جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫آيات قرآن و روايات نبوي براي ائمه( جايگاه بسيار رفيع و مهمي را قايل شده‌اند؛ تا جايي که برخي از مفسران قرآن، مانند فرات کوفي، تا 550 آيه از قرآن کريم را در شأن ائمه معصومين(ع) دانسته‌اند، که از مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به آيه تبليغ، تطهير، ولايت، اولي الامر، صادقين و مباهله اشاره کرد. همچنين، احاديث نبوي مانند حديث ثقلين و سفينه، تنها برخي از رواياتي هستند که در شأن ائمه( وارد شده و همگي حکايت از آن دارد که نقش ايشان در هدايت انسان‌ها نقشي بي‌نظير بوده، و نجات فقط در پيروي از آنان، و گمراهي و نابودي، در اِعراض از ايشان است. بررسي عصر امام صادق( تا پايان غيبت صغري در اين پژوهش نشان مي‌دهد افرادي که توسط ائمه( هدايت شده و به تشيع گرويده‌اند، از گروه‌هاي مختلفي بوده‌اند؛ افرادي مانند جاثليق و رأس‌الجالوت، داراي مقام بالاي علمي، مذهبي و اجتماعي بوده‌اند؛ کساني همچون پادشاه هند و قيصر روم، داراي مقام بالاي سياسي و موقعيت اجتماعي بودند؛ برخي هم کارگزاران و عاملان حکومتي بوده‌اند که از جمله مي‌توان به 50 نفر فرنگي بي‌دين اشاره کرد که مأمور آزار و شکنجه امام کاظم( در زندان بودند؛ همچنين بسياري از افراد عادي جامعه نيز که به‌عللي مانند قرارگرفتن در فضاي اختناق و اثرپذيري از رفتار حاکمان، از مسير درست منحرف شده بودند، در برخورد با ائمه( کاملاً دگرگون مي‌شدند. آن‌چه موجب اين دگرگوني سريع، و هدايت و جذب قلوب راه‌يافتگان به‌سوي اين امامان معصوم(س) مي‌شد ويژگي‌ها و اوصاف خاصي بود که آن حضرات دارا بودند؛ علم خدادادي اهل بيت(ع) که در مواقع لازم مانند مناظرات به‌کار گرفته مي‌شد؛ صداقت ائمه( در گفتار و رفتار، به‌گونه‌اي که رفتار ايشان مؤيد گفتارشان بوده است؛ اخلاق نيک و شايسته آنان، کرامات و معجزات ائمه، سخاوت، بخشش و گشاده‌دستي آنان، حلم و بردباري و گذشت ائمه، همگي جزء اين خصايل و امتيازات والا بوده است.

‫موالي" در لغت جمع "مولي" مي‌باشد، و مولي در اصطلاح به بنده آزاد شده‌اي گفته مي‌شود که از سوي سرور خود کسب حمايت و اعتبار مي‌کند. به اقوامي مانند: فارس، رومي، ترک، و آفريقايي که عرب نبودند، و بعد از اسلام آوردن، وارد جامعه اسلامي شده و در کنار مسلمانان زندگي مي‌کردند نيز موالي گفته مي‌شد. اين شيوه نام‌گذاري با تفکرات عصر جاهلي و تعصبات نژادي حاکم بر جامعه عربي سازگار بود. چنين افرادي مرتباً از سوي حاکمان و عموم افراد جامعه مورد بي‌مهري قرار مي‌گرفتند. رفتار انساني پيامبر اسلام(ص) با موالي، خصوصاً در قالب برقراري پيمان برادري ميان موالي با ساير مسلمانان، و همچنين ايجاد زمينه ازدواج موالي با اعراب مسلمان، و رعايت عدالت در تقسيم غنايم ميان موالي و ديگر مسلمانان، باعث شد تا ذهنيت غلط اعراب مسلمان که يادگار دوران نکبت‌بار جاهلي بود نسبت به موالي اصلاح شود. تشيع و در رأس آن‌ها امامان شيعه با الهام از بينش اصيل اسلامي و با الگوپذيري از سيره پيامبر اکرم( خواستار ايجاد عدالت و مساوات در مورد همه موالي بودند، و در تمامي عرصه‌ها از آن‌ها حمايت مي‌کردند. اين سياست‌ها و حمايت‌ها باعث گرايش موالي به تشيع و تحکيم آن گرديد. اما سياست‌هاي نژادپرستانه و ظالمانه امويان، باعث گسستن رشته ميان موالي و خلفاي اسلامي شد. در اين ميان بني‌عباس از دشمني ميان امويان و موالي نهايت استفاده را برده، و با منتسب کردن خودشان به اهل بيت(ع)، و فريب موالي با شعار "الرضا من آل محمد(" براي رسيدن به خلافت سود بردند. اما وقتي به قدرت رسيدند، همان روش استبدادي و بي‌مهري را که امويان داشتند، نسبت به موالي ادامه دادند. حمايت‌هاي همه‌جانبه اهل بيت(ع) و سجاياي اخلاقي آن‌ها باعث گرايش موالي به تشيع و زمينه‌ساز جنبش‌هاي شيعي مانند قيام امام حسين(ع) ، قيام مختار ثقفي و قيام زيد بن علي(ع) بر عليه امويان گرديد.

---

---

‫بر اساس ادله موجود، تشيع در دوران حيات پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و بنا بر قولي، همگام با دعوت به شهادتين، شکل گرفته است. اندونزي از بزرگ‌ترين کشورهاي مسلمان محسوب مي‌شود. با اين حال، زمان و نحوه ورود تشيع به اندونزي، مورد اختلاف است. پژوهش حاضر در پنج فصل در پي آن است که ورود مذهب شيعه، به ويژه تشيع معاصر پس از پيروزي انقلاب اسلامي به کشور اندونزي را بررسي کند. نويسنده در بحث از آغاز تشيع در اندونزي، پس از نگاهي کلي به کشور اندونزي، سه ديدگاه را درباره ورود اسلام به اندونزي ارائه نموده است. شيعه در سوماترا، شيعه در جاوه، و آثار تاريخي و فرهنگي شيعه در اندونزي، از ديگر عناوين اين مبحث است. وي ورود اسلام به اندونزي را از ورود شيعه به اندونزي جدا نمي‌داند؛ زيرا مذهب شيعه، اولين اسلامي است که به اندونزي وارد شده است. شيعيان در سال 840 ميلادي، سلطنت اسلامي پرلاک را در سوماترا تأسيس کردند و پس از يک قرن، به خاطر درگيري آنان با سنّيان، قدرتشان از بين رفت. شيعيان قرامطه نيز در سوماتراي غربي، دوران شکوفايي را سپري نمودند. شيعيان در جزيره جاوه نيز مقام خود را تثبيت کردند که در اينجا نيز با سنيان در امر حکومت رقابت مي‌کردند. پس از چند قرن، فقط آثار تاريخي و فرهنگي شيعه، از جمله آداب و رسوم عاشورا در بنکگولو و برخي مناطق باقي ماند. مهم‌ترين عوامل تشکيل جمعيت شيعه در اندونزي، عبارت است از: وجود نسل سادات در اندونزي، وقوع انقلاب اسلامي ايران، و وجود دانش‌آموختگان اندونزيايي از حوزه قم. مرحوم علامه سيد حسين بن ابي بکر الحبشي، دکتر سيدعمر شهاب، سيد حسين شهاب، دکتر جلال‌الدين رحمت، حجت الاسلام و المسلمين حسن تونو و دکتر محسن حبيب، از شخصيت‌هاي برجسته شيعه معاصر اندونزي شمرده شده‌اند. نويسنده پس از اين، به معرفي سازمان‌ها، مؤسسه‌ها و نهادهاي اجتماعي-آموزشي پرداخته است.