جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پژوهش، به بحث درباره موقعيت شهر قم و اهميت آن براي شيعه، به ويژه موقعيت اين شهر در عصر ظهور پرداخته شده و اين موضوع از منظرتاريخي و روايي بررسي شده است. نويسنده با توجه به ويژگي‌هاي فرهنگي، علمي و ديني شهر قم و وجود حوزه علميه شيعه در اين شهر، به نقش شهر قم جهت آمادگي براي ظهور امام زمان( اشاره نموده و در قالب پنج فصل ابعاد مختلف اين شهر و ويژگي‌هاي آن را بررسي کرده است. در فصل اول، به بحث درباره تاريخچه شهر قم و وجود مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه( در آن پرداخته و اسلام اهل قم و گسترش تشيع در اين شهر و نيز زندگاني، فضايل و کرامات حضرت فاطمه معصومه( را وصف کرده است. آن گاه به وجود امام‌زادگان متعدد در اين شهر اشاره نموده و مختصري از زندگاني امام‌زادگان مدفون در اين شهر را بيان کرده است. در فصل دوم، به نقش شهر قم در انتشار علوم اهل بيت(ع) و نشرفرهنگ ناب تشيع اشاره شده و وجود مراکز علمي متعدد و حضور مراجع بزرگ تقليد شيعه در اين شهر ازشاخص هاي اهميت آن عنوان شده است. فصل سوم، به ابعاد وجودي امام مهدي( به عنوان يک مصلح جهاني پرداخته و درباره فرهنگ مهدويت، غيبت و انتظار، مباحثي مطرح کرده است. در فصل چهارم، آمادگي مردم براي ظهور و مقدمات فرهنگي آنان وحرکت‌هاي اجتماعي و سياسي قبل از ظهور و نقش شهر قم در اين زمينه تبيين گرديده است. توضيح در خصوص نمونه هايي از حرکت فرهنگي مهدوي در شهر قم، مانند بناي مسجد جمکران و ايجاد مراکز گسترده شيعي و اسلامي در اين شهر و احداث شبکه‌هاي اينترنتي در حوزه مهدويت از مطالب فصل پنجم است.

---

‫پژوهش حاضر به بررسي تاريخ تشيع درخراسان بزرگ پرداخته است. مرو از زيباترين شهر‌هاي خراسان بزرگ است که بخشي از آن در ترکمنستان کنوني قرار دارد، و شيعيان آن‌جا به زبان ترکي صحبت مي‌کنند. عمده‌ترين مرکز تشيع در مرو، شهرک بايرامعلي مي‌باشد. از حاکمان اين خطه مي‌توان به جُعده که در سال 37 هجري از سوي امام علي(ع) منصوب شد، و مأمون که در سال 186 هجري از سوي پدرش بر منطقه‌اي وسيع‌تر شامل خراسان، قسمتي از ايران، هند، کابل و ترکمنستان گماشته شد، نام برد. در سال‌هاي 125 و 127 هجري، شيعيان به رهبري يحيي بن زيد، و عبد‌الله بن معاويه، در جوزجان و مرو عليه خلفاي ستمگر اموي قيام کرده و به شهادت رسيدند. در سال 130 هجري نيز ابومسلم خراساني در مرو به قدرت رسيد، و باعث استقرار خلافت ابو‌العباس اولين خليفه عباسي در سال 131 هجري گرديد. از حوادث سال 140 هجري در مرو مي‌توان به شورش سفيدجامگان، ظهور فرقه مقنّع، و باطنيان مرو، قيام حسين بن علي، و قيام‌هاي ديگر اشاره کرد. مهاجرت شيعيان مدينه و يمن به خراسان بزرگ، و تبليغات و قيام‌هاي بعضي از سادات مانند يحي بن زيد و يحيي بن عبد‌الله، و مخصوصاً ورود امام هشتم شيعيان حضرت امام رضا(ع)، به مرو در سال 201 هجري، اقدامات فرهنگي و تبليغي آن حضرت، و شهادت ايشان و واقع شدن مرقد مطهرش در شهر طوس، باعث گسترش و شکوفايي تشيع در اين منطقه گرديد. خراسان بزرگ در قرن سوم هجري، تا قبل از حمله مغول، مرکزيت جهان اسلام و مهد ستارگان دانش، راويان اخبار، پزشکان و رياضي‌دانان بود. از پيامدهاي حمله مغول به خراسان بزرگ، قتل عام مردم و به‌خصوص دانشمندان شيعه، و نابودي کتابخانه‌ها و مراکز علمي و فرهنگي مي‌باشد. قبور امام‌زادگان و نسل زيادي از صحابه پيامبر اسلام(ص) ، موجب پديد آمدن آثار و بناهاي تاريخي زيادي در اين خطه شده است.