جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين نوشتار به تشريح نظريات مختلف در مقوله تشيع و صحابه و واقعيت‌هاي موجود درباره ماهيت و شخصيت آن‌ها براساس حوادث مختلف تاريخ صدر اسلام مي‌پرداز و پيدايي تشيع و شخصيت واقعي برخي صحابه و نحوه برخورد با شيعه از صدر اسلام و پس از آن را بررسي تاريخي مي‌کند. نويسنده در قالب پنج فصل به واکاوي بعضي عقايد شيعه به ويژه در مسأله امامت و ولايت، چگونگي برخورد خلفاي سه‌گانه با شيعيان و تقسيم‌بندي صحابه پرداخته و برخي وقايع مهم تاريخ صدر اسلام، مانند واقعه سقيفه را به نقد کشيده است. وي در فصل اول از تحقيق ابتدا به بررسي معناي شيعه، تشيع و صحابه در لغت، اصطلاح و قرآن کريم مي‌پردازد و ديدگاه‌هاي فريقين را درباره پيدايي شيعه، مفهوم و ماهيت شيعه، عدالت صحابه و سيره آنان منعکس مي‌سازد. او در فصل دوم ضمن معرفي شيعيان مهم حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) از مهاجران، اعم از بني‌هاشم و غير بني‌هاشم مانند عقيل بن ابي‌طالب و عقايد وي در مورد معاويه، فضل بن عباس، سلمان فارسي، ابوذر غفاري، مقداد بن اسود، عمار ياسر، بريده بن حصيب اسلمي، سعد بن مالک، عامر بن واثله کنايي، ابوطفيل و... از شخصيت آنان تجليل مي‌کند. نگارنده در فصل سوم به معرفي شيعيان امام علي(ع) از انصار همچون: ابوايوب انصاري، ابي بن کعب، سهل بن حنيف اوسي، جابر بن عبدالله انصاري، عثمان بن حنيف انصاري، حزيمه بن ثابت، مالک بن تيهان، قيس بن سعدة بن عباد، براء بن عازب، حذيفه بن يمان، و عباده بن صامت و ايمان راسخ آن‌ها به امام اميرالمؤمنين علي(ع) مي‌پردازد. وي در فصل چهارم با اشاره نويسنده به نقش اصحاب در گسترش تشيع، و موضع‌گيري‌هاي شيعيان در دفاع از حريم ولايت، بيان فضايل اهل بيت در مجامع عمومي، مهاجرت آنان به مناطق ديگر و حقانيت اهل بيت در اشعار را ترسيم مي‌کند. فصل پنجم به برخورد خلفاي سه‌گانه و معاويه با شيعيان در زمان خلافت خويش، و اوضاع شيعيان و فراز و نشيب‌هاي تشيع در دوران حکومت آنان و همچنين فشارهاي وارد شده بر شيعيان از جانب آن ها اختصاص دارد.

‫بسياري از ادله به حق بودن شيعه، در منابع اهل سنت وجود دارد و به همين دليل در طول تاريخ اسلام، افرادي از مخالفان تلاش کردهاند تا مؤلفان سني مذهب اين آثار را شيعه معرفي کنند؛ تا مسلمانان سني مذهب مُنصف، از حقايق به دور بمانند. از جمله اين افراد، محمدعلي بريلوي مؤلف «ميزان الکتب» است که، در سال 1993 ميلادي در پاکستان به چاپ رسيده است. وي تلاش کرده بسياري از دانشمندان اهل سنت را شيعه معرفي کند. اين پژوهش در چهار فصل، در پي نقد ديدگاه مؤلف ميزان الکتب در معرفي طبري و ابن الحديد به عنوان شخصيتهاي شيعي است. تعصب، قضاوتهاي عجولانه و تناقضگويي، انکار و تحريف حقايق، و باور به عدالت صحابه، مهمترين نکات منفي اين کتاب است. اهداف مؤلف در تأليف اين کتاب، اثبات خلافت خلفاي سه گانه، انکار حقيقت، ترس و وحشت و نگراني از گسترش ديدگاه شيعي، مقابله با عزاداري سيدالشهدا عليه السلام و مبرا ساختن صحابه از هرگونه عيب و نقص شمرده شده است. هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع طبري و نقد آنها ارائه شده است. سپس با بررسي بيشتري در گرايش مذهبي طبري و ديدگاههاي وي در اثبات سني بودن وي، نمونههايي از سلفيگري وي در تفسير طبري ارائه شده است. همچنين اقوال تعدادي از علماي اهل سنت و شيعه، مبني بر سني بودن طبري، ارائه شده است. همچنين هشت دليل مؤلف ميزان الکتب بر تشيع ابن ابي الحديد ارائه و نقد گرديده و هفت دليل بر سني بودن او ارائه شده است. در پايان، ديدگاه تعدادي از دانشمندان اهل سنت و شيعه مبني بر سني بودن ابن ابي الحديد بيان شده است. نتيجه اينکه طبري دانشمندي از اهل سنت است و نزد اهل سنت از جايگاه ويژه اي برخوردار است و در معتزلي بودن ابن ابي الحديد که يک فرقه کلامي اهل سنت است، ترديدي وجود ندارد. وي از جهت فقهي يا شافعي است و يا حنفي که شافعي بودن وي تقويت شده است.

‫پژوهش حاضر به بررسي تاريخ تشيع در افغانستان، از آغاز تا قرن چهارم هجري پرداخته است. اساس تشکيل دولت افغانستان بر محور قوميت استوار بوده، و مهم‌ترين اقوام موجود در افغانستان، هزاره‌ها، پشتون‌ها، تاجيک‌ها و ازبک‌ها مي‌باشند. از ميان اين اقوام، تنها هزاره‌ها شيعه مذهب هستند. مذهب تشيع در قرن اول هجري، توسط جعده بن هبيره مخزومي، که از طرف امام علي(ع) به‌عنوان والي خراسان منصوب شده بود وارد افغانستان گرديد، و به‌سبب عدالت و عملکرد شايسته وي، بيشتر مردم هزاره و غور به تشيع گرويدند. علاوه بر دو مذهب شيعه دوازده امامي و تسنن حنفي، که از بزرگ‌ترين مذاهب افغانستان به‌شمار مي‌رود، مذاهب اسماعيليه، شافعي و حنبلي هم حضور دارند. شيعيان هزاره افغانستان، در ادوار گوناگون تاريخ مورد بي‌عدالتي قرار گرفته، و بيشترين جنايات در حق آن‌ها از جانب حاکمان افغانستان صورت گرفته است. در سال 47 هجري بر اثر پافشاري مردم غور بر تشيع، امويان با اتهام ارتداد و تکفير، دست به سرکوب و غارت اموال و اسارت شيعيان زدند. امير فولاد شنسبي از امراي غور، به همراه 5 هزار شيعه بر ضد امويان شوريد، و به کمک ابومسلم خراساني شتافت. در سال 295 هجري شيعيان اسماعيلي غور و غرجستان، بر ضد حکومت بني‌عباس قيام کرده و شکست خوردند. ولي اين اقدام، باعث تحرکات ساير شيعيان در خراسان گرديد. بلخ و توابع آن هم از مناطق ديگري بود که به اهل بيت(ع) ارادت داشتند، و از بني‌اميه بيزاري مي‌جستند. از وقايع مهم براي شيعيان افغانستان، ورود حضرت يحي بن زيد در بلخ و هرات، و شهادت او به‌همراه جمعي از شيعيان در جوزجان مي‌باشد، که باعث انزجار بيشتر مردم خراسان از بني‌اميه گرديد. ورود تشيع به بلخ در عصر ائمه( بوده، و عده‌اي از اصحاب آن بزرگواران مانند ابو عبد‌الله بلخي، و نصر بن صباح بلخي، و ابا‌صلت هروي جزء راويان حديث هستند.