جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دو سده اخیر که جهان مدرن شاهد شکل گیری دولت - ملت ها بوده است، روس ها با چه راهبردهایی توانستند نیروی ناسیونالیسم قومی بیش از صد قوم را مهار و کنترل کنند؟ پاسخ به این سوال از آن نظر اهمیت دارد که یکی از آزمایشگاه های واقعی برای مطالعه چالش های ناسیونالیسم ملی با ناسیونالیسم قومی تجربه روس ها است (که مارکیست های ایرانی از این تجربه به عنوان جمهوری خلق ها یاد می کردند). این مقاله با دیدگاه تاریخی - ساختاری (و با استفاده از مفاهیم انسان شناسی سیاسی) سعی کرده است به سوال محوری مذکور و سایر سوالات مرتبط پاسخ دهد. این مطالعه نشان می دهد که چگونه سه راهبرد ذیل توسط روس ها اجرا شد: الف) راهبرد «ناسیونالیسم در شکل و سوسیالیسم در محتوا» که در دوره لنین جایگزین سیاست ناسیونالیسم مذهبی روسی در زمان تزارها شد؛‌ ب) راهبرد «سوسیالیسم در شکل و روسی کردن در محتوای استالین» که به جای راهبرد لنین در دستور کار قرار گرفت؛ ج) راهبرد «سوسیالیسم در شکل و پلورالیسم در محتوای گورباچف» که جایگزین راهبرد استالین شد. این مطالعه برای مخاطب ایرانی موجه می سازد که چرا «جمهوری خلق ها»، که مارکیست های ایرانی بر آن تاکید می کردند، در عمل افسانه ای بیش نبوده است.

برای رفع فاصله و تقابل موجود میان نظریه های حاکم بر علوم تجربی و انسانی، ضمن تاکید بر استقرا به عنوان ویژگی مبنایی انسان شناسی و رشته های مشابه آن باید نقش زیبایی شناسی را به عنوان عامل جهت بخش فعالیت های بشری مورد تاکید قرار داد و توجه داشت که چیستی زیبایی و انسان را نمی توان از موضوع علم خارج کرد. مروری بر دیدگاه های تجدیدنظر طلبانه توصیف گرایان و بن بست هایی که بر اثر تبعیت علوم انسانی از نظریه های علوم تجربی رخ نموده اند و نیز اعترافات دانشمندان علوم تجربی به ابهاماتی که برای گریز از آن ها به دین و فلسفه تمسک جسته اند، شناسایی نیروی عظیمی را که در کنار غریزه در وجود انسان ایفای نقش می کند بیش از همیشه الزامی ساخته و تنها با پذیرش دو کانونی بودن وجود انسان می تواند به تعریف زیبایی نزدیک شد؛ آن گاه می توان ارتباط مقولاتی چون الهیات ،اخلاق و حقوق با توانایی های رهایی بخش زیبایی را مورد تاکید قرار داد و نقطه عزیمتی برای رفع دو آلیسم بازدارنده نظریه های موجود و دست یابی به تعریف مناسب تری از انسان شناسی و سایر علوم انسانی فراهم ساخت که در برگیرنده و پاسخگوی الزامات گرایش به استقرا و پرهیز از قیاس گرایی نیز باشد.

از روزگاران قدیم تاکنون، بسیاری از طوایف لر نام گروهی خود را به صورت تلفیقی از نام حیوانات یا گیاهان در پیوند با پسوند «وند» برگزیده اند. ما در این نوشتار از این گروه ها به «ایل وند» [Ilvand] تعبیر می کنیم. به نظر می رسد که این شیوه نام گذاری «ایل وندان» ریشه در فرهنگ باستانی به ویژه بازتاب توتم باوری کاسیان داشته باشد که تا عصر حاضر نیز این شیوه نام گذاری تداوم یافته است. برای بیان چگونگی شکل گیری این اندیشه در میان بومیان منطقه زاگرس، به بررسی پیشینه قدسی انگاری حیوانات و گیاهان در جوامع مختلف به طور عام و مطالعه علت تقدیس جانوران و گیاهان در فرهنگ اقوام دیار لرستان به طور خاص می پردازیم این تحقیق می کوشد تا تاثیر مبانی توتم باوری کاسیان را در انتساب طوایف و افراد به حیوانات و گیاهان در لرستان اثبات نماید. لذا برای تبین فلسفه نام گذاری های طبیعی، با بهره گیری از ریشه شناسی زبانی و تامل در معنی لغوی «وند» در متون کهن اوستایی، فرس باستان و زبان پهلوی، درصدد ارایه تحلیلی متقن و تفسیری منطقی از چگونگی شکل گیری اسامی حیوانی و گیاهی و سیر تحولات آن در ادوار مختلف برخواهیم آمد.

کتاب مورد بررسی حاصل مطالعاتی است که نویسنده ضمن شناخت و ارتباط مستقیم با برجسته ترین پژوهشگران توسعه روستایی طی سه دهه گذشته در مناطق مختلف روستایی ایران انجام داده است. این کتاب دارای 429 صفحه و 9 فصل است و در نگارش آن از منابع مهم فارسی، انگلیسی و فرانسه استفاده شده است.

این مقاله پس از بیان اهمیت و لزوم مطالعه موسیقی در پژوهش های مردم شناختی برخی خصوصیات و ویژگی ها در موسیقی ترکمن را تشریح می کند. در بخش های بعدی، مقاله به توضیح مختصر موسیقی آوازی لأله، هودی، بازی آی ترک-گون ترک و انواع مراسم موسیقی درمانی در جامعه ترکمن از جمله پرخوانی، ذکر و نوازندگی نی و دوتار بر بالین مبتلایان به بیماری های خاص مانند سرخک می پردازد. موسیقی در جامعه ترکمن نیز مانند دیگر جوامع و اقوام علاوه بر پاره ای خصوصیات کلی دارای ویژگی های خاص خود می باشد که این امر را می توانیم متاثر از عواملی چون قدمت تمدن، احساسات و عواطف مردمی که در آن فرهنگ نشو نما یافته، کیفیت جغرافیایی محل سکونت قوم، طبیعت پیرامون، شرایط قومی، حوادث تاریخی، عوامل اجتماعی و خاطرات شادی بخش و دوران غم انگیز بدانیم.

هدف از انجام دادن این پژوهش سنجش نگرش والدین نسبت به روابط دختر و پسر و عوامل موثر بر نگرش آنها بوده است. در این راستا این پژوهش می بایست به دو پرسش عمده پاسخ گوید:الف. نگرش والدین نسبت به روابط دختر و پسر چیست؟ب. عوامل موثر بر نگرش والدین کدامین هستند؟در این زمینه به طور عمده هفته فرضیه اصلی مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند که به طور مجزا عوامل موثر بر نگرش والدین را نسبت به روابط دختر و پسر مورد سنجش قرار می دهند.این پژوهش در ارتباط با والدین دانش آموزان دبیرستان های منطقه چهار آموزش و پرورش تهران به مرحله اجرا درآمده است که عوامل هفتگانه زیر:1. درجه دینداری والدین، 2. فشارهای هنجاری، 3. رسانه های داخلی و خارجی، 4. میزان گرایش به فرهنگ غرب، 5. نیاز والدین به خوشبختی و سر و سامان گرفتن فرزندان، 6. تفاوت جنسیتی (فرزند پسر و فرزند دختر)،‌ 7. پایگاه اجتماعی والدین، همگی بر نگرش والدین به روابط بین دختر و پسر تاثیر گذارند.پس از جمع آوری داده ها و پردازش آن ها و آزمون فرضیات تحقیق، با کمک نرم افزار spss و فنون پیشرفته نظیر رگرسیون چند متغیره و تحلیل عامل مشخص شد که متغیرهای درجه دینداری والدین، رسانه های داخلی، گرایش به فرهنگ غرب، نیاز والدین به ازدواج موفق فرزندان، نوع جنسیت فرزند دارای روابط معناداری با متغیر وابسته هستند.

آب حیاتی ترین ماده زندگی است که نبود آن را با هیچ تمهیدی نمی توان جبران کرد. از این رو، هر تهدیدی برای آب تهدیدی برای حیات بشر است. ترکب هوشمندانه فرهنگ و آب در هر کجای دنیا به تمدن های درخشان منتهی شده و برعکس. ایرانیان یکی از بزرگ ترین تمدن ها را علی رغم منابع آبی اندک و با استفاده از خلاقیت فن آورانه به وجود آورده بودند. با دسترسی آسان تر به منابع آب در سالیان اخیر، متاسفانه شهروندان به جای استفاده بهینه، عملا، به مصرف غیر مسوولانه این ماده حیاتی می پردازند. این پژوهش با ترکیب روش های مردم شناسانه و جامعه شناسانه با تکیه بر اطلاعات میدانی مشاهده مشارکتی و مصاحبه با اطلاع رسانان کلیدی، پیمایش، تحلیل داده های ثانویه، ارتباط فرهنگ مردم و الگوی مصرف آب در شهر تویسرکان را مطالعه می کند. ابتدا کم تاثیری عنصر اقتصاد در الگوی مصرف آب را و سپس با تکیه بر نظریه بوم شناسی فرهنگی به تاثیر عناصر فرهنگ مادی و غیرمادی مانند باورها و عقاید و مراسمی که به صورت دایم یا ادواری در مصرف آب تاثیر دارند و تاثیر ابزارهای پیشرفته تجربه کم آبی به دو صورت بررسی شد. یک بار برای شهروندان تویسرکانی که سابقه دیرینه زندگی در این شهر را دارند و شرایط سخت استفاده از آب را در گذشته شهر به یاد دارند در مقایسه با شهروندان جوان تر و یک بار برای مهاجرینی که از روستاهای هم جوار که عمدتا فاقد سیستم های نوین آبرسانی بوده و اخیرا در شهر تویسرکان ساکن شده اند در مقایسه با غیر مهاجرین. در هر دو مورد، مشخص شد که با افزایش تجربه کم آبی میزان مصرف به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد)، الگوی معماری خانه ها و در نهایت آگاهی از چگونگی تامین آب (میزان آگاهی از وضعیت آبرسانی به مقدار وسیعی بر مصرف آب در خانوار تحت سرپرستی آنان تاثیر می گذارد) که همگی بیانگر تاثیر مهم متغیرهای اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با متغیرهای اقتصادی و تکنولوژیک بر الگوی مصرف در این شهر است.

مواریث مکتوب و آثار قلمی حوزه تمدن آبی به طور پراکنده از پیش از دوره اسلام در یونان و برخی از کشورهای شرقی (در کتاب های مربوط به عملیات فلسفه و کتیبه ها) پدید آمده و دامنه آن تا دوره معاصر گسترده شده است. در دوره تمدن اسلامی نیز، مواریث فرهنگی و تالیفات در حوزه تمدن آبی رشد فزایند‌ه‌ای داشته است و از قرن دوم هجری با تدوین آثاری هم چون کتاب المطر و کتاب المیاه ابوزید انصاری تا قرن چهارم و پنجم با تدوین کتاب انباط المیاه الخفیه نباابوبکر کرجی ادامه یافته است. کتاب کرجی از برجسته ترین آثار تمدن آبی ایران محسوب می شود هر چند قبل از آن نیز کتابی با عنوان القنی و الانهار در دوره کاویان در زمینه احکام کاریزها تألیف و تدوین شده بود که نشان از سابقه ایرانیان در تالیف این گونه آثار داشت. از قرن پنجم تا قرن دهم هجری روند تالیف در باب آب، آب یاری، آب شناسی و کشاورزی در کنار سایر علوم متداول زمان دنبال می شد و آثاری هم چون کتاب الافراح فی باب الالواح، آثار احیای ماحیل الصبهانیین فی رفع الما، رساله آب بخشی هرات، دوازده باب در علم فلاحت کتاب نتیجه الدوله یا سه رساله و دو اثر برجسته هروی به نام ارشاد الزراعه و رساله طریق قسمت آب قلب پدید آمد. از قرن دهم هجری به بعد تالیف و تدوین کتاب های مربوط به حوزه آب یاری و کشاورزی رونق بیشتری یافت و در دوره قاجار ده ها اثر به ویژه در علم فلاحت تالیف و ترجمه شد. این مقاله در پی آن است که به ترتیب تاریخی از قرون اولیه اسلامی آثار و تالیفات مربوط به تمدن آبی را شناسایی و معرفی نماید و بنابراین می تواند برای جویندگان مطالعات تمدن آبی راه گشا باشد.

مقاله حاضر می کوشد بخشی از نتایج یک پیمایش انجام شده را که ناظر بر مقایسه وجهه نظرات دو گروه از مرتع داران عضو نظام های بهره برداری سنتی و مرتع داران عضو طرح ها و تعاونی های مرتع داری در استان های آذربایجان شرقی و کردستان است، در پرتو نظریه عناصر خرده فرهنگ دهقانی ارائه نماید. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با کاربرد تکنیک پرسش نامه هدایت شده از 359 نفر مرتع دار (186 نفر در استان آذربایجان شرقی و 173 نفر در استان کردستان) عضو نظام بهره برداری سنتی طرح مرتع داری و هم چنین تعاونی مرتع داری، از مجموع 4503 مرتع دار (1736 نفر در کردستان و 2767 نفر در آذربایجان شرقی) و به طریق نمونه گیری طبقه ای بر اساس امتیازبندی با دقت احتمالی مطلوب (d=%5) و ضریب اطمینان 95% (t=1.96) جمع آوری گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این دو گروه از حیث وضعیت اجتماعی اقتصادی و برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی نظیر پایین بودن سطح توقعات، آرزوها و خواسته ها، پایین بودن احساس خود اثربخشی، پایین بودن انگیزه اقتصادی، فقدان هم دلی، پایین بودن درجه نوآوری و نوپذیری، پایین بودن میزان نیاز به موفقیت (N-Ach) و نهایتا ترجیح منافع آنی به منافع آتی، تفاوت معنی داری دارند. با این وصف در باب برخی از عناصر خرده فرهنگ دهقانی نظیر درجه فاتالیسم، میزان بی اعتمادی در روابط شخصی و میزان تصور خیر محدود، دو گروه تفاوت معنی داری را نشان ندادند. نتایج حاصل از پژوهش فرضیه اصلی تحقیق، مبنی بر این که نوع عضویت و گرایش به عضویت و گرایش به عضویت در نظام های بهره برداری مدرن، نظیر عضویت در طرح ها و تعاونی های مرتع داری و نیز تفاوت مرتع داران در پایگاه و وضعیت اجتماعی – اقتصادی بر برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی موثر است، را تایید می کند. با این وصف این نتایج تفاوت معنی داری را در دو گروه مذکور از حیث میزان فاتالیسم، بی اعتمادی در روابط شخصی وتصور خیر محدود، نشان نمی دهند.

سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی.آی.اس) قابلیت هایی دارد که در دیگر فنون رایانه ای کم تر مشاهده می شوند. از خصوصیات بارز بهره برداری از آن در جهت افزایش سرعت، دقت، صحت و قابلیت آن در طراحی و برنامه ریزی می باشد. اغلب موسسات دولتی، سازمان ها، شرکت های بیمه، مراکز بهداشت، حمل و نقل، مراکز مهندسی و پزشکی از این فن برای طراحی و تجزیه و تحلیل برنامه های خود استفاده می کنند. بسیاری از جنبه های این سیستم از سوی باستان شناسان نیز مورد استفاده قرار گرفته است که عبارتند از: جی.آی.اس سه بعدی برای بررسی ساختار درون محوطه، تلفیق داده های ژئوفیزیکی با سایر اطلاعات مرتبط و در نهایت نمایش جی.آی.اس در زمینه اشکال و پوشش زمین برای شبیه سازی رایانه ای از سطح ناحیه. بنابراین، توانایی باستان شناختی این سیستم در آینده بسیار کاربردی تر و با اهمیت تر خواهد شد. این مقاله اطلاعاتی در مورد جی.آی.اس و استفاده از آن در باستان شناسی را ارایه می دهد.