جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر تبیین رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری سلفی گری تکفیری است. روش تحقیق حاضر، توصیفی و تحلیلی و از نوع کتابخانه ای است. با توجّه به نتیجه ی تحقیق، به طور کلی سلفی گری در حوزه ی روش شناسی نقل گرا، در حوزه ی معرفت شناسی حدیث گرا، در حوزه ی هستی شناسی حس گرا، و در حوزه ی معنا شناسی ظاهرگرا است. به عبارت دیگر اندیشه ی سلفی همیشه عقل ستیز و کاملاً ارتجاعی است و در شمول مذاهب فقهی چهارگانه ی اهل سنّت نیست. سلفی‎گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می‎شود که مخالفان خود را کافر می‎شمارند. براساس مبنای فکری آنان میان ایمان و عمل تلازم وجود دارد، به این معنی که اگر کسی ایمان به خدا داشته باشد و مرتکب کبائر شود، از دین خارج شده و کافر واجب القتل شمرده می‎شود. در جهان اسلام تنها گروهی که چنین عقیده‎ای داشتند، خوارج بودند. چنین دیدگاهی موجب شده است که سلفی ‎‎های تکفیری، بسیاری از مسلمانان را در ردیف مشرکان قرار دهند و در نتیجه آنان را مهدورالدم بدانند. مهم‎ترین نوع سلفی‎گری تکفیری، وهّابیان هستند. تکفیری ها خود را محور اصلی تفکّر سلفی بر می شمارند و ضمن دوری از وهّابی نامیدن خود، بر سلفی بودن اصرار دارند. آنان می کوشند دیگر جریان های سلفی را با محور خویش مدیریت کنند. در مواجهه با گروه های تکفیری، این حرکت انحرافی را باید در تضاد با اصول و باور سلف دانست و بر عدم مصادره ی این عنوان از سوی آنان تأکید کرد.

هدف اصلی این نوشتار بررسی نسبت انسان شناسی دینی با انسان شناسی غرب و یافتن پاسخ پرسش های متناظر با آن بود. جامعه تحقیق شامل کتب، مجلّات و مقالات علمی – پژوهشی بود. گروه نمونه با روش هدفمند در طول تحقیق توسعه یافته و تا رسیدن به درجه اشباع ادامه داشت. روش تحقیق کیفی بوده و نویسنده با رویکرد نظری و بر مبنای مطالعه اسنادی و کتابخانه ای (واقعی و دیجیتالی) به نقد و بررسی یافته های پژوهشی پرداخته و به پرسش های تحقیق پاسخ داده است. گردآوری داده ها با استفاده از ابزار فیش برداری و تجزیه و تحلیل آنها مبتنی بر رویکرد نظریّه زمینه ای انجام شده است. نتایج نشان داد تفوّق انسان شناسی دینی با توجّه به اصول اعتقادی که اهداف ایمانی هر فرد مسلمان هستند و در نگرش دینی، انسان شناسی با آنها ارتباط مستحکمی دارد، اثبات می‌گردد. این در حالی است که انسان شناسی غرب با ترسیم شکل ناقص از تبیین هویت انسان و محدود ساختن وی در زیست مادّی و حیات دنیوی و در انحراف از صراط مستقیم الهی، جایگاه انسان را در جهان هستی دچار تنزّل نموده است.

رابطه میان دین و سیاست که در زمانه ما به رابطه میان اسلام و دموکراسی (مردم سالاری) تقلیل یافته از جمله موضوعاتی است که مورد عنایت اندیشمندان دین و سیاست بوده است. این رابطه گاه از دریچه ای درون دینی مورد توجه قرار گرفته و گاه نگاهی برون دینی به آن شده است. در این عرصه رویکرد متکلمان جدید به این رابطه با تقابل ها و تعارضاتی همراه بوده است. از جمله این متفکران عبدالکریم سروش است که دیدگاه های او با تطورات و تحولات چندی مواجه بوده است. از نظر سروش بحث از اسلام و دموکراسی نباید در داخل دین رسمی بلکه باید از بیرون صورت گیرد و تا زمانی که این مسأله در سطح تئوریکی بسیار عمیق حل نشود نشان دادن هر نوع سازگاری یا ناسازگاری بین اسلام و دموکراسی مبتنی بر حقوق اسلامی یا از راه اصلاح نهادها و سنت های قدیمی ناقص می ماند. در این مقاله با واکاوی مختصر ایده سروش، با روش مطالعه تطبیقی تلاش می کنیم به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که جایگاه دین در سیاست از منظر برون دینی چه ویژگی هایی دارد.

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می­کند. قرائت­هایی که از سوی متکلمین شیعی ارائه شده از قبیل، قدرت بخشی خداوند به انسان­ها و بیان اوامر و نواهی؛ فعل انسان مشروط به اذن الهی و شرایط دیگر؛ شراکت انسان و خداوند در افعال انسانی؛ هدایت و توفیق الهی؛ اعطای قدرت از خداوند و اراده از انسان؛ اختیار امکانی؛ مجبور در غیر افعال تکلیفیه و مختار در امور تکلیفیه؛ مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند، می­باشد. قرائت­های نامبرده در توضیح امر بین الامرین خواسته یا ناخواسته یا به کسب و یا جبر و یا به تفویض گرایش پیدا کرده­اند و برخی هم از محل بحث خارج شده­اند.از بین قرائت­های ارائه شده از سوی متکلمین قرائت شیخ مفید (مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند)، قرائت صحیح و روشنی می­باشند و علامه طباطبایی قرائت شیخ مفید را به شکل صحیح تفسیر می­کند و اراده انسان، جزء اخیر علت تامه می­داند.

هدف از تحقیق حاضر، سنجش و مقایسه حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه­ای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفته است. یافته­ها حاکی از آن است که انیشتین سرعت نور را مطلق و ثابت گرفته و زمان را نسبی دانسته و ملاصدرا حرکت جوهری را اصل گرفته و زمان را تابع آن می‌داند. بنابراین در هم‎تنیدگی ماده و حرکت و زمان در نظام صدرایی تکمیل می‌شود، هرچند صدرا برای جسم و ماده اصالت قائل است، ولی برخلاف مشائیان این اصالت نزد او، اصالتی پویاست، به این معنا که ماده دارای شخصیتی بالنده است که از هر لحاظ با حرکت همراه است. همچنین، ملاصدرا هویت مستقلی برای زمان قائل نبوده و آن را امتدادی از دو امتداد جسم می‎داند در حالیکه در تئوری‎های نسبیتی با ساختاری چهار بعدی به نام فضا ـ زمان مواجهیم که زمان یکی از ابعاد چهارگانه این ساختار در نظر گرفته می‎شود.

بسیاری از فیلسوفان معاصر عواطف را اموری شناختی می دانند، لذا برخلاف تصور سنتی رایج که عواطف را یورشهایی غیر قابل کنترل و آنرا مربوط به جنبه حیوانی انسان می دانند، عواطف شناختی، قابل کنترل و معقول بوده و ارتباط تنگاتنگی با باورهای انسان دارد. بدین خاطر در کلام جدید نقش عواطف در تحقق باورهای دینی مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته است. استادجوادی آملی معتقدند اشتیاق به کمال نامحدود که امری فطری است، به باور خدا می انجامد. همچنین چنین باوری مستلزم وجود خدا در عالم خارج است. از سوی دیگر سارتر اگزیستانسیالیستی با تبیین رابطه عاشقانه میان انسانها، عشق را سالب آزادی عاشق و معشوق و نیز غیرقابل توجیه می داند. همچنین از آنجا که خدا در رابطه عاشقانه فراتر از انسان است، به طریق اولی منجر به سلب آزادی انسان شده، و به این ترتیب باور به خدا به هیچ روی قابل توجیه نیست. این مقاله با بررسی تحلیل هر دو متفکر از عاطفۀ عشق با روشی توصیفی_تحلیلی به بررسی توجیه پذیری عشق انسان به خدا به عنوان مبنای باور دینی پرداخته و تلاش می کند تا نشان دهد آیا عشق به عنوان یک حالت عاطفی می تواند معیار مناسبی برای اثبات وجود خارجی خدا باشد؟

واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی از مباحث معرفت‌شناختی است. اساساً یکی از اصلی ‌ترین پرسش ‌هایی که هستی‌ شناسی با آنها سر و کار دارد این است که چه اموری در عالم از واقع نمایی برخوردار هستند؟ واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی چگونه شکل می‌گیرد؟ پرسش اصلی این مقاله برمحور واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی است. فیلسوفان نوصدرایی معاصر بیش از گذشتگان چگونگی واقع نمایی معقولات ثانیه فلسفی بررسی کرده‌اند. منظور از این فیلسوفان علامه طباطبایی و شاگردان ایشان است. ابتکار علامه طباطبایی یک راه منشأ واقع نمایی را علم حضوری به نفس می ‌داند. استاد مطهری در این مسئله رویکرد انتقادی و تفصیلی دارد، از طرف دیگر تلاش می ‌کند که از طریق بسط نظر علامه طباطبایی راه‌حل مشکل را نیز بیابد. در بیان نظر استاد جوادی آملی بر تقدم مفهوم وجود نسبت به دیگر مفاهیم تأکید می‌ شود. استاد مصباح معتقدند که صور ادراکی انسان شانیت واقع ‌نمایی را دارند.

هدف این پژوهش، نقد و بررسی آرای تربیتی و فلسفی ژان پل سارتر از دیدگاه فلسفه تربیتی اسلام. با توجه به ماهیت وکیفیت این پژوهش، روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی (تحلیل اسنادی ) است. در این پژوهش ابتدا به اصول فلسفی سارترو سپس به آرای تربیتی از دیدگاه سارتر و در نهایت رابطه معلم و شاگرد از دیدگاه وی پرداخته شد. در بخش بعدی نیز به اصول فلسفی فلسفه تربیتی اسلام و سپس آرای تربیتی از منظر فلسفه تربیتی اسلام و در نهایت به رابطه بین معلم و شاگرد در دیدگاه اسلامی پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آرای تربیتی از نظر سارتر، نسبیت گرایی، درک مفهوم آزادی، یادگیری فرد، افزایش حس مسئولیت، تربیت‌ خلاق، فعال بودن شاگرد می‌باشد و از نظر فلسفه تربیتی اسلام اهداف تربیت پرورش تفکر، عبودیت،تقوا،قرب و رضوان، پرورش و شکوفا کردن استعداد یادگیرندگان و حیات طیبه می‌باشد. در ادامه و در پژوهش حاضر علاوه بر بررسی آرای تربیتی، به اصول و اندیشه ‌های فلسفی سارتر و اسلام می‌پردازیم.