چکیده :
این مقاله به ارزیابی دیدگاه‌های ایان باربور درباره نقش پارادایم‌ها و الگوها در شکل‌گیری و فهم دین پرداخته است.
باربور با تکیه بر دیدگاه توماس کوهن درباره نقش پارادایم‌ها در نظریه‌های علمی نشان داده است که همان‌طور که مشاهدات تجربی ناب و خالص نداریم، تجربه دینی، داستان‌ها و شعائر دینی ناب و خالص نیز نداریم؛ زیرا همان‌طور که مشاهدات گران‌بار از نظریه‌های علمی‌اند و نظریه‌های علمی هم گران‌بار از پارادایم‌ها هستند، تجربه‌های دینی، داستان‌ها و شعائر دینی هم گران‌بار از باورهای دینی؛ و باورهای دینی هم گران‌بار از پارادایم‌های دینی‌اند.
از سوی دیگر، وی معتقد است همان طور که الگوها در درون یک پارادایم در شکل‌گیری و فهم نظریه‌های علمی موثرند، در تکوین و فهم باورهای دینی نیز سهم اساسی دارند.
در این مقاله ابتدا دیدگاه باربور توضیح داده شده، سپس در ارزیابی دیدگاه وی، نگاه پارادایمی به دین، توجه به نقش الگوها در دین و جنبه هرمنوتیکی از نقاط مثبت دیدگاه باربور شمرده شده و تلاش شده است تا از انتقاداتی مانند ناواقع‌گرایی و نسبیت‌گرایی نگاه پارادایمی و الگوها دفاع شود.
اما به نظر می‌رسد که اولا تعریف دین به تجربه دینی، داستان‌ها و شعائر دینی نوعی تحویل دین شمرده می‌شود، ثانیا می‌توان بجای تعبیر «باورهای دینی» از نظریه‌های دینی استفاده کرد و نظریه‌های دینی را متناظر با نظریه‌های علمی دانست.
this paper evaluates ian barbour's view on the role of paradigms and models in the formation and understanding of religion.
based on thomas cohen's view about the role of paradigms in scientific theories, barbour has shown that just as we do not have pure empirical observations, we also do not have pure religious experience, stories and rituals, for, just as observations are theory-laden and scientific theories are paradigm-laden, religious experiences, stories and religious rituals are also religious beliefs-laden, and religious beliefs are religious paradigm-laden.
on the other hand, he believes that just as models within a paradigm are effective in forming and understanding scientific theories, they also play a fundamental role in the formation and understanding of religious beliefs.
in this paper, the barbour's view is first explained, then in the evaluation of his view, the paradigmatic view of religion, barbour's attention to the role of models in religion and the hermeneutic aspect are considered the positive points of his view, and an attempt has been made to overcome criticisms such as unrealism and relativism of the paradigmatic view and models.
but it seems that, firstly, the definition of religion by religious experience, religious stories and rituals is considered a kind of reductionism, and, secondly, it is possible to use religious theories instead of "religious beliefs" and consider religious theories as corresponding to scientific theories.
نویسنده :
شهاب الدین مهدوی ، محمدرضا بیات
منبع اصلی :
https://jitp.ut.ac.ir/article_91446_519f48534c79cce2470431485dd499e5.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(فلسفه و کلام اسلامی- سال 1401- دوره 55- شماره 2- از صفحه 443 تا 464)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
الگو پارادایم فهم دین ایان باربور
کلیدواژه‌ها [English]
Model Paradigm Understanding of Religion Ian Barbour