جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله بر پایه رویکردی جامعه شناختی به بررسی و تبیین پیامدهای هویت دینی در جوامع غربی می پردازد. اهمیت این موضوع ریشه در این واقعیت دارد که به ویژه طی وقایع جهانی سال های اخیر مانند یازده سپتامبر، حیات و وضعیت مسلمانان در غرب با تنگناهای جدی مواجه شده است. این موضوع عمدتا معطوف به وضعیت زنان مسلمان است. زیرا نوع پوشش آنان به وضوح نمادهای فرهنگی مرتبط با هویت اسلامی را در بطن فرهنگ و جامعه غربی علنی می کند. در این مقاله، ابتدا، طیف وسیع و متنوعی از جدیدترین مطالعات و تحقیقات در زمینه وضعیت و پیامدهای پوشش اسلامی در جوامع غربی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس، تجزیه و تحلیل های آماری این تحقیق مبتنی بر مدل تئوریک نابرابری و تبعیض ناشی از هویت فرهنگی- مذهبی و روش تحلیل رگرسیونی ارائه شده است. در مجموع، تجزیه و تحلیل های ارائه شده در این مقاله نشان داده که آن دسته از مسلمانان که هویت مذهبی آنان به جهت استفاده از پوشش اسلامی به سهولت در بطن فرهنگ غربی علنی و شناخته شده تبعیض در جامعه غربی را به طور معنی داری بیش از دیگران تجربه کرده اند.

تجربه سال های متمادی اجرای اقدامات توسعه ای بر اساس رویکردی عمدتا اقتصادی و بدون ملاحظه تاثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی ای که این اقدامات بر جا می گذارند، خوشایند نبوده است. اما امروز دریافته ایم که اقدامات توسعه ای به سادگی به اهدافی که برای آن ها در نظر گرفته می شود دست نمی یابند و دست یافتن به این اهداف نیازمند فراهم شدن شرایط اجتماعی خاصی است. حال که توجه به ارزیابی تاثیرات اجتماعی اقدامات توسعه ای در کشور ما و در حوزه های مختلف مورد توجه قرار گرفته، شایسته است تا مدل ها و فرایندهایی مناسب برای آن طراحی شود. هدف اصلی این مقاله تدوین دستورالعمل و مدلی برای ارزیابی تاثیرات اجتماعی در پروژه های صنعت نفت و گاز در کشور ایران است. روش به کار گرفته شده در این مقاله اسنادی و کتابخانه ای و مقایسه ای- تطبیقی است. در واقع در این مقاله با مرور اصول کلی ارزیابی تاثیرات اجتماعی و سپس شناسایی مقولات اجتماعی که پیامد پروژه های صنعت نفت در مناطق عملیاتی است با کمک تجربیات مشابه خارجی و مدل های به کارگرفته در آن ها مدل مناسبی با توجه به شرایط کشور و مناطق میزبان تاسیسات نفتی پیشنهاد دهد. با توجه به طیف مسایلی که صنعت نفت در زمینه مسایل اجتماعی می تواند با آن ها روبه رو شود، فرصت مناسبی برای توسعه ارزیابی تاثیرات اجتماعی در پروژه های صنعت نفت وجود دارد و تدوین مدلی مناسب برای انجام آن می تواند کارآمدی این حوزه از دانش را در کمک به مدیریت مناسب توسعه صنعتی و هم چنین گسترش آن در بقیه عرصه های اقدامات توسعه ای نیز فراهم کند.

«مناقشه» ازجمله اساسی ترین شیوه های ارتباطی در جوامع انسانی است که از دیرباز به اشکال گوناگون متناسب با موقعیت ها و شرایط مختلف تعین منحصر به فردی می یافته است. در ایران، به دلیل میزان مسایل و آسیب ها، شیوه های مواجهه و حل نزاع ها و مناقشات از وجوه ویژه ای برخوردار است. آنچه در این نوشتار مورد توجه است، تبیین شیوه های مذکور در مراحل مواجهه و حل آن با تکیه بر میانجی گیری نسلی است. پس از بررسی ابعاد مفهوم شناختی موضوعات مرتبط با مقاله، نظریات مختلف مطرح شده است. بر اساس مقدمات نظری مذکور، مدلی از پرسش ها به منظور پاسخ گویی به مسایل، طراحی شد. روش اصلی به منظور گردآوری اطلاعات میدانی و تجربی، مصاحبه های عمیق از افراد مختلف ساکن در شهر تهران با توجه به تعلق به نسل های سه گانه جوان (15-29 سال)، میانسال (30-49 سال) و پیر (50 سال به بالا) در دو گروه زنان و مردان بوده است. بیش از چهل و پنج مصاحبه در این زمینه گردآوری شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس اطلاعات به دستامده، تجربیات نسلی نقش تعیین کننده ای در شکل گیری ذهنیت و شیوه مواجهه افراد با موقعیت های مناقشه آلود و استراتژی های حل آن داشته است. نسل های جوان، با توجه به شیوه های جامعه پذیری نسلی و ارزش هایی که به تدریج فرامی گیرند، استراتژی های دفعی تر و تندتر را برمی گزینند. در حالی که کیفیت مواجهه در نسل های بعدتر با گذشت زمان و کسب تجربیات متنوع تر، منجر به انفعال در حل مناقشات، چشم پوشی یا ساز و کارهای اصلاحی برای از میان رفتن وضعیت مورد مناقشه می شود. «نسل» میانجی در کیفیت مواجهه ایرانیان با مناقشه و شیوه های حل آن، تاثیر دارد.

مشارکت کنشی اجتماعی است که عمل کنش گران را برای رسیدن به اهدافشان تسهیل می کند. مشارکت به مفهوم عمومی آن به عنوان عمل گروهی، پیشینه ای به درازای زندگی بشر و سابقه طولانی در حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران دارد و با مفاهیمی چون تعاون، هم کاری و یاری گری مرتبط است. این مقاله با رویکرد جامعه شناختی به بررسی امثال داستان نامه می پردازد و در آن مشارکت به عنوان یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی در داستان نامه بهمنیاری مورد کاوش قرار می گیرد. ضرب المثل ها به عنوان صدای درونی هر ملتی انعکاس دهنده پنهان ترین زوایای زندگی مردم و هم چنین منبع درخوری برای پژوهش های مردم شناسی، جامعه شناسی و روان شناسی به شمار می آیند. تحقیق و پژوهش مشارکت در ضرب المثل ها به عنوان بخشی از فرهنگ عامه می تواند ما را از میزان انعکاس ابعاد مشارکت در جوامع سنتی آگاه کند و هم چنین در تسهیل کنش های هدف مند در جامعه امروز نیز نتایج پرثمری برجای گذارد. بررسی 6016 مثل در کتاب داستان نامه بهمنیاری نشان می دهد که از میان مولفه های سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی یکی از پر تراکم ترین زبان زدهای اجتماعی و اخلاقی مردم در جوامع سنتی محسوب می شده است. مشارکت پس از اعتماد دومین مولفه ای است که در داستان نامه تکرار شده است و با شاخص های مشارکت دوسویه (هم یاری)، مشارکت برون سویه (دگریاری)، مشارکت اجباری، مشارکت مبتنی بر تقسیم کار، مشارکت ابزاری و مشارکت مشورتی تقسیم بندی شده است. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که در میان انواع مشارکت، مشارکت برون سویه (دگریاری) بالاترین بسامد را به خود اختصاص داده است.

توسعه علوم انسانی و به طور اخص توسعه علوم اجتماعی پروژه ای است که اولین قدم آن پرداختن به مفاهیم بنیادی و تعاریف و تعابیر موجود از آن هاست. ما در این مقاله با مطالعه دقیق و مقایسه ای تعاریف و تعابیر مختلف از مفهوم «هویت ملی» میان متفکران و اندیشمندان متاخر ایرانی، به یک دسته بندی جامعه شناختی از این تعاریف می رسیم که می توان از آن در تحقیقات آتی مرتبط با مفهوم «هویت ملی» بهره برد. در این مقاله، کوشیده ایم آثار و آرای هفت تن از متفکران و اندیشمندان متاخر ایران در زمینه هویت ملی را به نمایندگی از گرایش های مختلف علوم انسانی (جامعه شناسی، علوم سیاسی، تاریخ، زبان فارسی، فلسفه، و جغرافیای سیاسی) مورد بررسی و مداقه قرار دهیم. در این مطالعه که به منظور حیطه بندی مولفه های هویت ملی در آرای صاحب نظران به عمل آمد، بیش ترین فراوانی تکرار و تاکید بر روی ده عنصر زیر به عنوان مولفه و ابعاد هویت ملی صورت گرفته است: 1- سرزمین مشترک 2- نژاد و ملیت مشترک 3- فرهنگ و آداب و رسوم، خاطرات، باورها، سمبل ها، نمادها، عواطف و میراث فرهنگی مشترک 4- نظام سیاسی و دولت 5- تاریخ و پیشینه مشترک 6- اقتصاد واحد و مشترک 7- زبان مشترک 8- هنر و ادبیات 9- دین مشترک 10- هویت جهانی شده و سیال.

در سال های اخیر سازمان ها و شرکت های مختلف، پیوستن به روند دانش را آغاز کرده اند. بنابراین، از سازمان ها انتظار می رود که با سرعت بیش تری در خلق دانش های نوین (دانش آفرینی) تلاش کنند تا با دانش خود در رفع مشکلات و نیازهای جامعه از هر حیث بیش از پیش مفید واقع شوند. نوناکا و تاکوچی، مدل پویایی از دانش آفرینی را مطرح کرده اند. براین اساس، دانش آفرینی سازمانی را با ابعاد جامعه پذیری، بیرونی سازی، ترکیب و درونی سازی مشخص کرده اند. «دانش آفرینی» وابسته به علل و عوامل متفاوتی است؛ از آن جمله می توان به مقوله سرمایه اجتماعی اشاره کرد. سرمایه اجتماعی در برگیرنده مشارکت اجتماعی است که می تواند بازتولید فرایند دانش آفرینی را تسریع بخشد. بدین علت که در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است سایر سرمایه ها تلف می شوند. از این رو، موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به دانش آفرینی، ضروری می نماید. این تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری طبقه ای تصادفی در میان کلیه کارکنان شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی، با حجم نمونه 381 نفر انجام گرفته است. نتایج حاکی از آن است که میان سرمایه اجتماعی با دانش آفرینی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. و متغیر های مشارکت اجتماعی، اعتماد نهادی و اعتماد میان شخصی توانسته اند در مجموع 36 درصد از واریانس دانش آفرینی را تبیین کنند.

سنجش نیازهای فرهنگی به عنوان گامی اساسی در جهت برنامه ریزی توسعه فرهنگی، تحقق عدالت و بهبود روابط اجتماعی به شمار می آید. در این زمینه، روش مطالعه حاضر، پیمایشی است و برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری آن، کلیه شهروندان بالای 15 سال شهرستان کاشان است که میزان حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران تعداد 720 نفر تعیین شده است.نیازهای مورد بررسی به چهار دسته نیازهای فرهنگی- اجتماعی، علمی- آموزشی، دینی و تفریحی- هنری تقسیم شده است. به طوری که نیازهای فرهنگی- اجتماعی با میانگین 37.11 دارای بیش ترین مقدار و نیازهای دینی- مذهبی با میانگین 15.01 دارای کم ترین مقدار است و سایر نیازها در میان آن ها قراردارند. میانگین نیازهای فرهنگی- اجتماعی، علمی- آموزشی و دینی زنان بیش تر از مردان است. اما در بخش نیازهای هنری- تفریحی تفاوتی مشاهده نمی شود. میانگین نیازهای فرهنگی- اجتماعی و هنری-تفریحی افراد ساکن در روستا بیش تر از ساکنان شهر است و در سایر نیازها تفاوتی مشاهده نمی شود. اگرچه میان تحصیلات و نیازهای دینی و هنری- تفریحی رابطه مشاهده نمی شود اما تحصیلات بانیازهای فرهنگی- اجتماعی و هم چنین نیازهای علمی– آموزشی دارای رابطه ای معکوس است. و در نهایت با افزایش سن فقط نیازهای هنری- تفریحی افزایش می یابد و میان سن و سایر نیازها رابطه وجود ندارد. هم چنین در اولویت بندی الگوهای مورد بررسی، ازنظرپاسخ گویان خانواده دارای اولویت اول، دوستان، معلمین، استادان، روحانیون و شخصیت های اسلامی در اولویت دوم و سایر شخصیت ها (هنری، ورزشی، سیاسی، هنرپیشه ها و ورزشکاران خارجی، همکلاسی ها و...) در اولویت سوم قرار دارند.

امروزه همراه با رشد و توسعه صنایع و واحدهای تجاری مختلف، عواقب و تاثیرات فعالیت های آن ها بر جامعه و عدم ارائه گزارشگری اجتماعی، میان انتظارات واحدهای اقتصادی و انتظارات جامعه شکاف پدید آورده است. مقاله حاضر، مولفه ها و شاخص های افشای بعد اجتماعی مسوولیت شرکت ها را با رویکرد توسعه پایدار و با استفاده از روش های پرسش نامه و تحلیل مدل مسیر در یک چارچوب جامع ارائه و مورد تحلیل قرار داده است. هم چنین، وضعیت موجود آن و سطح افشای بعد اجتماعی در شرکت ها از طریق تحلیل محتوا گزارش های هیأت مدیره شرکت های ایرانی تعیین گردیده است.نتایج تحلیل مسیر و شاخص های مطلوب برازش مدل ساختاری، بیان کننده معناداری و تبیین و توجیه مناسب کلیه مولفه ها برای افشای بعد اجتماعی مسوولیت شرکت هاست. یافته ها بیان کننده این است که مهم ترین مولفه های بعد اجتماعی از نظر انتظارات ذی نفعان عبارتند از اخلاق کسب و کار، فساد و رشوه خواری و مشارکت در توسعه جامعه و هم چنین بیش ترین افشای اجتماعی در وضعیت موجود گزارش های شرکت ها عبارتند از: مولفه های کار و کارکنان، مشتریان و مصرف کنندگان. در مجموع، سطح پایین افشای بعد اجتماعی در شرکت های ایرانی نشان دهنده شکاف بالای وضعیت موجود از انتظارات جامعه است و مستلزم وجود مقررات، الزامات و استانداردهای مناسب در حوزه گزارشگری و افشای شرکت ها برای پاسخگویی به انتظارات ذی نفعان و جامعه است.

هدف از این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی سالمندان است. روش تحقیق حاضر روش پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات درآن پرسش نامه است. پرسش نامه شامل 3 بخش اطلاعات فردی، حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی است که با پرسش نامه های سلامت اجتماعی کییز و حمایت اجتماعی فیلیپس مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان تمامی سالمندان شهر بابل، تعداد 374 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.یافته ها نشان می دهد که میان حمایت اجتماعی (حمایت دوستان، خانواده و سایرین) و سلامت اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. در میان انواع حمایت اجتماعی، حمایت خانواده بیش ترین تاثیر را بر سلامت اجتماعی سالمندان و از میان متغیرهای زمینه ای سن، جنسیت، وضعیت تاهل و وضعیت اشتغال رابطه معنی داری با سلامت اجتماعی سالمندان دارد. قابل ذکر است که میان متغیر تحصیلات و درآمد با سلامت اجتماعی رابطه معکوس وجود دارد.

در این مقاله تلاش شده است در گام نخست با بررسی تعاریف مختلف ارائه شده از مفهوم توسعه اجتماعی و تحلیل این تعاریف، ضمن شناسایی ابعاد مختلف این مفهوم تعریفی جامع از آن ارائه شود و در گام بعد تلاش شد با شناسایی و بررسی شاخص های متعددی که برای سنجش این مفهوم از سوی سازمان های مختلف ارائه شده است، جامع ترین شاخص موجود در زمینه توسعه اجتماعی که ابعاد بیش تری از این مفهوم پیچیده را مورد سنجش قرار می دهد، شناسایی گردد. در بخش سوم با توجه به شاخص انتخابی، ضمن ارائه شدن گزارشی از وضعیت کنونی توسعه اجتماعی در ایران، وضعیت رتبه ای این کشور با سایر کشورهای جهان مقایسه شده است. با توجه به نتایج حاصل، وضعیت کنونی توسعه اجتماعی در ایران، در مقایسه با سایر کشورهای جهان و کشورهای 16 گانه منطقه از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست و نیازمند تاملی جدی پیرامون چرایی این امر و چگونگی بهبود و تغییر آن است.