جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استدلال اخلاقی در فلسفۀ ابن­سینا را می‌توان تحت عنوان قیاس عملی پیگیری کرد که این نوع قیاس در آثار او غالباً در مصداق مثال­های اخلاقی و بیشتر در قالب جدل آمده است. ابن­سینا به­طور غالب معطوف به تحلیل ‌فرایند رفتار به نحو عام­ است‌ (که می­توان آن را استدلال عملی نامید)؛ اما در عالم مثال از مصداق­های اخلاقی و استدلال­هایی که محتوا و مواد قیاس آن اصول اخلاقی است، بهره می­جوید. از نظر ابن­سینا درک حسن و قبح با عقل عملی است که به واسطۀ عقل نظری و با تصویرسازی نوعی استدلال و قیاس عملی در دو مرحله به رفتار اخلاقی منجر می‌شود. این نوع قیاس اگرچه از نفس ناطقه بر می­آید، سایر ابعاد انسان و قوا و نفس حیوانی مانند حواس ظاهری و باطن به‌ویژه خیال، وهم و قوای باعثه و شوقیه در آن دخیل‌اند. این تحلیل ابن­سینا بی­ارتباط با پیشینۀ ارسطویی نیست؛ زیرا ارسطو نیز استدلال و قیاس عملی را برای ایجاد رفتار اخلاقی، پیش­زمینه می­داند. درواقع ارسطو برای صدور فعل، عقل نظری را متحرک به معنای بعید و شوق را متحرک به معنای قریب می­داند. در این مقاله پس از تحلیل ابن­سینا از استدلال اخلاقی و عوامل دخیل در آن، به بیان نقش این استدلال در رفتار اخلاقی پرداخته­ایم. طبق نظر ابن­سینا، تنها استدلال عملی سبب بروز فعل نیست؛ پس او از حصرگرایی به دور است و به عوامل هیجانی ـ انگیزشی و محرکۀ فاعله نیز اهمیت داده است. در این مقاله، فراروی ابن­سینا از حصرگرایی شناختی با مقایسه با ارسطو بیان می‌شود تا نمایانگر نوآوری­های ابن­سینا نسبت به فلسفۀ یونانی نیز باشد.

خودنمایی صفتی است که با وجود وجهۀ منفی آن در ادبیات فارسی، در آیات و روایات گاهی مذموم و گاهی ممدوح شناخته شده ­است. این نگرش نوعی ابهام را در ارزش‌گذاری آن به­وجود آورده ­است. به نظر می‌رسد این ابهام به سبب تفکیکی است که در قرآن و روایات اسلامی میان انواع خودنمایی وجود داشته­ است؛ لذا در این پژوهش با بررسی این فرضیه، تلاش شده است با بررسی انواع خودنمایی در آیات و روایات، ارزش‌گذاری آن در احوال و شرایط مختلف مورد مداقه قرار گیرد. بر این اساس، پس از مفهوم‌شناسی خودنمایی و مفاهیم نزدیک به آن در آیات و روایات، انواع خودنمایی بر اساس نیت فرد، در پنج دستۀ ریاکارانه، شهرت‌طلبانه، برتری‌طلبانه، هویت‌جویانه و مبلغانه طبقه‌بندی شد و ارزش آن بر اساس آیات و روایات تبیین گردید. به این ترتیب، باید گفت که خودنمایی به خودی خود و فی­ذاته فاقد ارزش بوده و آنچه به آن ارزش می‌بخشد، صفتی است که با توجه به نیت فاعل به آن متصف می‌شود. در نهایت، در این پژوهش، مصادیق رایج خودنمایی در پنج دستۀ مذکور استخراج شده و ارزش هر کدام با توجه به نیت فاعل بیان شد.

امروزه اگر رفتار و اخلاق کارکنان نامناسب، منفی و انحرافی باشد، برای شرکت­های معتبر به لحاظ اقتصادی، اعتباری و همچنین سلامت درون­سازمانی تهدیدزا خواهد بود و این تهدید زمانی که شرکت مورد نظر دولتی باشد و در یک بازار به­شدت رقابتی فعالیت کند، چندین برابر می­گردد؛ بنابراین هدف مقاله، تعیین اقدامات اولویت­دار برای مدیریت رفتارهای انحرافی و خلاف اخلاق حرفه­ای به­منظور ارتقای ارزش و جایگاه برند بیمهٔ ایران به­عنوان یک بنگاه اقتصادی و خدمت­رسانِ دولتی در صنعت رقابتی بیمه در نظر گرفته شد. مقاله حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده­ها، ترکیبی است. در این مقاله، ابتدا به­روش کیفی فراترکیب، 51 اقدام مختلف برای مدیریت رفتارهای انحرافی و خلاف اخلاق حرفه­ای احصا شد؛ در بخش میدانی به­منظور تعیین اقدامات اساسی از بین اقدامات شمارش­شده، فرم­های نظرسنجی بین 30 نفر از مدیران ارشد بیمه ایران در سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان، به نسبت مساوی توزیع شد. پس از گردآوری داده­ها و تحلیل آنها با تکنیک دلفی-فازی و پس از رسیدن به اجماع طی 2 مرحله رفت و برگشت، 39 اقدام نهایی تعیین گردیده و به­روش تحلیل مضمون در چهار دستهٔ اقدام ساختاری و سازمانی، بهبود وضعیت شغلی، مدیریتی و اجتماعی، فرهنگی و ارزشی کدگذاری شدند. در گام بعد، برای اولویت­بندی اقدامات با توجه به معیارهای مالی و غیرمالیِ ارزش و جایگاه برند از روش فرایند تحلیل سلسله­مراتبی استفاده شد و پرسشنامه­ای تخصصی حاوی 6 ماتریس مقایسات زوجی طراحی و بین 12 خبرهٔ بیمهٔ استان­های شمالی به نسبت مساوی توزیع گردید. پس از گردآوری و تحلیل داده­ها به کمک نرم­افزار Expert Choice نتایج به دست‌آمده نشان داد که اقدامات بهبود ساختاری و سازمانی اولویت­دارترین اقدام نسبت به هدف است.

اخلاق جزو مفاهیمی است که اندیشمندان حوزه‌های گوناگون فکری از دیرباز تاکنون دربارۀ آن سخن گفته‌اند. لویناس در مقام فیلسوفی پدیدارشناس و لکان در مقام روانکاوی که از گزاره‌های گوناگون حوزۀ علوم نظری و غیرنظری در بیان آموزه‌های خود استفاده کرده، به تعریف و تبیین مفهوم اخلاق پرداخته­‌اند. داستان پستچی بازنمایی‌کنندۀ تقابل بین عشق و وظیفه است. در این پژوهش با تکیه بر آموزه‌های لویناس و لکان دربارۀ اخلاق و با بهره‌گیری از روش تحلیل کیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه­ای کوشیده‌ایم نخست جایگاه اخلاق را نزد این دو اندیشمند تبیین کنیم و سپس کنش‌های شخصیت‌های داستان پستچی را بر مبنای اخلاق موردنظر لویناس و لکان، نقد و تحلیل کنیم. دستاوردهای پژوهش گویای این است که مهم‌ترین مؤلفۀ اخلاق در نظر لویناس، دگربنیاد بودن آن و نزد لکان، خودبنیاد بود آن است. براین‌اساس شخصیت ­هایی چون علی و چیستا به سبب تخطی از میل دیگری از دیدگاه لویناس، سوژۀ غیراخلاقی و از نظر لکان، سوژۀ اخلاقی به شمار می‌آیند. در نقطۀ مقابل نیز شخصیت ­هایی مانند حاجی و حاج اکبر به سبب تعهد به انجام وظیفه، از نظر لویناس، سوژۀ اخلاقی و از دیدگاه لکان، سوژۀ غیراخلاقی قلمداد می­ شوند.

بدون شک، اخلاق دینی یکی از مهم ترین مؤلفه های حیات انسانی است که بدون آن، جامعه بشری هویت حقیقی خود را از دست خواهد داد، اما امروزه نقد اخلاق دینی و تلاش برای کنار زدن گزاره‌های اخلاقی برآمده از دین، دستمایه بسیاری از مخالفان دین و سردمداران الحاد برای اثبات برتری اخلاق سکولار بر اخلاق دینی و حتی توجیه الحاد قرار گرفته است. جی. ال. مکی، فیلسوف خداناباور، از جمله کسانی است که با این هدف به نقد اخلاق دینی پرداخته است؛ در این مقاله به برررسی آراء او در این زمینه می‌پردازیم. بر‌ پایه یافته‌های این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی به نگارش درآمده است، اشکالات مکی تا حدودی بر پیش‌فرض‌های نظری او درباب خدا مبتنی است. علاوه بر این، نقدهای او بیش از آن‌که متوجه اخلاق دینی باشد متوجه گزاره‌های اخلاقی اصحاب کلیسا است. اخلاق اسلامی به عنوان نمونه کاملی از اخلاق دینی، به خوبی قادر است تمام اشکالات مکی را پاسخ دهد.

از مباحث مهم در حیطه ورزش، تعارض اخلاق جوانمردی با منافع حاصل از پیروزی است. این نوشتار با رویکرد تحلیلی - کاربردی به ارزیابی رفتار پدرو زابالا در استنکاف از گل‌زنی به سبب تصادم رقیب در بازی فوتبال پرداخته است. اخلاق جوانمردی فراتر از قوانین و تجلی فضایل انسانی در گسترهٔ ورزش است. جهت ارزیابی، درستی یا نادرستی رفتار جوانمردانهٔ پدرو زابالا و نادیده انگاشتن منافع تیم، نیاز به معیار ارزشگذاری است. معیار ارزشگذاری فعل اخلاقی در نظریات خودگروی، سودگروی و دیگرگروی با عنایت به افراد دریافت کنندهٔ خیر بررسی گردید؛ اما راه‌کار جامع و عاری از نقص در تشخیص وظیفهٔ اخلاقی به دست نیامد. در عرضه تعارض اخلاقی بر اندیشه علمای اسلام، با توجه به ادله موافقان و مخالفان رفتار پدرو زابالا، قواعد اصولی تزاحم به واسطه مرجحات و تشخیص الزام أهمّ (مهم‌تر)، وظیفه فاعل اخلاقی را معین نمود. قاعده تقدم أهم بر مهم و قاعده اولویت دفع مفسده بر جلب منفعت، راه شناخت الزام أهم و وظیفهٔ اخلاقی است. براین مبنا وظایف شغلی و منافع تیم امر مهم‌تر و گل زدن دفع مفسده است؛ درنتیجه وظیفه اخلاقی پدرو زابالا گل‌زدن است. قصور در گل‌زدن، به دلیل ارزش‌های اخلاقی (غیرمنصفانه بودن ادامه بازی)، احسان و فعل اخلاقی است نه وظیفه اخلاقی، مانند بخشش قاتل توسط اولیای دم. از این‌رو نمی‌توان آن را در موقعیت‌های مشابه به دیگران توصیه نمود.