل گردیده و بخش عمده آن به روایت سرگذشت واقعی ملت ها و اقوام و اشخاص اختصاص دارد، شیوه داستانی را نه بعنوان هدف، بلکه به عنوان ابزاری کارآمد در بیان آموزه های خود برگزیده است، در این روند به علت آنکه هدف قرآن از داستان سرایی سرگرمی نیست، قرآن کریم با بهره مندی از عناصر روایی (مقدمه، گره افکنی، بحران زایی، کشمکش، گفتگو، شخصیت پردازی و ...) شیوه ای خاص و منحصر بفرد از بیان روایی با هدف عبرت دهی و هدایت گری اتخاذ کرده است.در این مقاله با هدف واکاوی ابعاد گوناگون داستان های قرآنی و کنکاش در اهداف و شیوه های پردازش آن ها، با ذکر نمونه هایی به تحقیق در جوانب مختلف روایی (فنی، موضوعی و معنایی) داستان های قرآن پرداخته شده و با مقایسه آن با اصول داستان سرایی، روش یگانه روایت گری قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت این نتیجه حاصل گردید که علی رغم تفاوت اساسی هدف داستان پردازی قرآن با آنچه در ادبیات داستانی مدنظر است، مولفه های روایت گری و عناصر داستانی در قرآن از پردازشی مطلوب و بافت و ساختاری هنرمندانه برخوردار است و روش ویژه ای را در روایت گری که منحصر به قرآن است ارائه می دهد.

از یک سلول واحد تا جنین چندماهه، شاهد فرآیندی بسیار ظریف و دقیق هستیم که نشان دهنده پدیده ای جالب توجه با پیچیدگی فزآینده ای است که مطالعه این پدیده، «جنین شناسی» نام دارد. گر چه با پیشر فت این علم، بشر توانسته به بخشی از شگفتی های مراحل آفرینش جنین پی ببرد و پرده از اسرار آن بردارد، اما در حال حاضر بسیاری از زوایای خلقت جنین برای بشر ناشناخته و اسرارآمیز باقی مانده است. می توان گفت جنین موجودی است که رازها و معماهای فراوانی درون خود نهفته است و کشف روابط شگفت انگیز اعضا و دستگاه های بدن در دوران جنینی می تواند بیان گر عظمت نظام آفرینش الهی باشد. هر گاه انسان مراحل پیچیده و دقیق خلقت جنین را به خوبی مورد موشکافی قرار می دهد که چگونه از یک سلول به ظاهر ناچیز و کوچک آغاز شده و با پشت سر گذاشتن مراحل تکامل به شاهکار موجودات هستی تبدیل می گردد چاره ای جز فرود آوردن سر تعظیم به درگاه الهی نخواهد داشت و با تمام وجود به عظمت آفرینش و قدرت آفریدگار اعتراف خواهد نمود.تقسیم بندی مراحل آفرینش جنین در قرآن که بر پایه تمایز ماکروسکوپی و قابل رویت بودن با چشم غیرمسلح است، یکی از آسان ترین و در عین حال دقیق ترین تقسیم بندی هایی است که مراحل تشکیل و رشد جنینی را بیان نموده است. گر چه در حال حاضر دانش جنین شناسی با چشم مسلح و بهره گیری از ابزار ریزبین به بررسی عوامل مولکولی، سلولی و ساختاری جنین می پردازد، اما باید اعتراف نمود که قرآن، تمام مراحل آفرینش و رشد و تکامل جنین را با اصطلاحاتی به ظاهر ساده اما بسیار دقیق بیان نموده که با ره آوردهای علمی و دانش روز بشر در جنین شناسی سازگارند. هر گاه پژوهشگر میان رشته ای بدون هیچ گونه غرض ورزی و تعصب به این آیات بنگرد می تواند هماهنگی آن ها را با دست آوردهای فعلی دانش جنین شناسی تایید نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اصول نظام آفرینش جنین در قرآن و بیان مرحله نطفه به عنوان نخستین مرحله آفرینش جنین با داده های فعلی بشر در دانش جنین شناسی تایید نماید.

تاریخ یکی از دانش‌ های بشری ا‌ست و تاریخ نویسی یکی از ابزارهای مهم انتقال تجربیات و فهم زندگی بشر به شمار می ‌رود که از دیرباز بسیاری از افراد و متون، به ثبت و ضبط آن همت گمارده ‌اند. در این میان، کتب ادیان ابراهیمی به طور عام و قرآن‌ کریم، به طور خاص از جمله متونی‌ هستند که مفادی تاریخی را به همراه دارند. از سویی دیگر متون دینی نظیر قرآن، در پی انسان سازی و بیان آمده ‌اند و بیهود‌گی و زیاده ‌گویی در آنها راه ندارد. قرآن کتاب زندگانی و الگوی مسلمانان است و همه‌ علوم در آن نهفته است و برداشتن پرده ‌های ابهام از هر چیزی در لوای آن میسر است.این مقاله با بازخوانی دقیق ‌تر سوره‌ مبارکه یوسف (ع)، به عنوان سوره ‌ای تاریخی از قرآن، در تلاش است تا به ویژگی ‌های الگوی روایت تاریخی از منظر قرآن کریم دست یابد.مقاله‌ پیش رو، ابتدا با تبیین نسبت میان روایت داستانی قرآن و روایت تاریخی مرسوم، نگاه مخاطب را به قابلیت الگویابی روایت تاریخی از میان الگوی روایت داستانی قرآن معطوف می ‌دارد. سپس با تحلیل روایت داستانی سوره‌ یوسف (ع) به مثابه‌ الگویی برای روایت تاریخی، و دسته ‌بندی نتایج به دست آمده، به توصیه هایی مناسب بهره‌ گیری برای رسیدن به روایت مطلوب تاریخی دست می ‌یابد. روشن ‌گری، دارای پیام انسان ‌ساز بودن، توجه به بندگی خدا به عنوان نخ تسبیح روایت تاریخی، توجه به غیب و قدرت الهی، در نظر گرفتن نقش شیطان در تاریخ، پرداختن به شخصیت ‌های تاریخی و ارائه‌ الگوها، گذشتن از حواشی روایی، ارجاع مدام به سنن الهی، و روایت منزل به منزل با جانب داری حق با محوریت نقاط عطف روایت بر اساس سیر توحیدی تاریخ از جمله ویژگی ‌های روایات تاریخی قرآن کریم هستند که در این مقاله مورد توجه قرار دارند.

سلامت انسان در تمام حیطه ها به شدت متاثر از سبک زندگی اوست. و از طرفی سبک زندگی و اعمال و رفتار از فرآیندهای ذهنی، روانی و سبک اندیشه انسان نشات می گیرد و کانون کنترل شخصیت انسان یکی از مواردی است که تاثیر مهمی بر شیوه تفکر و رفتار افراد می گذارد. شواهد پژوهشی نشان می دهد بسیاری از مسائل و مشکلات انسانها ناشی از اعتقاد به احاطه کنترل بیرونی بر افراد است لیکن تاثیر مثبت کنترل درونی بر افراد به چه میزان است؟ و آیا کنترل بیرونی نقش مثبتی در این زمینه ندارد؟ بررسی مفاهیم قرآنی و به خصوص مفاهیم مرتبط با جبر و اختیار نشان می دهد که گفتمان قرآنی بر نفی اختیار محض و تاثیر محدودی از جبر بیرونی بر افراد است لذا نگرش به کانون کنترل از زاویه دید قرآن کریم، طریقی میان کنترل درونی و بیرونی را نشان می دهد.

ارتباطات انسانی در قرآن بر مبنای دو بافت تاثیرگذار شخصی و موقعیتی شکل می گیرند. میزان تاثیر این دو بافت نیز بسته به عناصر و اجزای ارتباط است. از این رو در برخی از ارتباط ها، بافت شخصی و در برخی دیگر بافت موقعیتی اهمیت بیشتری می یابند. بهره گیری از بافت های موقعیتی و شخصی نیز به هدف شکل گیری ارتباطی موفق است که در آن انتقال پیام از سوی فرستنده به شکلی صحیح و کامل انجام می پذیرد و بیشترین اثر را در مخاطب برجای می گذارد. این مقاله با بهره گیری از آراء روان شناسان اجتماعی در زمینه ارتباط به تبیین خصوصیات انسانی و عوامل موقعیتی، وضعیتی موثر در ارتباطات میان فردی قرآنی، می پردازد.

مردم ابتدا امتی واحد بوده و بدون اختلاف می زیسته اند، ولی این امر دیری نپایید و به دلیل طبع مدنی و اجتماعی انسانها و وجود تفاوت هایی که مستند به خلقت انسان و قریحه استخدام در تصرف طبیعت و اوصاف و ویژگی های اوست، اختلاف در امت واحد شکل گرفته، طبقات اجتماعی به وجود می آید، در حقیقت تشریع دین و فلسفه بعثت انبیا نیز برای تعدیل و رفع اختلافات و هدایت قوا و استعداد های انسان برای انتخاب مسیری است که به رشد و تعالی انسان و عدالت و انصاف اجتماعی بینجامد.انسان با داشتن فطرت الهی و وجود اهوا و غرایز و امیال گوناگون و با به دست آوردن امکانات مادی و اقتصادی، وجود طبقات را رقم می زند. شناخت این طبقات برای هدایت در مسیر درست ضروری ست؛ ولی از نظرگاه قرآن، بودن در طبقه ای و یا نبودن در طبقه دیگر فی نفسه دارای ارزش نیست، بلکه ارزش فرد یا طبقه، در گرو نحوه رفتارها، بینش ها، آگاهی ها و ایمانی است که وی در آن قرار داشته و گام می زند.

و نُنَزِّلُ مِن الْقُرآن ماهُوَ شِفاء وَ رَحمةً لِلْموُمنین(1)و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل مى‏کنیمقرآن حکیم کلام وحی و معجزه حضرت محمد(ص) می باشد. در طب سنتی ایران پزشک، حکیم نامیده می شد. او که حکمت الهی می دانست، دعا و دارو را برای بهبود بیمارش ادغام می نمود به این صورت که پس از تجویز نسخه دست بر سر بیمار می گذاشت و در دل دعا می خواند دعایی که عبارت از آیات و اذکار قرآن مجید بود. می دانیم آیات و احادیث اسلامی گنجینه ای عظیم از دستور های مربوط به دعا و شفاست.  دعا درمانی در طب سنتی ما چهار رکن اساسی دارد:  1.خواندن دعا با گذاردن دست بر سر بیمار2.تعویذ (دعای مکتوب)3.انتقال دعا به آب یا مواد خوراکی4.دعا از راه دورمحققی ژاپنی به نام دکتر ایموتو در گزارش خود که به صورت چهار جلد کتاب منتشر نموده می گوید: آب قابلیت نسخه برداری و حفظ اطلاعات دارد. آب اطلاعات را ضبط می کند و همچنان که در سراسر کره خاکی می چرخد اطلاعات را پخش می کند. آنگاه که صوت ایجاد می شود شنونده ای خبره وجود دارد که صدا را دریافت می کند وقتی نوشته ای به آب نشان داده می شود، آب آن را به صورت ارتعاش دریافت می کند و پیام را با شکل بخصوص ارائه می دهد. اکنون دیگر آب صرفا ماده نیست بلکه نیروی با ابهت حیات است.آیا نظرات او یکی از تحلیلات آیه 30 سوره انبیا نیست:«وَجَعلنْا مِن الْماء کُل شیء حَی»این دانشمند که بخشی از تحقیقات خود را به آیه هایی از قرآن مجید اختصاص داده می گوید زیباترین و موزون ترین کریستال ها را در تصویر برداری از امواج قرآن دریافت کرده است.نتایج تکمیلی و مشابه در مطالعات سایر پژوهشگران نظیر «وستوم روی و حمیده بی طرف نشان داده شده است».اگر سلامت را نوعی نظم در دستگاه های مختلف بدن تعبیر کنیم، مسلما بیماری ضد آن یعنی اغتشاش و بی نظمی است. در این جا این سوال مطرح می شود که اگر دعا نظم دارد آیا نمی توان توجیه کرد که موج دعا بی نظمی بیماری ها را جایگزین می کند، زیرا بیش از 70 درصد محتویات جسم انسان آب است.