چکیده :
برپایة رویکرد شناختیِ زبان، تجربۀ انسان از هستومندها (هست + پسوند دارندگی اومند) و مادّه، بنیانی تجربی برای ادراک مفاهیم انتزاعی پدید می‌آورد.
این پژوهش با بهره‌گیری از نظریۀ استعارۀ مفهومی به شواهدی می‌پردازد که مولانا در غزلیّات خود، حوزه‌های ملموسِ هستومند و مادّه را بر حوزۀ انتزاعی عشق فرافکنی کرده است.
نتایج پژوهش بیان‌کنندۀ سیطرۀ چهار کلان‌استعارۀ «خداوند سلطان است»، «عشق نیروست»، «معرفت خوراک است» و «معرفت نور است» بر متن و سامان‌یافتگی گستره‌ای از خرده‌استعاره‌های هستومند و مادّه بر محور این کلان‌استعاره‌هاست.
این خرده‌استعاره‌ها برپایة تناظرهای موجود، شماری از مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با عشق ـ مانند فنا، بقا، جذبه، تسلیم، بسط، تجلّی، وصال ـ را مفهوم‌سازی می‌کند.
بررسی این استعاره‌ها ازنظر قلمروهای منبع، بیانگر قدرت تجسّم‌بخشی آنهاست و ازنظر تنوع و اصلِ «برجسته‌سازی ـ حاشیه‌رانی»، پیچیدگی مفهوم عشق را نشان می‌دهد.
همچنین مقایسۀ بسامد استعاره‌ها و کارکردهای شناختی آنها بیانگر سه گونه استعاره است: استعارة چندکارکردی با بسامد بالا، تک‌کارکردی با بسامد بالا، تک‌کارکردی با بسامد کم.
استعاره‌های گونۀ نخست به‌سبب داشتن میدان تناظری گسترده، توانش ویژه‌ای در مفهوم‌سازی جنبه‌های گوناگون عشق دارد؛ ولی استعاره‌های گونۀ دوم و برخی از استعاره‌های گونۀ سوم می‌تواند بر کارکرد خاصی تأکید کند.
همچنین مقایسۀ کارکردهای مثبت و منفی عشق در استعاره‌ها، عشق را نزد مولانا تجربه‌ای مثبت، شیرین، خوشایند و مستانه معرفی می‌کند که هرچند فناکردن هستیِ ظاهری لازمۀ آن است، زیستن بدون آن ممکن نیست.
according to cognitive approach of language, human experience of entities and substances prepares experiential basis for cognation of abstract concepts.
using the conceptual metaphor theory, this study focuses on cases in which mowlana conveys tangible areas of the entities and substances on the abstract domain of ‘love’ in his sonnets.
the results of the research show that four mega metaphors of ‘god is king’, ‘love is force’, ‘theosophy is food’, and ‘theosophy is light’ dominate the text and organize micro metaphors on its environment.
these micro metaphors, based on existing correspondences, has conceptualized some of the most important functions of love such as: mortality, survival, attraction, submission, expansion, manifestation, meditation, and unity of existence.
the study of these metaphors from the point of view of source realms reflects the power of their visualization.
they also show the complexity of the concept of love in terms of the principles of ‘highlighting’ and ‘hiding’.
also, the comparison of the frequency of metaphors and their cognitive functions reveals three types of metaphors: multi-function with high frequency, single-function with high frequency, and single-function with low frequency.
the first type of metaphors, because of its extensive field of reference, has a special ability to conceptualize different aspects of love.
but, the metaphors of the second type and some of the third type metaphors can emphasize specific function.
also, the comparison of the positive and negative functions of love, mowlana introduces love as a positive, sweet, and pleasant experience that living without it is impossible; however, it necessitates the destruction of apparent existence
نویسنده :
حسن توفیقی ، مهیار علوی مقدم ، علی تسنیمی ، ابراهیم استاجی
منبع اصلی :
http://jpll.ui.ac.ir/article_23784_854d7871def2c78dc89395fd10b8f34c.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)- سال 1397- دوره 12- شماره 3- از صفحه 73 تا 98)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
استعارۀ مفهومی استعارة هستومند و مادّه خرده‌استعاره و کلان‌استعاره عشق غزل مولانا
کلیدواژه‌ها [English]
Conceptual metaphor Entity and Substance Metaphors Micro and Mega Metaphors Love Mowlana’s Sonnet
نوع منبع :
مقاله
,
کتابخانه عمومی