جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مبحث وجودشناسی صفات خداوند چهار نظریه اصلی عینیت، زیادت، نیابت و احوال مطرح است. تحقیقات انجام‌شده در مورد اسما و صفات بیشتر در حوزه معناشناسی است و در مورد تبیین دیدگاه‌های متفکران مدرسه کلامی اصفهان در مورد وجودشناسی اسما و صفات، کار جدی صورت نپذیرفته است. با جستجو در آثار فیاض لاهیجی، قاضی سعید قمی و علامه مجلسی معلوم گردید دیدگاه‌های متفاوتی در وجودشناسی صفات‌ذاتی دارند که این تفاوت دیدگاه‌ها به خاطر تفاوت مبانی‌شان است. اعتقاد به مبانی فلسفی صدور و اشتراک معنوی، باعث برگزیدن دیدگاه اثبات صفات و عینیت در وجودشناسی صفات و قائل شدن به مبانی کلامی خلقت و اشتراک لفظی، باعث اتخاذ دیدگاه نفی صفات یا نیابت است.

این کتاب ترجمه جلد سیزدهم بحارالانوار است، که به قلم مرحوم استاد علی دوانی به فارسی برگردانده شده است. این اثر حاوی گزارش تفصیلی با محتوای تاریخی – حدیثی در زندگانی حضرت مهدی عج است. ترجمه فارسی کتاب، با مقدمه و پاورقی‌های مبسوط مترجم همراه است. مقدمه و اضافات مترجم، با افزودن قصاید و قطعاتی چند از آثار ادب فارسی، نگارش یافته است.

مسئله وحدت وجود یکی از مسائل مهم در حوزه کلام و عرفان و فلسفه اسلامی محسوب می‌شود. و محوری‌ترین مبحث در تفکر عرفانی و یکی از مسائل پر مناقشه و جنجالی در تاریخ کلام و عرفان اسلامی و حتی در میان محققان غربی به شمار می‌رود. و تقریباً همه مباحث دیگر حول عرفان و کلام به نحوی به همین مسئله بازگشت می‌کند. گروهی از متکلمان مانند محمد طاهر قمی و میرلوحی از اساس با اندیشه عرفا مخالف بودند. از طرفی دیگر عالمانی چون سید حیدر آملی و فیض کاشانی و ملاصدرا به دنبال استفاده از نظریه‌های عرفانی در تفسیر متون دینی بودند. مرحوم علامه محمد باقر مجلسی دیدگاه و موضعی میانه دو گروه عالمان اتخاذ نمود.و در برخورد با بزرگان عرفان اندیشه‌های آنان اصل تفسیر عرفانی بر مبنای مکتب امامان شیعه را پذیرفت. در این مقاله میان دیدگاه توحید عرفانی سید حیدر املی و علامه مجلسی مقایسه صورت گرفته و سعی گردیده دیدگاه صحیح و قابل فهمی از نظریه وحدت وجود ارائه گردد.