جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تصور آغازین از کلام این است که دانش کلام صرفا به مباحث استدلالی در حوزه الهیات و در قلمرو مسئله‌های گذشته و با محوریت اصول دین انجام می‌گیرد. این مقاله در پی این است که ذهنیت مخاطبان علاقمند به کلام را تغییر دهد. دانش کلام در مسئله‌های کهن الهیات خودی و غیر خودی محصور نمی‌شود، بلکه عرصه‌های کلام تطبیقی و مقارن میان ادیان و مذاهب و مباحث نوین کلامی را نیز در بر می‌گیرد. به تعبیری دانش کلام، علاوه بر حوزة «دانش» در حوزه‌های «روش» و «توانش» نیز پا گذاشته است و این مقاله به ترسیم نمایی کلی از این مسائل می‌پردازد. همچنین پرداختن به دانش کلام و بررسی همه جانبه مسائل آن همچون دانش‌های دیگر مستلزم آشنایی با روش‌ها و برخورداری از مهارت‌های ویژه در عرصه کشف مسائل جدید و پاسخ‌گویی به آن‌هاست. این روش‌ها در دانش کلام به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ روش‌های استخراج، روش‌های تنظیم و تبویب و روش‌های توصیف و تبیین معارف کلامی. مهارت‌ها نیز در دو عنوان جای می‌گیرند؛ مهارت نقد که شامل بخش‌هایی مانند اصول و فنون نقد و کیفیت نقد یک دیدگاه است و مهارت دفع شبهات. در نوشتار حاضر برای هر کدام از روش‌ها و مهارت‌های یاد شده توضیحات و نمونه‌هایی آورده شده است

گستره عصمت پیامبراکرم (ص) یکی از مهمترین مباحث مطرح در کلام اسلامی است. اشاعره در این زمینه برآنند که پیامبر اکرم(ص) تنها پس از بعثت و در ارتکاب گناه کبیره معصوم است. معتزله بر خلاف اشاعره معتقدند که پیامبر پیش از بعثت نیز معصوم است اما ارتکاب گناهان صغیره را در غیر امور مربوط به تشریع با این مقدار از عصمت ناسازگار نمی‌دانند. از دیدگاه شیعیان پیامبرگرامی اسلام از ابتدای تولد تا پایان عمر از هر گونه خطا، اشتباه و گناه معصوم بوده‌اند. این تبیین از عصمت را به اصطلاح عصمت حداکثری می‌گویند. در این نوشتار به نقد دیدگاه اشاعره و معتزله و تبیین دیدگاه شیعه پرداخته شده است