جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين تحقيق به تبيين موقعيت سياسي، فرهنگي و اجتماعي شيعيان کوفه از زمان صلح امام حسن(ع) تا سقوط سلسله امويان مي‌پردازد و فراز و نشيب‌هايي را که شيعيان بعد از صلح امام حسن(ع) با معاويه و قيام عاشورا، قيام توابين، قيام مختار، قيام زيد بن علي و جنبش‌هاي ديگر شيعي طي کرده‌اند به تصوير مي‌کشد. نويسنده در چهار فصل به فشارهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي شديد امويان بر شيعيان در دور‌ان مزبور اشاره کرده است. وي در فصل اول ضمن ارائه کلياتي از تحقيق خويش، مفهوم شيعه، شيعيان سياسي، شيعيان اعتقادي و شهر کوفه را بررسيده و همچنين مباحثي کلي در زمينه علم تاريخ، کتاب‌هاي تاريخي، علم رجال، فرقه‌شناسي و علوم حديثي را بيان مي‌کند. او در فصل دوم به بررسي وضعيت سياسي شيعيان کوفه پرداخته و نقش شيعيان در پذيرش صلح از سوي امام حسن(ع)، عکس‌العمل شيعيان در مقابل اين صلح، پشيماني شيعيان در مقابل صلح امام حسن(ع)، اوضاع شيعيان کوفه در زمان امام حسين(ع) ، روابط شيعيان کوفه با امام حسين(ع) ، مرگ معاويه، نقش شيعيان کوفه در نهضت عاشورا، دعوت امام حسين به کوفه از سوي کوفيان، شهادت مسلم بن عقيل در کوفه، خيانت کوفيان به امام حسين(ع) ، اوضاع شيعيان از زمان شهادت امام حسين(ع) تا سقوط امويان، نقش شيعيان در قيام توابين، قيام مختار ثقفي و قيام زيد بن علي(ع) شرح و بررسي شده است. نگارنده در فصل سوم وضعيت فرهنگي، علمي و اعتقادي شيعيان کوفه در آن دوران، مي‌پرازد و وضعيت علم فقه و کلام، شکل‌گيري فرقه‌هاي جدا شده از شيعه و ظهور زيديه، کيسانيه و غلات در اين شهر را شرح مي‌دهد. در فصل چهارم به بررسي وضعيت اجتماعي شيعيان کوفه پرداخته و جايگاه اجتماعي شيعيان، مانند امنيت و طبقات اجتماعي، تبعيض بين موالي و عرب، شکل‌گيري خلقيات مثبت و منفي شيعيان، انسجام قبيله‌اي و همچنين اوضاع اقتصادي را بررسي تاريخي کرده است.

‫اين پژوهش به تاريخچه حيات شيعه از صدر اسلام تا غيبت کبراي امام زمان (عج) اختصاص دارد. نويسنده ابتدا کلّياتي را درباره تاريخ تشيع، جهاد نزدِ شيعه و عقايد و شکل گيري و پيدايي تشيع مطرح کرده و تعريفي لغوي، اصطلاحي، قرآني، عُرفي و روايي از شيعه ذکر مي‌کند. آن گاه با اشاره به واقعه سقيفه و جدا شدن صف شيعيان امام علي (ع) از طرفداران خلفا، همزاد بودن تشيع با صدر اسلام و نبوّت پيامبر اسلام (ص) را شرح مي‌دهد. سپس به اَدوار مختلف حيات تشيع از عصر پيامبر اسلام، خلفا، خلافت امام علي (ع) ، امامت امام حسن و امام حسين، حکومت امويان وعباسيان پرداخته و فراز و نشيب‌هايي را که شيعه با آن ها دسته و پنجه نرم کرده، از لِحاظ سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، نظامي (جنبش‌هاي شيعي) و چگونگي برخورد آنان با دستگاه حکومت و ارتباط با ائمّه شيعه را بررسي مي‌کند. نويسنده عصر حکومت بني اميه را دوران سختِ فشار بر شيعه و دوره امامت امام صادق و امام باقر را عصر شکوفايي علمي و فرهنگي و تثبيت تشيع و شکل گيري کامل آن برشمرده و استراتژي شيعه و امامان شيعه را در عصر امويان و عبّاسيان تبيين کرده است. وي در ادامه به تحرّکات و جنبش‌هاي شيعي، همچون: قيام زيد، قيام توّابين، شهادت نَفس زکيه، قيام شهيد فَخ و... اشاره کرده، آثار و تبعات آن ها را بررسيده است. وسعت و گستره جغرافيايي تشيع از سده اوّل تا ابتداي سده چهارم هجري، عوامل گسترش تشيع و ترويج عقايد و احکام شيعي در سطح جهان اسلام، مديريت الهي ائمّه شيعه و نقش آن در گسترش فرهنگ شيعي، ميراث علمي بر جاي مانده از ائمّه و عالمان شيعه، مانندِ علم فقه، کلام، تفسير، حديث و معرّفي فرقه‌هاي شيعي از ديگر مندرجات اين پايان نامه محسوب مي‌شود.