جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از منظر باستان شناسی نقش برجسته ها یکی از قابل استفاده ترین منابع مطالعه و شناخت جوامع گذشته به شمار می روند. این دسته از آثار بازتابی از عقاید، ارزش ها و رویدادهای تاریخی عصر خود و در نگاهی عمیق تر بازگوکننده شاخصه های فرهنگی، هنری، سیاسی و اجتماعی حاکم بر حکومت و جامعه ای که زاییده آن اند می باشند. علی رغم کثرت نقش برجسته های باقی مانده از ایران پیش از اسلام - که بیشترین آن ها از ساسانیان برجای مانده است - پس از ورود اسلام به ایران و تحریم کشیدن نگاره های انسانی و حیوانی، هیچ نقش برجسته ای از فرمانروایان این سرزمین در فضای آزاد تا دوره قاجاریه شناسایی نشده است. احیا سنت ساخت نقوش برجسته از شخص شاه در عصر قاجار در پی گرایش فتحعلی شاه دومین شاه قاجاری به فرهنگ و تمدن پیش از اسلام ایران بوده است. این گرایشات که نه تنها توسط شاه قاجار بلکه دیگر اقشار جامعه آن روز ایران دنبال می شد، بر هنر این عصر تاثیر گذارده و منجر به همانند سازی و الگوبرداری از عناصر هنری ایران باستان به ویژه هنر دوره ساسانی شده است. در این مقاله مقدمتا سعی شده است تا عوامل موثر در گرایش فتحعلی شاه به ایران پیش از اسلام و اهداف مدنظر وی از احیا هنر سنگ تراشی پس از یک وقفه طولانی شناسایی شود. همچنین با توجه به شکل گیری نقوش برجسته قاجار تحت تاثیر نقش برجسته های ساسانی، مشخص شود که آیا تاثیرپذیری فتحعلی شده از ساسانیان به الگوبرداری از آثار هنری ساسانی محدود شده و یا موارد دیگری همچون ساختار اداری و اجتماعی عصر قاجار را نیز تحت تاثیر قرار داده است؟ و از آن جا که نقش برجسته ها یکی از منابع معتبر در شناخت ماهیت عصر خود به شمار می آیند، امکان پاسخ به این پرسش بر اساس نقش برجسته های دو دوره نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

شناخت انسان و آگاهی از ویژگی های او، منبع مهم استخراج و تدوین اهداف تربیتی است و راهبردهای علمی، فلسفی، دینی و عرفانی از جمله اساسی ترین وسایل شناخت انسان محسوب می شوند. ازاین رو، در این مقاله به منظور تدوین اهداف تربیتی در جامعه اسلامی، ماهیت انسان با رویکردی فلسفی مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، اندیشه های ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا با تکیه بر سه محور ماهیت نفس، دلایل اثبات وجود نفس و رابطه نفس و بدن بررسی شده و الگوی نظری آرنولد گریز (1994) به عنوان منطق زیربنایی این بررسی، مورد استفاده قرار گرفته است. در نتیجه اهداف تعلیم و تربیت بر اساس مبانی انسان شناسی متفکرین موصوف به تصویر کشده شده و افتراقات و اشتراکات آن ها در این زمینه به تفسیر بیان شده است.

در این مقاله تلاش شده است، بنابر مقوله لوی - استروس که نقدی بر رده بندی داستان های پریان پروب است، ارتباطی میان اسطوره سیاوش و داستان پریان کره اسب دریایی برقرار شود. لوی - استروس در آن مقاله بر این باور است، تا وقتی در رده بندی داستان های پریان، پیوند آن ها با اسطوره ها روشن نشود، رده بندی صرف آن ها بر پایه فرم بی نتیجه است. زیرا ما درگیر فرم می مانیم، نه محتوا که همان ساختار است. در ایران نه رده بندی صوری داستان های پریان به طور کامل انجام گرفته و نه پیوند آن ها با اسطوره ها مطرح شده است. اما داستان های پریان و اسطوره ها با دو رویکرد و هدف متفاوت در شیوه روایت و ساخت، بن مایه واحدی را باز می نمایانند. کشف این بن مایه در چنین داستان هایی ما را به دریچه هایی نو در پژوهش فرهنگ عامیانه رهنمون می سازد. در این مقاله کوشیده شده است، برخی داستان های پریان ایرانی را که بن مایه مشابهی با اسطوره سیاوش دارند، شناسایی و همگی در زیر گروه رده بن مایه تقابل آبی/ گیاهی با خشکسالی/ مرگ قرار داده شوند.

مقاله پس از مروری مختصر بر تاریخچه شکل گیری مطالعات توسعه محلی به دیدگاه های مربوط به انواع مشارکت های جمعی در زمینه های مختلف کشاورزی، دامداری، آب و سایر ابعاد اقتصادی و اجتماعی در روستاها و عشایر ایران پرداخته است. سپس نقش این گونه همیاری ها در توسعه مبتنی بر اجتماع محلی، به عنوان یک دیدگاه نظری غالب در مطالعات توسعه بررسی شده است. تاریخچه و ویژگی های فرهنگی و اجتماعی عشایر عرب در حوزه مطالعاتی قسمت بعدی مقاله را تشکیل می دهد: در ادامه عمده ترین عناصر فرهنگی موثر بر انواع همیاری ها و مشارکت های محلی، به منظور شناخت پتانسیل ها و استعدادهای بالقوه منطقه، در بستر تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته است و سیر این نوع تعاملات و همیاری ها در زمان حال مطالعه و شعاع و دامنه اعتماد به عنوان بعد ذهنی و شناختی و مشارکت به عنوان بعد عینی، در سطوح مختلف ساختار ایلی و عشایری بررسی شده است و کارآمدترین نوع و سطح از مشارکت و توان بالقوه آن، که هم اکنون نیز موجود است، بر اساس داده های پژوهش مشخص گردیده است. عمده ترین دستاورد این پژوهش این است که در سطح واحد اجتماعی و عشایری، «بیت» در حال حاضر کارکردی موثر بر انواع تشکل های اقتصادی در منطقه برعهده دارد و پتانسیل فرهنگی بیت، علاوه بر به کارگیری در زمینه مدل توسعه مبتنی بر اجتماع محلی، باید در جهت افزایش دامنه شعاع فرابیتی، نیز مورد بررسی و توجه قرار گیرد.

به رغم گستردگی مطالعات اجتماعی - اقتصادی بر روستاهای ایران پیش از انقلاب اسلامی، موضوع این تغییرات در جوامع روستایی در طول سال های پس از انقلاب کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این درحالی است که رشد گسترده زیر ساختارها و گسترش روابط شهر ـ روستایی، چهره و محتوای روابط درونی این جوامع را و به کلی دگرگون ساخته است.در مقاله حاضر، حاصل پژوهشی میدانی درباره یک روستای ایرانی، افزاد، به عنوان موردی انتخاب شده و تغییرات در آن از خلال مطالعه‌ای انسان شناختی بررسی و تحلیل شده است.افزاد روستایی در منطقه کوهبان در کویر مرکزی ایران و در شمال غربی استان کرمان قرار دارد.نتایج مطالعه نشان می دهد که این روستا از طریق به کارگیری ساز و کارهای پیچیده و متنوعی از هم یاری های درونی توانسته است بدون آنکه نسبت به محیط خود دچار انزوا شود، هم بستگی درونی و هویت خاص خویش را حفظ کند

این مقاله به بررسی ابعاد اجتماعی و فرهنگی تصادفات رانندگی در ایران می پردازد. ایران در میان کشورهای دنیا به لحاظ برخوردها و تلفات سوانح رانندگ رتبه اول را دارد، به طوری که آمارهای روزانه مرگ و میر و معلولیت ناشی از این پدیده بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی است. مطالعات مختلفی در ایران در این حوزه انجام شده که بیشتر با رویکردهای اپیدمیولوژیک و پزشکی انجام شده اند، اما مطالعه خاصی در ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن صورت نگرفته است. این مقاله با هدف موضوعیت بخشیدن هر چه بیشتر به این پدیده در حوزه علوم اجتماعی و طرح پرسش هایی بنیادی پیرامون آن، ضمن مرور برخی از رویکردهای نظر این حوزه، به بررسی آمار تلفات سوانح ترافیکی در سال 1382 می پردازد. در این مقاله، سعی شده است که با رویکردی انتقادی به تحلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی دخیل در این پدیده و نیز برخی از پیامدهای اجتماعی و جمعیتی آن پرداخته شود.

زبان قلب فرهنگ است؛ به گونه ای که دگرگونی های فرهنگی رابطه ای بسیار مستقیم با دگرگونی زبانی دارد. یافتن مکانیسم های دگرگونی زبانی با توجه به دگرگونی های فرهنگی اهمیت به سزایی دارد چرا که تاثیر بسیاری بر سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی یک کشور دارد، به عبارت دیگر سیاست گذاری و برنامه ریزی های زبانی و فرهنگی به شکلی مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند و از آن جا که رابطه فرهنگ و توسعه نیز بر کسی پوشیده نیست، رابطه زبان با توسعه نیز آشکار می شود. فهم نظام وار و تمام گونه این ارتباط ها هدف این نوشتار است. به عبارت دیگر فهم رشد و توسعه یک کشور با توجه به زبان بایستی مورد توجه واقع شود. توسعه زبان بومی یک کشور قابل اجرا نیست و هرگونه سیاست گذاری توسعه بدون توسعه زبانی و سیاست گذاری مربوط به آن محکوم به شکست و انقطاع است. این موضوع با مطالعه رابطه زبان با جامعه و رابطه زبان با تغییرات اجتماعی قابل مطالعه و بررسی است که این نوشتار آن را دنبال کرده است.

نقش پردازی از سلاله مردم نگاران پیشگام ایران«هر رفتار کوچک و بزرگ انسان در هاله عطوفت و مهربانی چنان لطیف می شود که گویا این رفتار از جمله رفتارها در این کره خاکی نیست» (پورکریم، در نامه ای از پاریس)ویژگی های اخلاقی و رفتاریهوشنگ پور کریم مردی افتاده و خاکی بود. ساده می زیست، ساده می پوشید، و ساده سخن می گفت و می نوشت. خاک پای مردم کوچه بازار و خدمت گزار مردم ایل و روستا بود. همواره به یاد مردم ستمدیده یک لاقبا بود و از فکر آنها غفلت نمی ورزید، با خود پیمان بسته بود که تا جان در تن دارد در خدمت مردم تنگ دست و مظلوم باشد. برای این که پیمان با مردم از یادش نرود همیشه این شعر را زمزمه می کرد:«بشکنی ای قلم، ای دست اگر              پیچی از خدمت محرومان سر؟»...

این کتاب که اولین کتاب استرینگر در این زمینه است، به معرفی پژوهش عملی پرداخته و آن را به گونه ای کاربردی به عنوان راهنمای عملی همه کسانی که در صدد هستند تا با رویکردی مشارکتی، عاملان تغییراتی به نفع مردم باشند، معرفی می کند. در این کتاب اصول پژوهش عملی جامعه گرا به زبانی ساده تشریح شده و در واقع به گونه ای گام به گام آموزش داده می شود. نویسنده در این کتاب فرایند انجام این پژوهش را همراه با مثال های فراوانی بر گرفته از تجارب شخصی اش (داخل قاب هایی درون متن) مطرح می کند ...

اگرچه آشپزی را سازوکار آماده سازی خوراک های گوناگون با بهره گیری از روش ها و فنون و ابزار مختلف برای دستیابی به طعم و مزه مطلوب و قابلیت گوارش بهتر دانسته اند، لکن آشپزی مفهومی فراتر از دستور پخت و پز غذاها را دربرمی گیرد. بسیاری از عناصر جغرافیایی- تاریخی و اجتماعی در شکل گیری فرهنگ آشپزی و نظام تغذیه ای هر جامعه ای نقش دارد.