جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به بررسی نقش امامت و حکومت علی بن‌ابیطالب7 در ایجاد و تثبیت تمدّن اسلامی می‌پردازد، که دوران بعد از رحلت پیامبر اعظم9 تا زمان شهادت حضرت را شامل می‌شود که این دوره از زمان را می‌توان به دو دوره قبل از حکومت حضرت و دوره خلافت حضرت به عنوان حاکم اسلامی تقسیم کرد. اگر چه اکثر دوران امامت حضرت مصادف شد با دوران غصب خلافت به حقّ ایشان و در نتیجه بازتاب‌هایی چون سکوت و عزلت سیاسی حضرت را درپی داشت، امّا ایشان در این مدّت نیز به خاطر مصلحت دین الهی و امّت اسلامی و حفظ وحدت و یکپارچگی جهان اسلام، قدم‌های اساسی چون کمک‌های فکری و مشورتی‌‌ (خصوصاً در مواقع حسّاس و حیاتی همچون زمان جنگ با ایران) و یا انجام اموری مانند تربیت شاگردان، تبیین احکام و معارف اسلامی، و... در راستای تحقّق تمدّن اسلامی برداشتند و بعد از اینکه زمام امور به دست حضرت رسید با انجام اقداماتی ریشه ای، در راه احیاء و ایجاد مبانی تمدّن اسلامی کمک شایانی بر این تمدّن الهی نمودند، به طوری که حتّی مبنا و پایه‌ای شد برای حرکت‌ها و اقدامات بعدی مسلمین تا عصر حاضر. از جمله این اقدامات می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ معرّفی خودی و غیرخودی، برخورد با فتنه، تبیین ساختار حکومت اسلامی، تلاش برای اصلاح جامعه از انحراف، حذف گمراهان از قدرت، احیاء صفات اخلاقی در تمدّن اسلامی، تبادل فرهنگی با دیگر تمدّن‌‌‌ها، تبلیغ اسلام راستین، حاکمبّت بخشیدن به ارزش‌‌‌ها، اهمیّت‌دادن به وحدت اسلامی به عنوان زیر بنای تمدّن، شایسته سالاری، جلوگیری از تجزیه سرزمین‌های اسلامی و...

یکی از مسائل بسیار مهم اعتقادی در میان مسلمانان که از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث کلامی، تاریخی در جامعه اسلامی مطرح می‌باشد. بحث جانشینی بعد از پیامبر‌9 است که پس از رحلت ایشان دچار انحراف گردید. این انحراف در رهبری جامعه نوپای اسلامی به‌گونه‎ای اثر گذاشت که آثار آن در همه شئونات اخلاقی، سیاسی، عبادی، اقتصادی و اجتماعی امت اسلامی نمایان گردید. مسلمانان که در عصر پیامبر‌9 طبق دستورات قرآن و آموزه‌های نبوی عمل می‌کردند، با رفتارهایی از سوی حاکمان مواجه شدند که در تناقض با کتاب و سنت نبوی بود رفتارهایی که هیچ سنخیت و تناسبی با آموزه‌‌های دینی و شرعی نداشت از آن جمله می‌توان به رفتارهای هنجارشکنانه و مخالف تعالیم قرآن و سنت خلیفه دوم اشاره نمود که آثار و نتایج آن را میتوان تا عصر حاضر در جوامع اسلامی مشاهده نمود. به‌عنوان نمونه قرآن کریم می‌فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید و در میان خود مهربانند.[1] این آیه بیانگر یکی از شاخصه‎ها و ملاک‎های رفتاری پیامبر‌9 است که می‌توان از آن به عنوان یک شاخص و ملاک برای سنجش شخصیت اخلاقی حاکمان بعد از ایشان بالاخص خلیفه دوم که این تحقیق پیرامون بررسی خلقیات وی است استفاده نمود که نتیجه بدست آمده از این سنجش، مغایرت رفتار و خلقیات وی با این شاخص است که البته این ادعا قابل اثبات در منابع تاریخی و روایی اهل سنت نیز می‌باشد که متاسفانه یا از بیان این واقعیات خودداری ‌می‌‌نمایند و یا آنکه برخی از این رفتارهای ناهنجار را به عنوان فضیلتی برای وی بیان ‌می‌کنند لذا دراین تحقیق برآن شدیم تا با بررسی منابع متقدم تاریخی و روایی اهل سنت و شیعه و استخراج‌‌‌‌‌نمودن گزارشات تاریخی مربوط به ابعاد شخصیتی و خلقیات روحی خلیفه ثانی به برخی از واقعیات اخلاقی، رفتاری وی که کمتر بیان شده‎اند اشاره نمائیم و تاثیر و بازتاب آن رفتارها را در جامعه اسلامی به جهت زمینه ساز بودن آن رفتارها برای بوجود آمدن برخی از انحرافات در میان امت اسلامی و مقایسه آن با سیره نبی مکرم اسلام و اهلبیت: بیان نمائیم.

حکومت مرکزی امویان برای مهار نهضت در کوفه، ابن‌زیاد را والی آنجا نمود. ابن‌زیاد سخت گیری‌های زیادی انجام داده، به عریفان و مردم گفت مخالفان حکومت را معرفی کنند وگرنه مهدورالدم هستند. معقل، جاسوس ابن‌زیاد به تشکیلات مسلم نفوذ کرد و اطلاع داد که او در خانۀ‌‌‌ هانی است، ابن‌زیاد با نیرنگ هانی را به قصرکشانده، مضروب و زندانی کرد. عمرو‌بن‌حجاج خروش مذحجیان در محاصرۀ دارالاماره را هدایت و دفع کرد. مسلم مجبور به برپایی زودهنگام قیام شد. ابن‌زیاد برای مهار قیام از حربۀ جنگ روانی شامل شایعه، تهدید و امان به منصرفان از قیام استفاده کرد. سستی ایمان، عدم صداقت و وفاداری به بیعت، عدم آگاهی و بصیرت کوفیان از سایر عوامل عدم همراهی آنان بود.در این مقاله با رویکرد علمی ترویجی علت‌های عدم حمایت کوفیان از مسلم بن‌عقیل ذکر شده که به نظر رسید کمتر بدان پرداخته شده است

ظهور و قیام جهانی حضرت مهدی(عج)، انقلابی فراگیر، گسترده و سرنوشت ساز است که همه بنیان‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی وسیاسی بشر را دستخوش دگرگونی می‌سازد. امر ظهور به عنوان سرآغاز بزرگ‌ترین تحوّل در نظام آفرینش همانند قیام و نهضت همه پیامبران وصالحان به طور عمده از طریق اسباب و علل طبیعی شکل می‌گیرد و نیازمند فراهم‌‌‌شدن شرایط و زمینه‌های مناسب دارد. امّا در ابتداء لازم می‌آید موضوع مهدویّت را که از بحث‌های ریشه دار اسلام، به ویژه مذهب تشیّع است از طرق مختلف علوم نقلی و عقلی ثابت گردد تا بعد از ثبوت این امر مهم برای همگان، بتوان پیرامون این بحث تحقیق و پژوهش شود؛ این نوشتار درصدد آن است بتواند از طریق علوم عقلی و دیدگاه‌های آن ما را با این مساله آشنا کند. ‌می‌دانیم علوم غیر نقلی به دو بخش تقسیم می‌شود: 1. علوم عقلی؛ 2. علوم حسّی و تجربی. علوم عقلی که می‌توان از آن‌ها بهره جست و برای این موضوع استفاده کرد مانند برهان‌ها و قاعده‌های فلسفی، عرفانی، منطقی و کلامی است که سعی کردیم با بیان نمونه‌هایی از آن‌ها برای خوانندگان این نوشتار بهره لازم فراهم آید.

مناظره، بحث و گفت و گو از ابزارهای موثر در دفاع از مبانی و ارزش هایی دینی است. یکیاز شیوه‌‌‌های تبین معارف دینی در مکتب اهل بیت:، در مواجهه با اندیشه‌‌‌های مخالفـان اسلام، مناظره‌ها و احتجاج هایی بوده است که ائمه معصومین: یـا تربیـت یافتگـان آنهـا در طول تاریخ انجام دادند. مناظره یکی از فنون منطقی و روش‌مند در مباحثات علمی و کلامی است که همواره مورد توجه عالمان و متکلمان اسلامی بوده است. در طول تاریخ بحث و مناظره با مخالفان اغلب پیرامون مسائل اعتقادی و کلامی بوده است. مهمترین شهرهای جهان اسلام و مراکز فرهنگ تمدن اسلامی، به علت حضور گروه‌های مختلف سیاسی، مذهبی شاهد مناظرات بسیاری بین گروه‌ها، خصوصاً میان شیعه و اهل سنت در طی قرن‌های هفتم تا یازدهم هجری بوده است. ما در این پژوهش بر اساس روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی با رجوع به منابع کتابخانه‌ای درصدد بررسی تاریخی و کلامی محورهای این مناظرات هستیم. بر اساس مستندات تاریخی می‌توان اذعان کرد محورهای مناظرات علمای شیعه و سنی موضوعات اعتقادی، فروع دین و قرآن کریم بوده است.