جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار حاصل پژوهشی میدانی در میان دراویش طریقت قادریه در مناطق مختلف استان کردستان است که با روش و فنون متداول انسان شناسی - مصاحبه، مشاهده مشارکتی و منابع کتابخانه ای - صورت گرفته است. برای گردآوری اطلاعات، محققان به مدت یک سال در تکیه های دراویش طریقت قادریه در ایام مختلف سال و در مواقع برگزاری مراسم خاص دراویش شرکت نموده اند. در این مقاله کل دین ورزی دراویش قادریه با موقعیت های متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. مشایخ طریقت قادریه نفس و خلق را دو مانع مشاهده حق دانسته و یگانه راه وصول به حق را در ترک خویش می دانند. با توجه به این که حوزه دینداری افراد بسته به موقعیت اجتماعی آن ها متفاوت است و می توان گفت که شرایط زمانی - مکانی و شرایط اجتماعی - فرهنگی در نوع دین ورزی تاثیر غیرقابل انکاری دارد. بنابراین شرایط و موقعیت های مختلف اجتماعی اقتضای نوعی خاص از دین ورزی را دارد و همین شرایط و موقعیت اجتماعی، گونه خاصی از دین ورزی را چه در سطح جمعی و چه در سطح فردی تشویق می کند. در این مقاله سعی شده تا با مطالعه میدانی این مراتب به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند.

از پدیده های اساسی حیات جامعه، نظام های شخصیتی افراد و گروه های اجتماعی است که انواع، ابعاد، مختصات و کم و کیف آن تاثیری به سزا در فرآیندهای اجتماعی داشته و می تواند به مثابه یکی از عوامل یا موانع توسعه انسانی- اجتماعی عمل نموده و نقش ایفا می کند.در این پژوهش مسایل نظام های شخصیتی بخشی از بافت اجتماعی ایران (اقشار اجتماعی کارمند، کارگر و کاسب در منطقه ده شهر تهران) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است بدین ترتیب که ضمن شناسایی و توصیف سوگیری های شخصیتی قشرهای مذکور، عوامل موثر بر آن تحلیل و تفسیر شده است. تحیقی حاضر با کمک گرفتن از روش پیمایشی با دو خصلت پهنانگر- ژرفانگر (انبوه - موردی) و بهره گیری از فن پرسشنامه همراه با مصاحبه (پرسشنامه ساختار یافته) اطلاعات لازم را جمع آوری کرده و با توصیف و تحلیل داده ها و در نهایت با تغییراتی در پایگاه نظری خود به نتایج ذیل دست یافت.الف- اقشار و گروه های اجتماعی مورد مطالعه از قشرهای اصلی طبقه فرودست جامعه شهری تهران بوده که از لحاظ نوع نظام شخصیتی و ابعاد ارزشی، هنجاری، سیاسی و اقتصادی آن به صورت عمده و با فراوانی بسیار بالا سوگیری شخصیتی ناباور (خاص گرا و استبدادی) از خود بروز می دهند و در عین حال تفاوت معناداری بین اقشار مورد مطالعه از نظر نوع نظام شخصیتی وجود ندارد. ب- علی رغم برخی تغییر و تحولات ساختاری-کارکردی در نظام اقتصادی- اجتماعی یعنی در بخش سخت افزاری جامعه شهری تهران از چند دهده اخیر به این سو، گروه ها و اقشار اجتماعی مورد مطالعه قشربندی نظام استبدادی و با تاثیرپذیری از نظام شخصیتی استبدادی تاریخی و با اثر تعیین کننده تفسیر و کنش ماندگار به صورت دیالکتیک ماندگی، نظام شخصیتی ناباور و خاص گرا را در خود بازتولید می کنند؛ به طوری که نظام شخصیتی ناباور در آن ها هم ساخت اجتماعی استبدادی را بازتولید کرده و جامعه شهری و از عوامل اساسی سخت جانی و عدم پویایی و حرکت لازم جامعه به سوی هویت جمعی عام یعنی هویت مدنی ایرانی است.

همی گفتم که خاقانی دریغاگوی من باشد                       دریغا من شدم آخر دریغاگوی خاقانیعلی محمد کاردان مردی بود کاردان، معلمی هوشیار، پیری بیدار، انسانی پرکار و پربار، ... او راه دانش را پیش گرفته بود و علم تربیت را برگزیده بود. ابتدا آموزش و پرورش را با فرزندان خود در خانه تجربه کرد و سپس در بیرون خانه با فرزندان میهن به کار برد.

ادوارد سعید منتقد ادبی فلسطنی تبار یکی از برجسته ترین چهره های قرن بیستم به شمار می آید که تاثیر فکری عظیم او بر حوزه های متفاوت اندیشه از فلسفه و ادبیات گرفته تا علوم اجتماعی، از زمان حیات وی آغاز شد و بی شک لااقل تا ده ها سال ادامه خواهد داشت. این تاثیر در حوزه انسان شناسی به دلیل مجموعه آثار و شخصیت سعید و به ویژه کتاب معروف او شرق شناسی دو چندان بود و بنابراین هر انسان شناسی به حق می تواند از دست رفتن او را یک فقدان بزرگ برای علم خود بشمارد ...

داستان انسان شناسی

مقاله ارایه شده گزارشی است از یک پژوهش میدانی در منطقه ترکمن صحرای ایران. منطقه مورد مطالعه به ساکنان بندر ترکمن محدود می شود. این پژوهش از تکنیک های مشاهده و مصاحبه (ساختاری - غیرساختاری) بهره جسته است. در این پژوهش یک اطلاع رسان ترکمن پژوهشگر را همیاری کرد که نقشی بسیار با ارزش برای پیداکردن افراد آگاه نسبت به فولکلور ترکمن ایفا کرد.در این پژوهش از نظریه توصیفی گیرتز برای تفسیر اطلاعات استفاده شد. نهایتا این پژوهش بر آن است تا گفتمان های زیبایی شناختی، دستوری، احساسی و هویت یابی را به ما نشان دهد.

یکی از مباحث بسیار رایجی که از یونان باستان تا دوره اسلامی و حتی تا امروز درباره دین ایران باستان، مزداگرایی، وجود داشته است، بحث درباره وجود یا عدم وجود نوعی دوگانه انگاری میان خدای نیکی و خدای شر در این دین به مثابه محور اساسی آن بوده است. در این مقاله نویسنده ابتدا از قرن هجدهم و نظرات اسقف آنگلیکان آکسفورد، تامس هاید، بحث خود را آغاز می کند. هاید تلاش کرد با آنچه توانسته بود درباره دین زرتشت با اتکا به متون پراکنده و روایت های موجود در ابتدای شرق شناسی به دست بیاورد به این نتیجه برسد که دوگانه انگاری زرتشتی نه ماهیتی دینی بلکه ماهیتی فلسفی داشته است. بعدها آنکتیل دوپرون در سال 1762 دست نوشته هایی را به کتابخانه سلطنتی فرانسه تقدیم کرد که در حقیقت نه بخش هایی از اوستا بلکه تکه هایی از سنت های شفاهی مزدایی بودند. متونی که در آنها مساله دوگانه انگاری به صورت نابرابری به چشم می خورد. در حدود سالهای 1860 لغت شناس آلمانی مارتین هوگ به این نتیجه رسید که زرتشت شخصیتی تاریخی بوده است که طرفدارانش عامل "تخریب" دین او به یک دوگانه انگاری و یا یک چندخداگرایی سلسله مراتبی بوده اند. بر خلاف هوگ، جیمز دارمستتر که نخستین بار اوستا را به زبان فرانسه ترجمه کرد، بر آن بود که مزداگرایی یک دین اساسا دوگانه انگار است که خود از یک دین باستانی تر و یک سنت اسطوره ای هندوایرانی چندخداپرستانه ریشه گرفته است. در این مقاله نویسنده ضمن بررسی این استدلالها بر پایه متون اوستایی، موضوع را در قرن بیستم دنبال کرده و از جمله به نظرات اندیشمندانی چون هننینگ، گرشویچ، نیولی و ... درباره این موضوع می پردازد و سرانجام بحث خود را با تاملی طولانی و تطبیقی بر مفهوم هزاره ها در دین زرتشت (که به عقیده او کمتر به آن توجه شده است) بر پایه متون مزدایی و یونانی و رابطه عمیق این مفهوم با دوگانه انگاری در این دین، به نتیجه می رساند. اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی در بخش انگلیسی قابل رویت است.

ممنوعیت های زبانی، قدرت نهفته در واژه ها است و این ممنوعیت ها در زبان روزمره سبب پدیدار شدن حسن تعبیر برای واژه های تابو گونه می گردد. هدف این مقاله بررسی و یافتن این گونه واژه ها در گروه گویش های لارستانی است؛ رویکرد مردم شناسانه به زبان، به ما کمک می کند تا واژه هایی که برای حسن تعبیر به جای واژه های تابوگونه در گروه گویش های لارستانی به کار می روند را مورد بررسی قرار دهیم.

جشن و موسیقی شبیه به هم اند. هردو بر اساس طرحی کلی که اجازه بداهه پردازی در یک چارچوب از پیش تعیین شده را می دهد "اجرا" می شوند. هر دو نقاط اوج و فرود و نقاط تنش و آرامش دارند و در زمان رخ می دهند. در ضمن، جشن، به عنوان محل عالی ارایه و اجرای موسیقی، یک کنسرواتوار موسیقی به حساب می آید. جشن به کمک موسیقی به بسیج عمومی دست می زند و با تقسیم زمان بر اجتماعیت، تمایزها و تقسیم های اجتماعی که در بطن این اجتماعیت است، تاکید می کند. موسیقی و جشن در فرهنگ های ایرانی، چه کشور ایران و چه حوزه فرهنگی ایرانی شامل ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان، در بسیاری موارد ویژگی های فوق را به نمایش می گذارند.

در این مقاله تلاش شده است بخشی از فرایند جذب و ادغام تاریخی گروهی از اقوام ترک و عرب تبار در تمامیت فرهنگی ایران تحلیل شود. این تمامیت، خود یک واحد تلفیقی و ترکیبی است که باید آن را حاصل ادغام اقوام و فرهنگ های گوناگون در یک حوزه یگانه دانست. فرهنگ ایرانی تا حد زیادی از این دو قوم به هر دو صورت مثبت و منفی تاثیر پذیرفته و به همین دلیل شناخت چگونگی این تأثیرها در بازشناسی فرهنگ ایرانی پر اهمیت است. اقوام ترک تبار از سده پنجم هجری تا آغاز عصر پهلوی به طور پیوسته بر حوزه فرهنگی- اجتماعی ایران تسلط نظامی و سیاسی داشته‌اند و در نتیجه بر تحولات این کشور مؤثر بوده اند. ورود اعراب نیز به حوزه فرهنگ ایرانی، با گسترش دین نوینی همراه بود که تاثیر عمیقی بر ذهنیت و رفتارها داشت و هم چنین از خلال زبان (واژگان، مفاهیم، خط) نیز در ایران تاثیرات زیادی برجای گذاشت که این امر به ویژه از عناصر تعیین کننده و تداوم بخش این فرهنگ به شمار می آید.