جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به دنبال آن است که با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت موجود تربیت دینی در مدارس و با نظر به شاخص های برگرفته از آموزه های دینی (اعم از قرآن و سنت)، به آسیب شناسی تربیت دینی دانش آموزان در نظام آموزش رسمی کشور بپردازد. در این مقاله ابتدا با استفاده از روش فراتحلیل و اسنادی،‌ مجموعه ای از تحقیقات انجام گرفته در عرصه تربیت دینی در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از روش تحلیلی- استنتاجی تلاش گردیده است با بررسی متون دینی،‌ شاخص هایی جهت نقد وضعیت موجود استخراج گردد و در پایان جهت اصلاح و بهبود کمی و کیفی روند تربیت دینی دانش آموزان در نظام آموزش رسمی کشور در مقاطع مختلف تحصیلی، با عنایت به مشکلات و آسیب های مطرح شده، راهکارهایی جهت نزدیکتر شدن به وضعیت مطلوب در پنج محور رویکرد و برنامه ریزی، اهداف، محتوا، روش و معلم مورد نظر قرار گرفته است.

پژوهش در هر حوزه ای نیازمند تامل و دقت فراوان است. پژوهش در تربیت دینی از این قاعده مستثنی نیست. مهمترین تامل لازم در این حوزه، اندیشه در خصوص رویکرد پژوهشی است. بخشی از این گونه اندیشه ورزی بر عهده «فرا- فلسفه تربیت دینی» است؛ بحثی درجه دوم در خصوص ماهیت و قلمرو تربیت دینی. در این راستا، این نوشتار درصدد است تا با تعیین حوزه های مخلتف تربیت دینی، رویکردهای پژوهشی هر یک را بررسی کند تا پژوهشگران این حوزه، با دقت بیشتر به کاوش در آن بپردازند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه ادراک خود، داوری اخلاقی و رفتار اخلاقی و مقایسه آنها در میان دو گروه از نوجوانان عادی و دارای مشکل رفتاری می باشد؛ بدین منظور تعداد بیست نفر از نوجوانان عادی (پسر) و بیست نفر از نوجوانان (پسر) دارای مشکل رفتاری به صورت تصادفی با روش نمونه گیری خوشه ای از دو مقطع راهنمایی و متوسطه چهار ناحیه آموزش و پرورش شهر قم،‌ انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با استفاده از روش مصاحبه بالینی و نیز تطبیق ملاک های تشخیصی اختلال رفتاری بر اساس معیارهای DSM/IV جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری Uمان- ویتنی،t  (مستقل) و مجذور کای نشان داد که میان آزمودنی های دو گروه از نظر میزان استفاده از طرحواره های ادراک خود به گونه موضوع تفاوت معناداری وجود دارد. گروه عادی بیشتر از طرحواره اجتماعی و گروه دارای مشکل رفتاری بیشتر از طرحواره فعال استفاده می کنند؛ همچنین، گروه عادی از نظر سطح تحولی ادراک خود به گونه موضوع در سطح سه و گروه دیگر در سطح دو قرار دارند. از نظر سطوح تحولی مولفه های خود به گونه فاعل، گروه عادی در سطح دو و گروه دیگر در سطح یک قرار دارند. مقایسه های بین گروهی به لحاظ سطوح تحول داوری اخلاقی نیز نشان داد که گروه عادی در یک سطح بالاتر از گروه دارای مشکل رفتاری قرار دارند و از این لحاظ تفاوت معناداری میان دو گروه وجود دارد. نتیجه کلی اینکه فرضیه وجود ارتباط میان سطوح داوری اخلاقی و رفتار اخلاقی شواهد تایید کننده ای در پژوهش حاضر کسب کرده است، اما تایید روابط احتمالی میان ادراک فرد از خویشتن و رفتار اخلاقی، و به تعبیر دیگر میانجی گیری ادراک خود بین تحول داوری اخلاقی و رفتار اخلاقی، نیاز به پژوهش های دیگری دارد.

هدف از تدوین این مقاله، تبیین معرفت شناسی از دیدگاه سهروردی و استنباط دلالت های تربیتی آن است. این پژوهش از نوع تحقیق کیفی است که ساخت نظریه را هدف قرار داده و از بالاترین سطح تاویل و انتزاع برخوردار است و بر اساس نظر اسمیت مبنی بر امکان استنتاج دلالت های تربیتی از فلسفه خاص و اینکه بین فلسفه و تعلیم و تربیت رابطه وجود دارد، به تبیین و استخراج دلالت های تربیتی معرفت شناسی فلسفه اشراق سهروردی پرداخته است. سهروردی معرفت را محصول تقابل و تعامل استدلال عقلی و درک شهودی می داند که حصول آن جز از طریق سلوک و تصفیه باطن امکان پذیر نیست. او بر این عقیده است که از طریق «تجربه حضوری» است که سالک می تواند پاره ای از حقایق را مستقیم و بدون میانجی بشناسد و نسبت به آنها علم پیدا کند؛ لذا این نوع معرفت شناسی مستلزم شکل ویژه ای از اهداف،‌ اصول، معلم و شاگرد، برنامه درسی و ارزشیابی در تعلیم و تربیت است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

هدف از این پژوهش، بررسی متون حدیثی در زمینه عوامل موثر در انحرافات جنسی کودکان و نوجوانان و راه های پیشگیری از رفتارهای نابهنجار جنسی است. در این تحقیق با استفاده از روش هرمنوتیک و روش اجتهادی، متون آیات و احادیث معصومان (ع) در زمینه شیوه های تربیتی پیشگیری از رفتارهای جنسی نابهنجار در نوجوانان و جوانان،‌ بررسی گردیده و به تفصیل و تحلیل محتوای آنان پرداخته شده است.در متون دینی به منظور پیشگیری از انحرافات جنسی و پرورش رفتارهای سالم جنسی در بین کودکان و نوجوانان، به والدین به عنوان نزدیک ترین افراد به آنان، آموزش هایی داده شده است. در این آموزش ها به دو دسته عوامل خانوادگی و محیطی (اجتماعی و فرهنگی) توجه ویژه شده است. در مورد دسته اول رفتارهای پوششی در خانواده، عفاف کلامی و جلوگیری از بیان کلمات سخیف جنسی هنگام خشم و ناراحتی نسبت به کودکان و نسبت به یکدیگر (بین پدر و مادر) و حجاب اتاق خواب و مراقبت های ویژه در مورد کنجکاوی های کودکان و نوجوانان در مسایل جنسی، تنزیه محیط زندگی از تحریکات جنسی،‌ پرهیز والدین از رفتارهای کلامی و غیرکلامی نابهنجار جنسی در مقابل کودکان، از جمله آموزش ها در این زمینه است. در مورد دسته دوم سالم سازی محیط مدرسه، سالم نگه داشتن ارتباطات همگنان به دور از شکستن هنجارها، مراقبت های اجتماعی فرهنگی درباره مطالعه و دیدن مجلات، ماهواره، اینترنت، پاکسازی جامعه از الگوهای ناسالم اجتماعی که می تواند آسیب هایی را در جهت رشد ناسالم جنسی در بین کودکان، نوجوانان و جوانان به بار آورد؛ از جمله آموزش ها در زمینه عوامل محیطی است.

تذکر، روشی برگرفته از قرآن است که عبارت است از گفتار و یا رفتاری که از مربی سر می زند تا متربی را نسبت به آنچه از یاد برده و یا از آن غفلت کرده و یا از آن بی خبر است و اطلاع از آن برای او لازم است، آگاه سازد و احساسات او را در قبال آنها برانگیزد. نتیجه این روش،‌ هوشیار شدن و متذکرشدن متربی و ایجاد نوع بیداری برای طی مسیر هدایت در اوست. ارجاع به گذشته خود فرد و دیگران،‌ توصیه و سفارش، موعظه، تمثیل، مواجهه با وجدان، انذار و تخویف، سختگیری و فشار غیرمستقیم، و برخورد قهری و شدید، همه از شیوه های به کارگیری این روش است. تذکردهنده، مخاطب، محتوی، و شیوه تذکر، ارکان این روش را تشکیل می دهند که هر کدام دارای ویژگی ها و شرایطی هستند. تاثیر مفید و کارآمدی روش تذکر در گرو رعایت این شرایط است.

مقاله حاضر با بررسی تفکر انتقادی، ضرورت آموزش تفکر انتقادی را در کلاس مورد تاکید قرار می دهد، همچنین به بررسی نگرش اسلام به تفکر پرداخته است. تفکر انتقادی چیست؟ چه اهمیتی در آموزش و یادگیری دارد؟ رشد و آموزش تفکر انتقادی در کلاس های درس چگونه است؟ و چه کاربردهایی می تواند برای اولیای تعلیم و تربیت داشته باشد؟این مقاله بر آن است تا پاسخگوی این پرسش ها و برخی پرسش های دیگر باشد. در این بررسی تعاریف مختلفی از تفکر انتقادی معرفی شده اند. سپس، اهمیت تفکر انتقادی در آموزش و یادگیری، نظر اسلام در مورد تفکر و کاربردهای آن از دیدگاه اسلام و روان شناسی بررسی شده است.