جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله اسماء و صفات الهی در رابطه انسان با خدا در جنبه‌های چون عقاید و راز و نیاز با معبود هستی اهمیت شایانی دارد. بعد معنا‌شناسی این مسأله هم اکنون در فلسفه دین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این جنبه از اسماء و صفات به این پرسش پاسخ می‌دهد که چگونه می‌توان درباره صفات خداوند سخن گفت و این صفات چه نسبتی با صفات انسان دارند؟ قرآن کریم واحادیث اهل بیت(ع)مضامین بلندپایه و ره‌گشایی در حل چالش‌های فر‌اروی این بحث دارند. نوشتار پیش‌رو به روش تحلیل گزاره‌ای رهیافت قرآن و حضرت علی(ع) را درباره مسأله اسماء و صفات الهی می‌کاود. در نگاه قرآن و احادیثِ حضرت علی (ع) این بحث معطوف به دو حد نفی تعطیل و نفی تشبیه است؛ در بعد نفی تعطیل به‌وسیله خلقت به‌وجود آفریدگار رهنمون می‌شویم و پروردگار به روش قلبی–فطری خویش را به انسان معرفی و از طریق افعال و سلب کاستی‌ها خود را توصیف می‌کند. در بعد نفی تشبیه به دلیل تباین آفریدگار و آفریدگان و به تصور در نیامدن پروردگار هرگونه توصیف از طرف آفریدگان پذیرفته نیست چرا که لوازم باطلی از قبیل احاطه بر خداوند، جزءداشتن، به شمارش‌آوردن، محدود‌کردن، شباهت و به تصور درآمدن حق تعالی را به دنبال خواهد داشت.

مصحف امام علی(ع) که نسخه دست‌نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می‌باشد جزء میراث و منابع گران‌بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل‌سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می‌باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره‌ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن‌ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاه‌های مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاه‌های متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سوره‌ها فروکاهیده‌اند، دیدگاه معاصران مقبول‌تر ارزیابی گردیده است.

تاریخ اسلام در طول قرن های متمادی انواع فتنه ها و جریانهای متعددی از غوغاسالاری وانحراف را تجربه کرده است. حضرت علی (ع) در مجموعه سخنان خود در نهج البلاغه بارها با طرح این مساله درصدد برآمد تا بر زوایای ناپیدای انواع فتنه ها نور بتاباند و نقاب از چهره آنها بردارد در این مقاله پس از استخراج و بررسی غالب بیانات حضرت در این زمینه، توصیف دقیق و داهیانه امیرالمومنین از جلوه های فتنه و بسترهای لازم برای شکل گیری آن ها و نیز آثار و پیامدهای آن ها مورد بررسی قرار گرفته و شیوه های مورد نظر امام(ع) در مقابله باآنها نیز رصد شده است. امام علی هوا پرستی و ضعف در باورهای دینی و ورود بی خردانه به مسایل شبهه ناک را از مهمترین عوامل بروز فتنه می داند که فضای غبارآلود ناشی از آن با درآمیختن حق و باطل سبب گمراهی افراد می شود.ایشان برای مقابله با فتنه، تمسک به آموزه های قرآنی و پرهیز از شتابزدگی و برخورد محتاطانه را مورد تاکید قرار می دهد.

پیوند و هماهنگی بین الفاظ و معانی، می‌تواند ناشی از تکرار آواها در بافت کلام و بار معنایی خاص واژگان باشد که هم سبب تمایز معنایی در گزینش واژگان و هم در تداعی معانی نقش بسزایی دارد؛ بنابراین در سطح ادبی کلام و ساختار کلی جمله، سطح آوایی از سطح معنایی جدا نمی‌شود. بحث القاگری آواها در متن، اولین‌بار توسط زبان­شناس فرانسوی، موریس گرامون در قرن بیستم طرح شد. اما، قبل از طرح آن توسط گرامون به‌عنوان نظریه‌ای در حوزه­ ادبی، گروهی از شاعران فرانسوی سده­ نوزدهم کوشیدند، پیوند و تناسب جلوه‌های صوتی حاصل از ساختار کلام را با دیگر پدیده­های عالم هستی آشکار سازند. در این مقاله با کمک روش توصیفی-تحلیلی، نویسندگان بر‌آنند تا تناسب و هماهنگی موججود بین الفاظ نهج­البلاغه در خطبه­ جهاد را از دو منظر معناشناسی واژگان متقاربة‌المعنی در محور جانشینی واژگان و بررسی نظریه­ زبانی موریس گرامون مبنی‌بر القاگری آواها در متن، تحلیل معناشناسانه کنند. نتایج بیانگر انسجام درون­متنی خطبه بوده و موضوع مورد اهمیت که القاگری آواها در این خطبه را مورد تأیید قرار می‌دهد، کاربرد واکه­ها و همخوان­ها­، با توجه به بارمعنایی­شان در فرازهایی از خطبه است که بسامد این همخوان­ها و واکه­­ها برای انتقال معانی به مخاطبان، با ارائه­ جدول­های آماری نشان داده شده است.

غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ به­شمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیتها سروده و شعرها گفته­اند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) می­باشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست و موضوعات و دستمایه­های غدیریه­های عربی، چنان وسیع است که محدود به بحث خاص و یا شاعری خاص نمی­شود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و بازتاب فراوان آن در اشعار عربی، بر آن شدیم تا اشعار عربی را با تکیه بر درون مایه ها و اسلوب این اشعار بررسی نماییم. مطالعات حاصل از این تحقیق حاکی از آنست که در میان درونمایه­های فراوان غدیریه­های عربی، موضوعاتی از قبیل ابراز ارادت به امام علی(ع) ، اشاره به آیه ولایت ، بیعت با امام، نفرین دشمنان، اشاره به خلافت امام و نکوهش سقیفه بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده­است . اما از ناحیه­ی اسلوب، سبک قصاید غالباً به­صورت ایجاز است، گرچه در برخی موارد شاعران به استطراد و پراکنده­گویی نیز پرداخته­اند، غدیریه ها غالباً، جنبه­ی اقناعی و اثباتی دارند ، البته این امر مانع از بهره­گیری شاعران از ویژگی­های زیبایی شناسی و بکارگیری تصاویر شعری بدیع و جذاب نمی­شود

اسلام، آیینی ارزش آفرین است؛ با ارزش های ناهنجار و ناهمسوی با کرامت انسانی، مبارزه کرده و نظامی از ارزش­های الهی و انسانی بنیان نهاده است. حضرت علی (ع) برترین مفسر دین و قرآن به شمار می آید که جانش آمیخته با معارف قرآن و زندگی­اش همراه با آن است. پژوهش حاضر، با توجه به مطلب مذکور و تأکید بر اینکه معارف علوی گویاترین، استوارترین و عینی­ترین آموزه­های مرتبط با ابعاد دین و زندگی است و نهج البلاغه، مهم­ترین سندی است که می­تواند اندیشه علوی را گزارش کند، ضدارزش­ها را در حوزه مسائل سیاسی از منظر نهج البلاغه به بحث نهاده است. در آغاز، سیاست را در نگاه حضرت دنبال می­کند، پس از آن دو ضدارزش­ سیاسی ظلم و نفاق را برمی رسد که در نهج­البلاغه نمود بیشتری داشته­اند. البته ادعایی نیست که همه ضدارزش های سیاسی ذکر شده در نهج­البلاغه آورده شده؛ بلکه در حد امکان، مهم ترین مطالب مربوط به موضوع مذکور که در بیانات امام علی (ع) گسترده شده، در قالب عناوینی اصلی آمده و سپس بقیه اشارات وی به صورت ریزموضوعی در بحث گنجانده شده است.