آیا همه دعای عرفه ی موجود، از زبان امام حسین(ع) است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا همه دعای عرفه ی موجود، از زبان امام حسین(ع) است؟

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

بخش دوم دعای عرفه از «الهی أنا الفقیر» تا آخر دعا ، از نظر مضمون ، به حَسَب ظاهر ، با بخش اوّل آن، هماهنگ نیست و با توجّه به این که تنها منبع آن ، کتاب الإقبال سید بن طاووس است و طبق نقل علّامه مجلسی ، این قسمت، در برخی نسخه های قدیمی این کتاب ، وجود ندارد ، شماری از فضلا بر این باورند که این قسمتِ دعا ، از امام حسین علیه السلام نیست ؛ بلکه از برخی مشایخِ صوفیه است .

علّامه مجلسی ، پس از نقل دعای عرفه در بحار الأنوار می نویسد :

این دعا را کفعمی در البلد الأمین و سید بن طاووس در مصباح الزائر ـ همان طور که پیش تر آمد ـ آورده اند ؛ ولی در پایان آن دو ، به اندازه یک ورق از «إلهی أنا الفقیر فی غنای» تا آخر دعا افتادگی دارد . این قسمت ، در برخی از نسخه های قدیمی الإقبال هم نیست . عبارت های این صفحه با سیاق دعاهای بزرگان معصوم علیهم السلام هم سازگاری ندارد و بلکه با مذاق صوفیه سازگارتر است . به همین جهت ، برخی از فضلا گفته اند که این صفحه از افزوده های مشایخِ صوفیه است . خلاصه این که این زیادی ، یا از آنهاست که در پاره ای از کتاب ها آمده و سید بن طاووس هم بی خبر از حقیقتِ حال ، در الإقبال آورده و یا توسّط برخی به کتاب الإقبال افزوده شده است . چه بسا بنا بر آنچه بدان اشاره کردیم ـ که صفحه یاد شده ، در برخی از نسخه های قدیمی الإقبال و مصباح الزائر نیست ـ ، نظر دومْ محتمل تر باشد، و خدا به حقیقتِ احوال ، آگاه تر است . [۱]

بر این اساس ، نسبت دادن این قسمت به امام علیه السلام مشکل است، [۲] مگر این که کسی از قوّت متن ، به صدور آن از معصوم ، اطمینان پیدا کند ، چنان که عالم ربّانی آیة اللّه حاج شیخ علی سعادت پرور (پهلوانی) رحمه الله در تأیید صدور آن به دلیل قوّت متن ، برای این جانب از علّامه سید محمد حسین طباطبایی نقل می کرد که ایشان می گفت : «کیست که بتواند این گونه حقایق را بیان کند؟ ما که عمری در مسائل فلسفی و عرفانی تلاش کرده ایم ، دهنمان میچّاد [۳] این طور حرف بزنیم!» .

امّا آنچه علّامه مجلسی آورده که : «عبارات این دعا با سیاق دیگر ادعیه معصومان علیهم السلام هماهنگ نیست» ، هر چند در مورد سیاق بیشتر دعاهای روایت شده از آنان صادق است ، لیکن در مورد شماری دیگر ، مانند «مناجات شعبانیه»، صدق نمی کند . به هر حال ، همان طور که علّامه مجلسی در پایان بیان دیدگاه خود آورده، باید گفت : خداوند، به حقیقتِ احوال، آگاه تر است .

پایگاه اطلاع رسانی حدیث نت