جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مناظرات عقائدیۀ بین الشیعۀ و أهل السنۀ» به قلم سید امیر محمد کاظمى القزوینى نوشته شده است. کتاب مناظرات عقائدیه از جمله کتب کلامى است که به زبان عربى و در مورد مسائل خلافت و جانشینى بعد از پیامبر سخن مى گوید و سعى بر این دارد حقایق مخفى اى که براى مسلمانان هست را روشن نماید و حقانیت شیعه و جانشینى امیرالمؤمنین على (ع) و فرزندان معصومشان را اثبات کند تا نشان دهد شیعه بر طریق حقیقت است و یا اهل سنت. جناب آقاى سید امیر محمد کاظمى از طریق آیات مختلفى که درباره ولایت امیرالمؤمنین از زبان و کتب اهل سنت نقل شده است براى خلافت حضرت على بن ابی طالب، اثبات مى کند و تک تک این آیات را آورده تا پیرامون شبهات و مسائلى که در آیه مى توان به آن استدلال کرد و رفع ابهام نمود، بحث گفتگو کند همچنین ایشان ادله اهل تسنن را بر عدم وجوب تعیین خلیفه بعد از پیامبر به عنوان اشخاصى معین ذکر کرده و آنها را با استدلالات عقلى و قرآنى نفى نموده اند.

«كشف الحقائق رد على هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» كتابى است كه در مقابله با شبهه آفرينى‌ هاى وهابيت، به دفاع از مكتب اهل بيت عليهم السلام پرداخته و در تحكيم عقلى و نقلى اين مبانى تلاش‌ هاى وافرى را انجام داده‌ اند. اثر شيخ على آل محسن در ردّ كتابى به نام «هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» تأليف ابوبكر جزائرى از علماى معاصر سعودى است. در مقدمه، مصنف به انگيزه تأليف پرداخته و سپس به رد انديشه جزائرى به ترتيب كتاب او پرداخته، ابتدا مقدمه و سپس مطالب آن را در هفت عنوان به نام كشف الحقيقة مورد بررسى قرار مى‌ دهد.

کتاب «التبرک» تالیف جعفر مرتضی حسینی عاملی، پیرامون موضوع تبرک که از معتقدات مکتب شیعی می باشد نگارش یافته است. مولف در کتاب خود سعی کرده است تا با ارائه شواهدی از عمل پیامبر، صحابه و تابعین در صدر اسلام در رابطه با تبرک به قبر، ظرف، مس، مسح و... موضوع تبرک در مکتب شیعی را موجه سازد. از موضوعاتی که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است می توان به: فتوای عمر بن خطاب در تبرک، تبرک صحابه و تابعین، تبرک اهل بیت و توسل آنها به قبر شریف پیامبر، سخن سمهودی، سخن علامه امینی، تبرک صحابه به آثار رسول، تبرک به عصا، انگشتری، لباس پیامبر و دیگر موضوعات مرتبط اشاره کرد.

«جمل العلم و العمل»، تاليف سيد ابوالقاسم على بن حسين موسوى بغدادى، معروف به شريف مرتضى، علم الهدى (م 436 ق) است. كتاب جمل العقائد، از مشهورترين تأليفات فقهى و كلامى سيد مرتضى مى‌ باشد. اين كتاب با همۀ اختصار و ايجازش در بر دارنده مهم‌ ترين مسائل فقهى است و از منابعى است كه ما را با علم كلام و فقه در عصر مؤلف آشنا مى‌ سازد. اين كتاب از زمان تأليفش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده تا جايى كه شيخ طوسى (م460ق) از شاگردان ممتاز وى قسمت كلامى آن را در كتابى به نام «تمهيد الأصول» شرح زده است و عبدالعزيز بن براج (م481ق) از ديگر شاگردان مبرز او در كتابى به نام «شرح الجمل» قسمت فقهى آن را شرح زده است. كتاب جمل العلم و العمل؛ شامل دو قسمت اعتقاديات (كلام) و قسمت عبادات فقه است. در قسمت عقائد؛ اصول توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد و مباحث مربوط به آنان مطرح شده است. و در قسمت عبادات؛ ابواب طهارت، صلاة، صوم، اعتكاف، حج و زكات آورده شده است. باب طهارت؛ شامل احكام آب‌ ها، كيفيت استنجاء، وضوء و غسل و تيمم مى‌ باشد. از نكات قابل ذكر اين كه در كتاب صلاة، مباحث اوقات نماز و مكان و لباس نمازگزار ذكر نشده است، همچنين مبحث خمس در ضمن كتاب زكاة بيان نشده است.

«رؤية الله في ضوء الكتاب و السنّة و النقل الصريح»، اثر آية الله سبحانى مى‌ باشد. عقايد اشاعره (اهل حديث) كه ابوالحسن اشعرى در كتاب الانابه آنها را تا 51 اصل شمرده است، بيان مى‌ كند، خداوند بر عرش خود استقرار دارد، خدا چهره‌ اى دارد؛ ولى بدون كيفيّت (بلا كيف)، خدا داراى دو دست است، بدون كيفيّت، خدا چشم دارد؛ اما بدون كيفيّت و براى همه اين اصول به آياتى از قرآن كريم استناد مى‌ كند. اين بحث كه در كتب كلامى به تجسيم، تشبيه و رويت خدا معروف شد، قرن‌ هاى زيادى از بحث‌ هاى داغ محدّثان و متكلمان بود تا اين كه به ابن تيميّه مى‌ رسيم. او در رساله حمويه و واسطيّه اين مساله را مى‌ آورد با اين جمله: كه ما از مجموع آيات نتيجه مى‌ گيريم كه خدا در بالاى اين عالم محسوس است. در ردّ اين عقيده كتاب‌ هاى زيادى به رشته تحرير درآمده است كه يكى از اين كتب از انديشمند و متفكر اسلامى آية الله سبحانى مى‌ باشد كه در كتاب خود در صدد ابطال اين نظريه با براهين عقلى و آيات قرآن و روايات است. ايشان اين نظريه را وارداتى می داند و ريشه اين نظريه را در كتب عهدين مى‌ داند كه از طريق اجبار يهود وارد محيط اسلامى شد كه از شخصيت‌ هايى كه به ظاهر اسلام آورده بودند و اين نظريه كفرآميز را وارد جامعه اسلامى كردند كعب الاحبار و وهب بن منبه نام مى‌ برد. ايشان دلايلى را كه بر رويت خدا از طرف اشاعره بر رؤيت خداوند از قرآن كريم مى‌ آورد، آيه الى ربها ناظرة و رواياتى از صحاح و مسانيد ذكر و براهين عقلى آنها را نيز بازگو مى‌ كند و سپس تمام اين ادلّه نقلى و عقلى را پاسخ مى‌ دهد و براى عدم رؤيت به 3 آيه از قرآن و روايات پيامبر (ص) و روايات ائمه (ع) استدلال كرده و در بخش ديگر از كتاب براهين عقلى بر عدم رؤيت ذكر مى‌ كند تا اينجا رؤيت خدا كه تفسير حسى با ديدگان مادى بود در كتاب آمده و رؤيت يك تعبير ديگر دارد كه اين عقيده مخصوص شيعيان و معتزله مى‌ باشد و آن رؤيت قلبى و شهود باطنى مى‌ باشد كه اين رؤيت در پرتو ايمان كامل به دست مى‌ آيد كه اين بحث در بخش آخر كتاب ايشان گنجانده شده است و ادله نقلى و برهان‌ هاى‌ عقلى او را به طور كامل ذكر مى‌ كند. اين بحث در كتب راهنماى حقيقت و فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامى از ايشان نيز آمده است.

کتاب «المتکلم و الصفات» تالیف آیت الله جعفر سبحانی تبریزی یکی دیگر از آثار ارزشمند ایشان در موضوع علم کلام می باشد که به زبان عربی نگارش شده است. در این کتاب، نویسنده حول موضوعاتی چون تعریف معنای متلکم، بیان عقاید معتزله، اشاعره و حکما درباره کلام الهی، حدوث یا قدم بودن کلام خدا، نظر اهل بیت (ع) در این باره و عقاید دیگر فرقه ها درباره صفات خبریه الهی به بحث پرداخته است.

كتاب «تاریخ الشیعة و عقیدتهم» اثر آيت الله جعفر سبحاني تبريزي مي باشد که به بررسی تاریخ شیعه و عقاید این فرقه می پردازد. مولف در فصول اولیه به بررسی مبدأ شیعه و اعصار گوناگون تاریخی همانند دوره اموی و عباسی که شیعه در آن زمان ها فعالیت داشته است می پردازد و مباحثی همانند بررسی شخصیت عبدالله بن سبا را از نظر می گذراند. وی در این فصول مختصری از زندگی ائمه اثنی عشری را بیان کرده و در زمینه بحث مهدویت و پاسخ به سوالات و شبهات مربوط به آن قلم می زند. در سایر فصول نیز به فرقه هایی که بین فرقه شیعه و سایر فرق اسلامی وجود دارد اشاره کرده و همچنین بحث های مفصلی حول محور اعتقادات شیعی بحث کرده و در پاسخ گویی به شبهاتی که در زمینه اصول و فروع بر این فرقه وارد شده است می کوشد.

کتاب کشف الغمه چنان که از نامش پیداست در موضوع آشنایی با زندگی و شخصیت پیشوایان معصوم ـ علیهم السلام ـ نگارش یافته و در حقیقت یک دوره امام شناسی و مجموعه ای مستند و متقن در فضائل و مناقب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و یکی از مهمترین منابع شیعی در این موضوع است. متفکر نامدار شیعه، علی بن عیسی اربلی در این کتاب با قلمی شیوا و عباراتی سهل و آسان به تشریح اعتقادات و اندیشه های کلامی شیعه می پردازد. او با طرح مسائلی همچون ضرورت امامت، تبیین جایگاه آن در جامعه اسلامی، نکته های مهم تاریخی، فضائل و مناقب، علت شهادت هر یک از ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ، فرزندان، سخنان آن بزرگان و ناگفته های بسیاری را برای مخاطبان موافق و مخالف خود روشن می سازد.

«اثبات برترى حضرت امیر مؤمنان على بن ابى طالب (ع)»، ترجمه فارسى کتاب تفضیل امیرالمؤمنین على علیه السّلام على جمیع الأنبیاء غیر محمد صلّى اللَّه علیه و آله و سلم، از شیخ مفید است که توسط آقایان على‌رضا بهاردوست و محمدحسین شمسایى صورت گرفته است. این رساله از نظر قدمت تاریخى و نیز شیوه پرداخت، موضوع و قدرت استدلال و متانت برهان داراى امتیازات فراوان و کم مانندى است و مؤلف بزرگوار آن که خود از بلندترین قله‌ هاى معرفت شیعى و تواناترین مرزبان حریم ولایت و توحید در قرن چهارم هجرى است، هدفى را که از نگارش این رساله مد نظر قرار داده با اتکاء به دریاى دانش خود و استمداد از روح مطهرى که قلم را در ابراز شیدایى و شیفتگى نسبت به او به چرخش آورده، به شایستگى ادا نموده است. او محمد بن محمد نعمان ملقّب به شیخ مفید است و کتاب حاضر بخشى از مجموعه رسائل او به شمار مى‌ رود. مسأله تفضیل امیرالمؤمنین على (ع)، یکى از مسائلى است که از قدیم میان متکلمان مسلمان مورد بحث بوده است. این رساله نیز یکى از تألیفاتى است که به این موضوع مى‌ پردازد. شیخ مفید (ره) متکلم بزرگ امامیه در اواخر قرن چهارم و ابتداى قرن پنجم، چندین کتاب در این باره تألیف کرده است که یکى از این تألیفات «رساله تفضیل» مى‌ باشد. این رساله نمودار اعتقاد و باور اکثر متکلمان شیعه است که در آن به اثبات برترى امیرالمؤمنین على (ع) بر همگان به جز حضرت ختمى مرتبت (ص) پرداخته است.

«راه‍ی‌ ب‍ه‌ س‍وی‌ ح‍ق‍ی‍ق‍ت‌» ترجمه کتاب «م‍وت‍م‍ر ع‍ل‍م‍اء ب‍غ‍داد» است که به مباحث اختلافی بین شیعه و سنی پرداخته و در قرن 5 ق روی داده است. کتاب در رابطه با مناظره مشهوری که در منابعی معروف است در عهد سلطان ملکشاه سلجوقی بین حسین بن علی علوی، عالم بزرگ شیعه و عباسی، عالم بزرگ اهل سنت شکل گرفت. در خلال این مناظره حسین بن علی با آوردن مدارک و شواهد و ادله‌ ای که در مناظره مورد قبول واقع شد، سلطان ملکشاه سلجوقی و نظام الملک طوسی را درباره حقانیت تشیع قانع نمود. او در این مناظره از وقایعی چون داستان غرانیق، بدعت‌ های عمر بن خطاب، زنای خالد بن ولید، واقعه بیت بضعة الرسول، واقعه فدک، نماز تراویح، و سنت متعه یاد کرده و باعث شد که سلطان ملکشاه سلجوقی و خواجه نظام الملک طوسی از عقیده به مذهب سنت، دست بردارند.