جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، نحوه کاربرد روش پژوهش بحث‌های گروهی در چارچوب نظریه فمینیست/ پسامدرن طرح می‌شود. بحث‌های گروهی با تلفیق مولفه‌های دو روش مشاهده مشارکتی و مصاحبه انفرادی و با فراهم‌کردن امکان خلق جمعی فرهنگ می‌‌تواند عاملی برای ایجاد هرچه بیشتر عدالت‌اجتماعی برای زنان باشد. درواقع این روش، روشی پژوهشی جمعی است تا روشی فردی و بر نظرات جمعی شرکت‌کنندگان درباره نگرش‌ها، حالات، تجربیات و اعتقادات خود تاکید می‌کند. ویژگی خاص بحث‌های گروهی، فراهم‌‌آوردن امکان مشاهده مهم‌ترین فرایند جامعه‌شناسی یعنی کنش‌های متقابل جمعی بشر است که آنها را قادر می‌سازد تا در یک دوره محدود زمانی، اطلاعات گسترده‌ای درباره این کنش‌های متقابل جمع‌آوری کنند. در واقع مزیت بارز این روش ایجاد زمینه برای مشاهده فرایندی فعال درمیان شرکت‌کنندگان است. این مقاله یادآور می‌شود که در سال‌های اخیر دانشمندان علوم‌اجتماعی این روش را به‌عنوان یک شیوه پژوهشی کیفی مهم مدنظر قرار داده‌اند. همچنین اشاره می‌کند که دانشمندان فمینیست با تاکید بر اولویت روش پژوهش قوم‌نگارانه بر شیوه‌های پژوهش پیمایشی، بر این باورند که در روش بحث‌های گروهی کنترل پژوهشگر نسبت به شرکت‌کنندگان در پژوهش به حداقل رسیده و طبیعت جمعی مصاحبه گروهی به شرکت‌کنندگان و به گفتار آنها قدرت و اعتبار می‌دهد و از آن جدایی که پژوهش سنتی میان اندیشه و احساس مشاهد‌ه‌گر و مشاهده‌شونده ایجاد می‌کند، دوری می‌گزیند.              

رویکردهای معاصر گرچه به تضعیف هویت و آگاهی طبقاتی رای می دهند در مقابل به تقوی جنسیت به عنوان جنبه فعال و سیاسی آن می پردازند. رشد آگاهی در زنان و هویت یابی زنانه بخشی به درگیری آنها در تعاملات اجتماعی و حوزه عمومی و بخش دیگر به فعالیت های آگاهی بخش جنبش های زنان نسبت داده می شود. باور عمومی بر این است که حتی زنانی که به نحوی این حرکت را رد می کنند، به خاطر سطح بالای با خبری از مسایل جنسیتی توسط رسانه ها و یا سایر مراجع و منابع اطلاع دهنده، هویت جنسیتی فعالی را از خود بروز می دهند. در شکل گیری آگاهی بر مولفه های ساختاری و جمعیتی، تجربیات زنانه و تمایلات ایدیولوژیک تاکید می شود. نقش پیش داوری های ایدیولوژیکی، شرایط زندگی دوران کودکی و بزرگسالی، جامعه پذیری فرهنگی و جنسیتی، منابع اعتباری مانند تحصیلات، روابط خانوادگی و میزان قدرت زنان در خانواده و اجتماع از طریق دست یابی به سرمایه ها و منابع ارزشمند، همگی و در کنار بسیاری از متغیرهای دیگر در شکل گیری آگاهی و شناخت جنسیتی مهم قلمداد شده است. اما علی رغم طرح مساله زنان به عنوان یک گروه اجتماعی و فرض رشد آگاهی جامعه نسبت به نابرابری ها و شکاف جنسیتی و باز تعریف هویت زنانه، هنوز دقیقا مشخص نشده است که در ذهنیت فرهنگی جامعه و خصوصا زنان در مورد آن چه می گذرد. زنان ایرانی با پیشینه های مختلف، موقعیت خود را در سلسله مراتب اجتماع و در خانواده چگونه ارزیابی می کنند. در این مقاله ابتدا به چگونگی شکل گیری آگاهی از نابرابری های جنسیتی، مراحل آن و باز تعریف هویت جنسیتی پرداخته می شود. و سپس مدلی نظری برای تبیین آگاهی جنسیتی پیشنهاد می شود.