جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هـدف اين پژوهش، تأثير وصاياي شهداي استان کردستان بر ارتقاء هوش معنوي، سلامت روان و عزت نفس در دانشجويان است. اين پـژوهـش، نيمه‌آزمايـشي از نوع پيـش‌آزمون ـ پس‌آزمون اسـت. جامعة آماري شامل کليه دانشجويان دختر و پسر عضو بسيج دانشجويي دانشگاه پيام‌نور واحد ‌قروه در سال تحصيلي 96-1395 بود. حجـم نمـونـه، 30 نـفـر از دانشجويان با استفـاده از روش نمونه‌گيري در دسترس انتخـاب شـد و به صورت تصادفي به دو گروه آزمايش و کنترل تقسيم شدند. گروه آزمايش، 9 جلسه وصيت‌نامه شهداي استان کردستان به صورت گروهي بر اساس کتاب وصيت‌نامه کامل شهدا را دريافت کردند، اما گروه کنترل در کلاس‌ها و جلسات حضور نداشتند. براي جمع‌‌آوري اطلاعات، از پرسش‌نامه 24 سؤالي هوش معنوي کينگ و پرسش‌نامه 58 سؤالي عزت نفس کوپر اسميت استفاده شد. براي تحليل داده‌ها از آمار توصيفي و استنباطي استفاده شد. نتايج نشان داد که ميانگين نمرات هوش معنوي و عزت نفس در پس‌آزمون گروه آزمايش به طور معناداري از ميانگين نمرات پس‌آزمون در گروه کنترل بالاتر است. يافته‌ها حاكي از اين است که وصاياي شهدا بر بهبود و افزايش هوش معنوي و عزت نفس دانشجويان مؤثر مي‌باشد. همچنين، وصاياي شهدا مي‌تواند در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت و فداکاري مؤثر است.

«ارزش‌هاي اخلاقي»، ارزش‌هاي فعلي و اختياري انسان است که مطلوبيت دارند؛ يعني يا خود، هدف افعال اختياري انسان است يا انسان را به آن نزديک مي‌کند. بُعد نفساني يا روحاني انسان، داراي سه ساحت است: 1. بينشي يا شناختي، 2. عاطفي يا گرايشي، 3. رفتاري يا کُنشي. هر يک از اين ساحات در قرآن، ارتباط عميق و ناگسستني با يکديگر دارند و هر يک، بخشي از حقيقت و ماهيت انسان را شکل مي‌دهند و در جهت عميق‌تر شدن شناخت و ارزش‌ها حرکت مي‌کنند. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي، ضمن تشريح هر يک از ساحات روح انسان، به تبيين مصاديق ارزش‌هاي اخلاقي ناظر به ساحت‌هاي سه‌گانه وجودي انسان در قرآن، و ارتباط آنها با يکديگر مي‌پردازد.

حادثه‌نگاري يکي از حرفه‌هاي مهم جامعه، به‌ويژه در عرصة رسانه مي‌باشد. در هر حرفه، بايسته‌ها و نبايسته‌هايي اخلاقي وجود دارد. براي دور ماندن حادثه‌نگاري از آسيب‌هاي اخلاقي، رعايت اخلاق و توجه به بايسته‌ها و نبايسته‌هاي اخلاقي ضروري است. اين پژوهش تلاش دارد تا با روش توصيفي ـ تحليلي، بايسته‌هاي اخلاقي حرفۀ حادثه‌نگاري را با تأکيد بر آموزه‌هاي اسلامي و بر اساس مباني انديشه اخلاقي اسلام تبيين نمايد. نتايج تحقيق حاکي از اين است كه مهم‌ترين بايسته‌هاي اخلاقي در مرحله دريافت اخبار سودمندي و عبرت‌آموز بودن آن است. در مرحله تجزيه‌و‌تحليل بي‌طرفي و تجزيه‌و‌تحليل مناسب است. در مرحله انتقال حوادث نيز وفاي به عهد، تعهد در بيان حقايق، پايبندي به منافع عمومي و رازداري از جمله بايسته‌هاي اخلاق حادثه‌نگاري است.

اين مقاله به روش توصيفي ـ تحليلي و با بررسي، تنظيم و جمع‌بندي آيات و روايات و بعضاً مراجعه به تفاسير، به بررسي نقش و تأثير «خوش‌گماني به خداوند»، در سعادت انسان پرداخته است؛ موضوعي که علي‌رغم اهميت آن از منظر آيات و روايات، در برخي از آثار اخلاقي، آنچنان‌که بايد و شايد، مورد توجه و عنايت قرار نگرفته است. نشانه‌ها و آثار حسن‌ظن و نشانه‌ها و عواقب سوء‌ظن، از جمله مسائلي است که اين مقاله به آنها پرداخته است. در آيات و روايات، تنها به خدا اميد بستن و تنها از گناه خود ترسيدن، از جمله نشانه‌هاي حسن‌ظن و بالارفتن توانايي بر تحمل مشکلات، رسيدن به آرزوها در دنيا و آخرت، نجات از عذاب الهي، قرار گرفتن در زمرة صديقان و هم درجة پيامبران الهي شدن در بهشت، از جمله آثار حسن‌ظن شمرده شده است. در مقابل، اموري همچون ترک ازدواج از ترس فقر، فال بد زدن و رذائلي همچون بخل، ترس و حرص، از جمله لوازم و نشانه‌هاي سوء‌ظن به خداوند و بدبختي در دنيا و گرفتار شدن به عذاب الهي در آخرت نيز از جمله پيامدهاي سوء‌ظن به خداوند از منظر آيات و روايات است.

از محورهاي مهم در زمينة انسان‌شناسي، اخلاق و فلسفه تصميم، بحث از ملکات نفساني است که در آن، «مفهوم‌شناسي و تبيين دقيق تعريف ملکه» بر ساير مسائل تقدم دارد. تفحص در آثار فلاسفه و حکماي اسلامي، بيانگر وجود اختلافاتي در تعريف «ملکه» بوده است. اين پژوهش، به دنبال آن است که ابتدا تعاريف موجود از ملکه در آثار فلاسفه و حکماي اسلامي را کشف و دسته‌بندي نمايد. سپس، ضمن بررسي تطبيقي و مقايسه‌اي تعاريف، به تحليل نوع اختلاف و ترابط معنايي آنها بپردازد. روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است. مبتني بر دستاوردهاي پژوهش، تعاريف موجود از ملکات در قالب شش دسته و بر مبناي اين ملاک‌ها قابل تبيين است: 1. رسوخ، 2. سرعت زوال، 3. استقرار در موضوع، 4. امکان مفارقت، 5. ثبوت، 6. سختي زوال. طبق بررسيِ تطبيقي و مقايسه‌اي، اين تعاريف و ملاک‌ها، علي‌رغم اختلافات، به‌طور‌کلي بي‌ارتباط و مباين از هم نيستند؛ بلکه نوعي ترابط معنايي بين آنها وجود دارد. ملاک‌ها، به پايه و غيرپايه تقسيم مي‌شوند. برخي از اين ملاک‌ها، هم‌ارزش برخي ديگر بوده و برخي به نسبت سايرين، رابطه علّي ـ معلولي دارند. اين تبيينات از ترابط معناييِ ملاک‌ها، منجر به يک مدل مفهومي در پژوهش شده است.

حرکت اصلاحي که در اواخر قرن بيستم، دربارۀ حيوانات اتفاق افتاد، موجب تغيير نگرش نسبت به حيوانات گرديد. اين امر، برخي ديدگاه‌هاي رايج در اسلام را به چالش کشيد. در اين ميان، پيتر سينگر به‌عنوان پيشتاز بحث اخلاق حيوانات، با انتشار کتاب «آزادي حيوانات»، نقطۀ عطفي را در اين باره گشود. او با انتقاد از اسلام و ادياني که ذبح را مجاز مي‌دانند، اين اقدام را غيراخلاقي دانسته، با تکيه بر سودگرايي و اقامه استدلال، به لزوم پرهيز از آن رأي داده است. در اين مقاله، صرف‌نظر از هرگونه ارزش داوري در باب اخلاقي بودن يا نبودن ذبح، و با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، به دست مي‌آيد که سينگر نمي‌تواند با حفظ پيش‌فرض‌هاي دينداران، ذبح را به چالش بکشد. همچنين، استدلال وي مخدوش بوده و او قابل پذيرش نيست؛ چرا که از نظر دينداران ذبح حيوان، براي ذابح و مذبوح داراي منفعت و سود است. بنابراين، سينگر نمي‌تواند با تکيه بر سودگرايي، ذبح در اديان را، که به اعتقاد دين باوران منفعتي بيش از درد و رنج حيوان دارد، به چالش بکشد. همچنان مي‌توان در بستر سودگرايي، ذبح را امري اخلاقي قلمداد کرد.

در علم اخلاق، به افعال اختياري انسان و ملکات و صفات فاضله و رذيله نفس پرداخته مي‌شود و راه‌هاي تهذيب نفس بيان مي‌گردد. در اين ميان، کيفيت عملکرد قواي نفساني تأثير مستقيم در کيفيت زيست اخلاقي انسان دارد. اهميت اين مسئله، از اين جهت است که اخلاق جداي از انسان نيست، بلکه سازندة هويت و من واقعي او است. علامه طباطبائي با تأکيد بر مبدأيت قواي نفساني و نقش آن در کيفيت صدور فعل اخلاقي، رويکردي انسان‌شناسانه به حوزة اخلاق ارائه مي‌دهد. در اين رويکرد، تمامي مفاهيم اخلاقي در مفهوم «اعتدال» خلاصه مي‌گردد و راه رسيدن به تربيت اخلاقي و رهايي از رذائل را اعتدال‌بخشي به قواي دروني نفس برمي‌شمرد. وي جايگاه ادراکات عقل عملي را بي‌بديل توصيف مي‌کند؛ ولي ازآنجاکه انسان‌شناسي علامه از خداشناسي او جدا نيست، ضمن پيوند ميان اين دو مبنا، با بهره‌گيري از معارف قرآن در نهايت رويکرد «اخلاق توحيدي» را برگزيده و آن را کامل‌ترين رويکرد اخلاقي نسبت به مکاتب اخلاقي پيش از اسلام معرفي مي‌نمايد. روش اين مقاله، ‌تحليلي و با استفاده از داده‌هاي کتابخانه‌اي است.