جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله رابطه نفس و بدن، مسئله‏اى بحث‏برانگیز در حوزه علم‏النفس فلسفى است. ملّاصدرا نیز همچون حکماى مشاء در این‏باره نظریه‏پردازى کرده و به دستاوردهایى کم‏نظیر دست یافته است. در این مقاله به دنبال تبیین دیدگاه او درباره این مسئله‏ایم. ملّاصدرا با برخى از آموزه‏هاى مشائین درباره نفس موافق است، ولى رابطه بین موجود مادى و مجرد را ناممکن مى‏داند. وى با بهره‏گیرى از اصول فلسفى عام خویش، همچون اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهرى و سرانجام، ترکیب اتحادى ماده و صورت، به ترکیب اتحادى و ذاتى نفس و بدن نایل مى‏شود. وى حقیقت نفس را حقیقت تعلقى مى‏داند. به نظر ملّاصدرا نفس در آغاز، جسمانى و مادى محض است؛ ولى رفته‏رفته با حرکت جوهرى اشتدادى، ضمن حفظ مرتبه پیشین، به سمت تجرد پیش مى‏رود؛ یعنى نخست مادى محض است؛ سپس مادى ـ مثالى مى‏شود و ممکن است به مرتبه مادى مثالى عقلى نیز برسد. بازتاب طبیعى رابطه اتحادى نفس و بدن، و بهره نفس از ساحت مادى و تجردى، نظریه وحدت نفس و قواست که وى بر آن پافشارى مى‏کند. بر پایه این دیدگاه تأثیر و تأثر دوجانبه نفس و بدن، به تأثیر در میان مراتب تفسیر مى‏شود.

اندیشه‌ی خشونت و ترور به فرمان‌های منسوب به خدا در کتاب های مقدس یهودیان بسیار آمده است. تفکر نژاد پرستانه، حس برتری جویی، عشق به تسلط بر دیگران و تحقیر آنان ناشی از اعتقاد های منحرف و فاسد در دین یهودیان می‌باشد. این عوامل برای ایدیولوژی صهیونیسم راه را باز کرد تا به آنها برای ایجاد یک حکومت جهانی مجوز دهد و برای تسلط بر انسانها و برده داری، قتل و ترور و خیانت و فریب دادن از آنها استفاده کنند. از مجموعه‌ای کنفرانس‌ها به رهبری" هرتزل" حکومت صهیونیسم متولد شد و با کمک انگلیس در سرزمین‌های فلسطینی، ملیت یهودیان تشکیل گردید. با محاصره نمودن و خرید زمین‌ها با زور و قتل و ترور مردم فلسطین این سرزمین مقدس تبدیل به دولت یهودیان یا قوم برگزیده به نام دولت اسرائیل گردید.

بیشتر انسان‌ها، از قسمت و قضا و قدر و شانس، فهم اشتباهی دارند.برای مثال وقتی ماشین شان تصادف می‌کند، بدون اینکه عدم رعایت قوانین ترافیکی را در نظر بگیرند و به اشتباهاتش پی ببرد و در پی اصلاح آن باشند،آن را به گردن «قسمت» و «سرنوشت» می‌اندازند. بنابراین تلقی درست از قضا و قدر و فهم آن می‌تواند در حل چنین اشتباهاتی راه‌گشا باشد. قضا به معنای حتمی بودن واقعه‌ای که از ناحیه علل و اسباب است و قدر به معنای حدود و مشخصات و ویژگی‌های آن واقعه می‌باشد. قضا و قدر الهی در واقع عبارتست از برانگیخته شدن همه علل و اسباب که از اراده و علم حق تعالی نشأت می‌گیرد.در بین وقایعی که در عالم رخ می‌دهد اعمال و افعال انسان از آن سلسله وقایعی است که، سرنوشت آن علاوه بر علت‌های گوناگون به اراده و اختیار انسان نیز بستگی دارد.یعنی آنچه انسان با اختیار و اراده خود انتخاب می‌کند و انجام می‌دهد نیز، مشمول قضا و قدر الهی می‌شود. این مقاله به بررسی رابطه این دو، یعنی قضا و قدر و افعال اختیاری انسان می‌پردازد.

در این تحقیق، مباحث مربوط به ایمان و کفر از دیدگاه اشعری، ماتریدی و فخررازی مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به آثار آنان، آنچه که به دست آمده، این است که ایشان معتقدند، حقیقت ایمان، تصدیق قلبی است و عمل در ماهیت ایمان دخیل نیست؛ اینان متعلق ایمان را «ماجاءبه‌النبی» و جایگاه آن را قلب می‌دانند. هر سه قائلند که ایمان قابل افزایش و کاهش نیست. تنها مورد اختلاف آنها در بحث اتحاد اسلام و ایمان می‌باشد؛ که در این مورد ماتریدی معتقد است اسلام و ایمان یکی هستند، اما اشعری و فخررازی، اسلام را عام و ایمان را خاص می‌دانند. ایشان حقیقت کفر را تکذیب “ماجاء‌به‌النبی“ می‌دانند و حکم به تکفیر مرتکب کبیره و اهل‌ قبله نمی‌کنند. با توجه به نظریات آنها در مورد ایمان و کفر، قبول نداشتن خلفاء نیز موجب کفر نمی‌شود. نتیجه آن‌که بنابر عقاید آن‌ها به راحتی نمی‌توان کسی را محکوم به کفر کرد

توسّل از آموزه‌های اعتقادی شیعه و اکثریت مسلمانان، به معنای واسطه قرار دادن شخص یا چیزی نزد خداوند، برای تقرب به او و برآورده شدن حاجت‌ها است.توسل با آموزه شفاعت، پیوند نزدیکی دارد و این دو آموزه معمولاً همراه یکدیگر ذکر می‌شوند. به اعتقاد شیعیان، اهمیت توسل برخاسته از امر الهی در قرآن و نیز احادیث پرشماری از اهل بیت علیهم السلام است. در دعاها و زیارات ائمه علیهم السلام نیز مضامین توسل بسیار به چشم می‌خورد که جامعترین آنها دعای توسل است. در دوره معاصر، وهابی‌ها به پیروی از ابن تیمیه اشکالاتی را درباره توسل مطرح کرده‌اند که علمای شیعه و غالب اهل سنت این اشکالات را نپذیرفته‌اند.

«تجرید الاعتقاد»، کتابی در علم کلام به زبان عربی، نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲)، از کتاب‏هاى مهمى است که در تبیین و ارائه نظام کلامى- فلسفى عقاید امامیه، نگاشته شده و به گفته برخى، اولین آنها به حساب مى‏آید. این کتاب از بدو تألیف تا کنون قریب به ۹ قرن مدار فکرى عامه و خاصه گردیده و پیوسته مورد استفاده اندیشمندان و دانش‏پژوهان بوده است. تجرید الاعتقاد به جهت رویکرد خاص آن به فلسفه و کلام، نقطه عطفی در تاریخ کلام محسوب می‌شود. خواجه، مباحث تجرید را در ۶ مقصد سامان داده است، تعداد فصول کتاب، یازده فصل، در دویست و بیست و پنج مسأله مى‏باشد.آشکار‌ترین ویژگی این کتاب، اختصار فوق‌العاده آن است. نوشتار پیش‌رو، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به روش توصیفی سعی در معرفی این کتاب دارد.