جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه، با نگاهی به سابقه نیم قرنی مطالعات و تحقیقات نظری در تاریخ ایران می بینیم که اجزای نظریه های موسوم به «ماتریالیسم تکاملی تاریخ» و «نظام آسیایی»، گفتمان های نظری مسلط در تحلیل جامعه شناختی ویژگی های تاریخ ایران بوده اند. نظریاتی که دارای اصل و منشا اروپایی، یا اروپایی - روسی و ترویج کننده ایدئولوژی مارکسیسم - لنینیسم و ارزش های سرمایه داری و لیبرالیسم غربی هستند. مهمترین معضلات معرفتی حاکم در نظریات مذکور، علیرغم ادعای تبیین های علمی و عینی واقع گرایانه از تاریخ ایران، مبتنی بودن بر نگاه اروپامحوری در دو شکل ایجابی و سلبی، و نادیده گرفتن بخش عمده ای از واقعیات و تجربیات تاریخی ایران است. به طوری که تاریخ و جامعه ایرانی را همواره با معیار میزان شباهت یا متفاوت بودن از تجربیات تاریخی غرب مورد توجه قرار داده اند. بر همین اساس در این پژوهش، تلاش بر آن است مبانی فکری و معرفتی گفتمان های نظری مذکور، در زمینه چگونگی تحلیل جریان و فرجام تاریخ جامعه ایرانی، از منظر نقد گفتمان موسوم به «شرق شناسی»، مورد ارزیابی انتقادی قرار گیرد.

قطب الدین محمد، مشهور به عبداله قطب، عارف زاهد، فقیه و محدث سده های 9 و 10 ق. (15 و 16 م.) است که مهمترین ویژگی عملی زندگی او، طرح تشکیل یک جامعه آرمانی، به نام اخوان آباد است. این تجمع عبادی که در حوالی جهرم شکل گرفت، به سبب دوره ظهور آن و ویژگی های سیاسی و مذهبی منطقه، حساسیت بالایی را در زمان خود برانگیخت و با مخالفت های فراوانی روبرو شد. با توجه به این که امروزه و پس از گذشت قرن ها، از این آرمان شهر، جز طرحی مبهم و غیر مستند، نامی باقی نمانده، این مقاله بر آن است که با استناد به متقن ترین و معتبرترین منابع اطلاعاتی مرتبط - که نامه های به جا مانده از اوست - به تبیین و تشریح این موضوع بپردازد.