جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر تلاش کرده است تا از طریق مواجهۀ اندیشۀ هانا آرنت و میشل فوکو به بازاندیشی و بازنگری رادیکال و ریشه‌­ای از مفاهیم قدرت، مقاومت و سوبژکتیویته بپردازد. در وهلة نخست ممکن است تصور شود که اندیشۀ این دو متفکر بنا بر مبانی فلسفی و نظری متفاوتی که دارند، نه همسو با یکدیگر، بلکه در تقابل باشند و از همین منظر احتمال هرگونه گفتگو غیرممکن فرض شود؛ اما مدعای اصلی مقاله رهیافتی غیر از این است و بر همین اساس نه تنها زمینه‌ها و مبانی مشترکی در ساخت­‌گشایی قدرت و به تبع آن بازاندیشی مفاهیم سوبژکتیویته و عاملیت انسانی در اندیشة این دو متفکر وجود دارد، بلکه باید برخی از نتایج مهم آرای سیاسی آن­ها را همسو و مکمل هم دانست که نه تنها به تعمیق و توسعۀ اندیشة یکدیگر، بلکه به خلق رویکردهای جدیدی در عرصة سیاست یاری می‌رسانند. بدین­‌ترتیب، پرسش‌­­های راهبر نوشتار حاضر عبارتند از: ساخت­‌گشایی از قدرت در اندیشة آرنت و فوکو چه عاملیت و کارگزاری به سوژۀ معاصر خواهد بخشید؟ چگونه قدرت به جولانگاه مقاومت بدل و هم‌زمان امکان­‌های نوینی به سوی سوژه گشوده می­‌شود؟ یافتۀ اصلی نوشتار حاضر این است که قدرت در اندیشۀ متفکران مذکور برخلاف خوانش‌­های سنتی و مدرن، مفهومی مثبت، خلاق و مولد است و بر پایۀ همین مفروضات در بطنِ خود مقاومت و شیوه‌­های جدیدی از مبارزه و ایستادگی را برای سوژه به همراه دارد. اگرچه باید انتظار داشت که به دلیل تفوق امر سیاسی یا امر اجتماعی در اندیشة این دو، تفسیرشان از مقاومت، عاملیت و حتی قدرت متفاوت از یکدیگر باشد.

برداشت اولیه از آیه ﴿وَ أَنکِحُوا الایامی مِنکُم وَ الصالِحینَ مِن عِبادِکُم و إِمائِکُم إِن یَکُونُوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ اللهُ مِن فَضلِهِ وَ اللهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ﴾ (نور: 24/ 32)، بر این امر دلالت دارد که ازدواج، به استغنای انسان و رفع نیازهای مادی می‌انجامد. از آنجا که در روایات بسیاری، فقر معضلی اجتماعی خوانده شده و راهکارهایی برای مقابله با آن اندیشیده شده است، این سؤال رخ می‌نماید که چگونه فقر ملموس در جامعه با ازدواج‌های موجود، سازگار است؟ برای پاسخ به این سؤال، واژگان «نکاح» و «ایامی» مفهوم‌شناسی شده است؛ با تکیه ویژه بر مدلول‌های آن در قرآن، تبیین مراد اصلی آیه با عنایت به سیاق و بافت آن، توجه به روایات به ثبت آمده و در نهایت دیدگاه‌های مفسران. فرضیه ما در این پژوهش بر این نکته استوار است که آیه در مقام نهی از تأخیر ازدواج به دلیل فقر اقتصادی است. بنابراین تحقق ظاهر آیه که بر وعدة بی‌نیازی دلالت دارد، وابسته به اموری همچون مشیت و اراده خداوند، مصلحت فرد و ... است.

برخی از علمای معاصر بر این باورند که عموم مسلمانان از صدر اسلام تاکنون در قرائت قرآن به یک قرائت واحد ملتزم بوده‌اند. آن قرائت، همان قرائتی است که از جانب خداوند متعال نازل شده و بر زبان مبارک رسول اعظم (ص) جاری گشته و مسلمانان سینه‌به‌سینه تا به امروز آن را حفظ نموده‌اند و فرمان حضرات معصومین (ع) مبنی بر قرائت قرآن مطابق «قرائة الناس»، اشاره به همان قرائت واحد دارد و حفص بن سلیمان نیز به همان قرائت واحد، ملتزم بوده است. لکن با بررسی متن، سند و دلالت روایات مربوط به «قرائة الناس» و همچنین اسناد و مدارک تاریخی و تفسیری، به‌روشنی می‌توان دریافت که اولاً منظور از «قرائةالناس»، یک قرائت منحصربه‌فرد در تمامی اعصار و امصار نیست و ثانیاً قرائت حفص از عاصم در زمان‌ها و مکان‌های مختلف اسلامی، از شیوع امروزی برخوردار نبوده و به گواهی علما و مفسران متقدم و متأخر، در موارد متعددی با قرائت رایج در میان مردم مطابقت نداشته است.

ترجمه ماشینی : این کتاب با محوریت موضوع «سیاست فلسفه»، مراحلی را دنبال می‌کند که طی 14 سال تدریس فوکو در کالج دو فرانس، شجره‌نامه قدرت، قانون و سوبژکتیویته دوباره سازماندهی شد، زیرا تمرکز وی از حاکمیت به حکومت. ساندرو شینیولا در اینجا استدلال می کند که این موضوع کلید درک چهار ویژگی کار فوکو در این دوره است. اولاً، خصلت سیاسی بلافصل خود را پیش‌زمینه نشان می‌دهد. دوم، نشان می‌دهد که «سفر یونانی» فوکو نیز هدفش سیاست سوژه‌ای است که قادر به رویارویی با فرآیندهای دولتی شدن قدرت است. سوم، روشن می کند که ایده «حکومت خود» – با تکیه بر اخلاق مسئولیت فکری که ریشه وبری دارد – پاسخی به فرآیندهایی است که در حکومت نئولیبرال، سوژه را به عنوان یک فرد تولید می کند (به عنوان مثال). یک مصرف کننده، یک عامل بازار، یک کارآفرین و غیره). چهارم، مضمون «سیاست فلسفه» بیانگر این است که تحقیقات فوکو هرگز صرفاً علمی یا خنثی نبوده است. بلکه با یک موقعیت سیاسی خاص مشخص می شد. در مقابل تفاسیر اخیر که خطر تبدیل فوکو به یک محقق را دارد، در اینجا فوکو به عنوان یک شخصیت کلیدی برای تحقیقات فقهی و سیاسی-فلسفی دوباره معرفی می شود.

ترجمه ماشینی : تاریخ عقل در عصر جنون حول سه محور می چرخد: روش انتقادی-تاریخی فوکو، رابطه آن با نقد روشنگری و نحوه اجرای این نقد در اثر اساسی فوکو، تاریخ جنون. کاوش فوکو در مورد خاستگاه روانپزشکی تئوری‌های خودش در مورد قدرت، حقیقت و عقل را به کار می‌گیرد و از فلسفه کانت استفاده می‌کند و نور جدیدی بر نحوه درک ما از تولد و توسعه عملکرد روانپزشکی می‌افکند. پس از پذیرش «نگرش حدی» توسط فوکو، که محدودیت‌های تفکر ما را به عنوان نقاط اختلال و تجدید چارچوب‌های مرجع تثبیت شده بررسی می‌کند، این کتاب این باور پذیرفته‌شده را که روان‌پزشکی نشان‌دهنده پیروزی عقل‌گرایی با غلبه بر جنون و تبدیل آن به جنون است، از بین می‌برد. موضوع ادراک خنثی و علمی. این کتاب تولد روان‌پزشکی را در پیچیدگی کامل آن بررسی می‌کند: در اواخر قرن هجدهم، پزشکان صرفاً عقل‌گرا نبودند، بلکه بیگانه‌گرا نیز بودند، فیلسوفانی که جنون را تجربه‌ای در حدود عقل می‌شناختند و گفتمانی را ارائه کردند که شکل‌گیری روان‌پزشکی را مشروط کرد. به عنوان یک نوع فعالیت پزشکی از آن رویداد، همان نوع شناخت، همان رویارویی انسان‌شناختی با جنون، در زیر رشد آرام عقلانیت روان‌پزشکی تداوم یافته و خطی بودن فرضی، اقتدار مطلق و پیشرفت ثابت پوزیتیویسم روانپزشکی را تضعیف می‌کند. ایلیوپولوس استدلال می‌کند که نقد فوکو این مشکل انسان‌شناختی را برای روانپزشکی ضروری می‌داند، و روان‌پزشکان را تشویق می‌کند تا از محدودیت‌های معرفت‌شناختی عملکرد خود آگاه شوند، و همچنین مسائل اخلاقی و سیاسی را که جنون وارد بی‌طرفی ظاهری گفتمان روان‌پزشکی جاری می‌کند، مرور کنند.