جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجدالاسلام کرمانی روحانی روشنفکر و روزنامه نگار برجسته عصر مشروطه بود که عمرش را در راه خدمت به وطن سپری کرد. وی با نوشتن مقالات متعدد در روزنامه ها به خصوص جریده ادب به مبارزه با حکومت استبدادی قاجاریه پرداخت و حتی به تبعید در کلات محکوم شد؛ ولی بعد از پیروزی مشروطه خواهان و برپایی حکومت جدید چهار روزنامه: ندای وطن، الجمال، کشکول و محاکمات را در جهت تمجید از مشروطه و مذمت استبداد منتشر کرد. میانه روی در گفتار و هم نوا نشدن با روزنامه نگاران رادیکال و در واقع سبک خاص کرمانی در برخورد با دولت و دربار و به ویژه شخص شاه باعث شد وی متهم به دورویی و منفعت طلبی گردد. این اتهامات با سفر مجدالاسلام به اصفهان و دیدار با خوانین بختیاری در دوره استبداد صغیر شدت بیشتری گرفته و به جاسوسی برای شاه مبدل شد و باعث گردید وی برای همیشه دست از کارهای سیاسی و مطبوعاتی خود بکشد و تا آخر عمر گوشه عزلت را بر عالم سیاست ترجیح دهد.در این مقاله سعی شده است ضمن مروری اجمالی بر زندگی سیاسی مجدالاسلام کرمانی، به تبیین صحت و سقم اتهامات وارده بر او، دلایل و بسترهای شکل گیری چنین اتهامات و نیز آراء و نظرات موافقان و مخالفان هم عصر وی و یا محققان بعدی پرداخته شود.

شکل گیری و رشد مناطق شهری یکی از نمادهای اصلی شکوفایی اقتصادی محسوب می شود. در آستانه ورود به قرن نوزدهم میلادی که سیر تحولات جهانی سرعت فزاینده ای یافته بود و نقش شهرها با عناصر فعال اقتصادی در این زمینه بیش از سایر گروه های اجتماعی به چشم می خورد، جامعه ایران در دل یک مرحله از بحران های داخلی فرو رفت که نه تنها به توقف کامل فرایند نقش سازی شهرها در عرصه های مختلف سیاسی و اقتصادی انجامید بلکه نشان داد هنوز عناصر پر تحرک ایلیاتی، کنشگران اصلی صحنه های سیاسی هستند و مراکز شهری به نوعی بایستی هم چنان تابعیت پذیری خود را از ساختار ایلیاتی حفظ کنند. به همین دلیل جایگاه شهرها، به تامین کننده نیازهای اقتصادی عناصر مدعی قدرت تقلیل یافت. نوشتار حاضر ضمن بررسی تاثیر چالش های نظامی بر مراکز شهری، نگرش های کریم خان زند به مقوله شهر را نیز مورد توجه قرار داده است.

گسترش فعالیت های شیعیان در عراق و سرایت این مذهب در میان عشایر سنی مذهب آنجا یکی از مهمترین مسائلی بود که ذهن دولتمردان عثمانی را در نیمه پایانی قرن نوزدهم، مصادف با دوره سلطنت عبدالحمید دوم (1876 - 1909) به خود مشغول می کرد. گزارش های فراوانی - خواه واقعی، خواه غیر واقعی - که از سوی کارگزاران محلی ولایت بغداد در خصوص محذورات فرهنگی، سیاسی و گسترش فعالیت های شیعه گرایی به باب عالی ارسال می گشت، دولتمردان استانبول را به چاره جویی و ارائه برنامه های پیشگیرانه وادار می ساخت. همجواری عراق با ایران به عنوان یگانه قدرت سیاسی شیعی و رقیب دیرینه امپراطوری عثمانی به همراه اهمیت جغرافیایی استراتژیک این سرزمین، مساله فعالیت های شیعه گرایانه عراق را از پیچیدگی های خاصی برخوردار می کرد. تعقیب سیاست اتحاد اسلام به عنوان محور سیاست های داخلی و خارجی عبدالحمید دوم و نیز وجود اقلیت های مذهبی مختلف نظیر شیعیان در درون مرزهای امپراطوری، عوامل دیگری بود که بر این پیچیدگی ها می افزود. این مقاله بر آن است تا با بهره گیری از منابع مستند تاریخی و به ویژه اسناد آرشیو عثمانی به بررسی ابعاد مساله گسترش تشیع پرداخته، ماهیت سیاست های دولت عثمانی و نتایج آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.

با برپایی نخستین مجلس شورای ملی و ورود منتخبان ملت به عرصه قانون گذاری کشور، مجلسیان پیش از توجه به هر مساله فردی، در اندیشه رفع مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران بودند. بنابراین، آن ها در ابتدای امر، بدون توجه به مسائل و مشکلات خود - به ویژه در موضوع مالی و تامین هزینه های زندگی فردی - مشغول کار شدند؛ تا اینکه، با مشکل نبودن منبع تامین هزینه های شخصی و حتی نمایندگی خود مواجه شدند. بدین ترتیب، تشکیل اداره مالی و یافتن منبعی برای تامین هزینه ها از چالش ها و اولویت های کاری مجلس اول قرار گرفت. از این رو، پرسش اصلی تحقیق را به این ترتیب می توان صورت بندی کرد که با توجه به شرایط زمانی و اوضاع آشفته اقتصادی که در زمان مجلس اول حاکم بود، آیا اداره مالی آن مجلس توانست در تامین هزینه های خود و مجلسیان موفق عمل کند؟روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش تحقیق تاریخی است. در این روش، اطلاعات لازم از منابع کتابخانه ای و اسناد موجود در آرشیو کتابخانه مجلس شورای اسلامی گردآوری شده است و در مرحله بعد، بر اساس نظم و توالی منطقی تاریخی پردازش و پس از آن، برای تحلیل پدیده تاریخی تدوین گردیده اند.از نتایج تحقیق حاضر مستفاد می شود که اداره مالی مجلس اول به دلیل مشکلات و مسائل سیاسی و به ویژه اقتصادی، در تامین هزینه های خود ناکام ماند و حل این مشکل به دوره های بعد موکول شد.

در موضوع توانمندی رسول خدا (ص) بر خواندن و نوشتن یا عدم توانایی آن حضرت، از دیرباز اختلاف نظر بوده است. بسیاری گفته اند آن حضرت تا پایان عمر خواندن و نوشتن نمی دانسته است. این کسان برای اثبات ادعای خود به واژه امی و امیین استدلال کرده اند که در فرهنگ لغت به فرد بی سواد معنی شده و در قرآن درباره پیامبر (ص) به کار رفته است و صلح حدیبیه را دلیل آورده اند. استدلال این کسان از چند جهت باطل است. در برابر اینها افرادی بر این باورند که رسول خدا (ص) می توانسته بخواند و بنویسد و دلایلی آورده اند. به موضوع امی بودن رسول خدا (ص) می توان از منظر مقام معنوی و حقیقت وجودی آن حضرت، آیات، روایات، عقل و جریان طبیعی نگریست. کندوکاو در آیات قرآن و روایات و بررسی های عقلانی ثابت می کند که آن حضرت می توانسته بخواند و بنویسد.

تمدن ایرانی حاصل تلاش و دستاوردهای اقوام مختلفی است که در آن میان اقوام پارسی با تاسیس امپراتوری هخامنشی نقش کلیدی ایفا نموده اند. متاسفانه در خصوص زمان و مسیر ورود این اقوام به فلات ایران، مراکز استقراری نخستین آنها، مواد فرهنگی مرتبط، و در کل در ارتباط با تاریخ و باستان شناسی آنها (قبل از تشکیل امپراتوری هخامنشی) اطلاعاتی اندک و در مواردی گمراه کننده وجود دارد. از جمله این اطلاعات نادرست که در منابع مختلف تاریخی و باستان شناسی دیده می شود، ارتباط اسامی پارشوا، پارسوا، پارسواش و پارسوماش به پارسی ها و برداشت ها و نظریه پردازی های نادرستی است که در این راستا صورت گرفته است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، این نتیجه حاصل شده که به غیر از نام «پارسوماش» که برای اولین بار در کتیبه های سناخریب آشوری و سال 691 ق. م به آن اشاره می شود، سه نام دیگر در اصل به ایالتی به نام پارسوا (که در مواردی به صورت پارشوا، پارسواش و نیز پارسوماش ثبت شده) اشاره دارند که در سده های نخستین هزاره اول ق. م در غرب ایران واقع بوده و هیچ ارتباطی با اقوام پارسی نداشته است.

پادشاهان هخامنشی بر بزرگ ترین امپراطوری عصر باستان حکمرانی می کردند و برای برقراری امنیت داخلی و هم چنین حفظ مرزها و ثغور آن نیاز به امرا و والیانی داشتند تا آنان را در این امر مهم یاری دهند. به طور معمول این امرا و حاکمان از میان طایفه یا خاندان هخامنشی انتخاب می شدند. از جمله این مقامات، بسوس بود که از طرف شاه هخامنشی به مرزداری و والی گری باختر منصوب شد. با حمله اسکندر به شرق، شهربان باختر، شاه هخامنشی (داریوش سوم) را از سمت خود برکنار کرد و به قتل رساند و پادشاهی خود را اعلام کرد. پادشاهی او به سبب بی ثباتی ساختار سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی و هم چنین به دلیل سوء استفاده از اعتماد اطرافیان، تکیه کردن بیش از حد به سپاه، برخورد خشن و نادرست با دوستان و زیردستان و عدم استفاده درست از موقعیت استراتژیک در جنگ، برای مدت زمان زیادی دوام نیاورد و عاقبت با خیانت همراهانش دستگیر و به دستور اسکندر در نزدیکی دامغان امروزی کشته شد. نوشتار حاضر بر آن است تا به بررسی تحولات اواخر عصر هخامنشی بپردازد و با طرح این سوال که چه عوامل و انگیزه هایی موجب شد تا بسوس در مرحله ای به اوج قدرت برسد و بعد از مدتی دولت او سقوط کند، جایگاه او را در این دوره مورد بررسی قرار دهد.بررسی حاضر درصدد است با تکیه بر منابع، تحقیقات و پژوهش ها، ضمن بررسی تحولات این دوره، ابهامات و پیچیدگی های موجود را برطرف کند و پاسخی درست و بدون پیش داوری برای این مقوله ارائه دهد.