جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هرمنوتیک ، بخشهایی از دانش بشری را به بازنگری واداشته و موجب دگرگونی چشمگیری در نظریه پردازی ادبی شده است . عرصه هرمنوتیک گسترده است است ؛ چرا که از یک سو به مثابه سخنی فلسفی ، در چارچوب هستی شناسی جای می گیرد و از سوی دیگر ، به عنوان روشی خاص در برخورد با متن ، به مباحثی مانند ماهیت متن و تفسیر و تاویل متن از افق نگاه مخاطبان با موضوعی در خور توجه ، یعنی فهم متن می پردازد . تمایز رولان بارث بین « متن خواندنی »‌ و «‌ متن نوشتنی » ، از مباحثی است که در بررسی مساله معنا ، می تواند جایگاه بارزی داشته باشد ...

هرمنوتیک، بخشهایی از دانش بشری را به بازنگری واداشته و موجب دگرگونی چشمگیری در نظریه پردازی ادبی شده است. عرصه هرمنوتیک گسترده است؛ چرا که ازیک سو به مثابه سخنی فلسفی، در چارچوب هستی شناسی جای می گیرد و ازسوی دیگر، به عنوان روشی خاص در برخورد با متن، به مباحثی مانند ماهیت متن و تفسیر و تاویل متن از افق نگاه مخاطبان به موضوعی در خور توجه، یعنی فهم متن می پردازد.

با ملاحظه و بررسی تطبیقی مثنوی معنوی و دیوان شمس، اندیشه ها و مضامین مشترکی در این دو اثر عظیم ادبی دیده می شود. برخی از این اندیشه های مشترک، در دیوان شمس به اجمال و ابهام و در مثنوی مشروح و با روشنی بیش تر آمده است. از این رو، مقایسه این دو اثر بزرگ و یافتن مطالب و نکات مشترک آن ها می تواند در برطرف کردن ابهام ابیاتی از دیوان شمس نیز موثر افتد. در مقاله حاضر، علاوه بر جست وجوی اندیشه های مشترک در این دو کتاب، سعی شده برای برخی ابیات دیوان شمس، با استشهاد از مثنوی، توضیحات روشنی عرضه شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

ملکوت تنها داستان بلند صادقی از جمله آثار ماندگاری که تحت تاثیر بوف کور هدایت در دوره ای خاص و با سبکی متمایز به نگارش درآمده است. گذشته از محتوای منحصر به فرد داستان، فرم و ساختار آن نیز قابل تامل و چشمگیر است. در این مقاله در پی آن است بعضی از خصوصیات زبانی، ساختاری و فنی آن بیان شده، لذا با توجه به رویکرد نوین ساختارگرایانه که سالیان سال در زمینه نقد ادبی از جمله رهیافتهای قدرتمند و مطرح بوده، به رشته تحریر درآمده است. مقاله موجود بعد از درآمدی کوتاه در رابطه با ساختارگرایی و پیشینه ملکوت حاوی کلیات و تعاریفی از آرا ساختارگرایانی چون ژنت، تودوروف، بارت و ... می باشد. بعد از طرح آرا، به زاویه دید دانای کل و ادا شاخص ملکوت، همچنین تحلیل داستان در دو سطح ساختار روایت و نحو روایت پرداخته شده است.با وجود ساختار نامنسجمی که به ظاهر در روایت داستان وجود دارد، ملکوت بیانگر فرم و ساختاری مستحکم و حساب شده است که با وضعیت ناپایداری شروع می شود و با ادامه داستان به اوج خود می رسد. در قسمت نحو روایت به شخصیت های کنش گر، کنش پذیر، فعل یا کنش ویژه آنها توجه می گردد که با توجه به رو ساخت داستان، دکتر حاتم به عنوان فاعل اصلی شخصیت های دیگر را تحت تاثیر کنش خود قرار می دهد.

صنایع بدیعی از دیرباز مورد توجه شاعران و نویسندگان بسیاری بوده است. علی ‌رغم تفاوت ‌های آشکاری که شعر نو در عرصه وزن و قافیه و نیز عاطفه و مضامین آن با گذشته دارد، و با وجود اظهارات صریح نیما مبنی بر ناکارآمدی دانش بدیع، حضور آرایه ‌های ادبی را در شعر نو نمی‌‌ توان نادیده گرفت. بررسی بدیع در اشعار چهار تن از شاعران معاصر - نیما، سپهری، اخوان ثالث و شاملو - نشان می ‌دهد که فنون بدیعی در شعر نو، جنبه تصنعی خود را از دست داده و به ‌صورت طبیعی و بر اساس انواع تداعی ظهور یافته است. آنچه در این زمینه در شعر ایشان بیشتر به‌ چشم می ‌خورد، آن دسته از فنون لفظی بدیع است که علاوه بر ایجاد موسیقی، در ایجاد انسجام نیز نقش موثری ایفا می ‌کند. فنون معنوی بدیع، در شعر نو چندان ظهور و بروزی ندارد. مواردی که در این بخش دیده‌ می ‌شود، اغلب بر تضاد و تناسب استوارند. در این مقاله، ضمن بیان تفاوت‌ های شعر نو و شعر کلاسیک، فنون بدیعی در نمونه‌ هایی از اشعار شاعران مذکور بررسی و با یکدیگر مقایسه شده است.

شعر نمادین یا سمبولیک از جریان‌ های مهم شعر معاصر است. به نظر بسیاری از منتقدان و نظریه ‌پردازان، از عوامل گرایش شاعران معاصر به شعر نمادین و سمبولیک تغییر فضای سیاسی و اجتماعی جامعه و اختناق و خفقان شدید نظام مستبد حاکم بر آن است. افزون بر این دیدگاه، می ‌توان به عوامل دیگری چون آشنایی شاعران با جریان‌ های شعری غرب و مکتب سمبولیسم، تغییر دیدگاه و نگرش شاعران به جهان هستی و جامعه و محیط، آفرینش ابهام هنری، و عمق ‌بخشیدن به شعر اشاره کرد. در ‌واقع، از هدف ‌های کاربرد نماد یا سمبل در شعر شاعران معاصر، مثل نیما، اخوان، و شاملو، خلق بافتی مبهم و شعری عمیق، تاثیر در مخاطب و شرکت ‌دادن او در آفرینش معنای شعر، حرکت شعر از حالت تک‌ معنایی به ‌سوی چندمعنایی، و واداشتن خواننده و مخاطب به درنگ و تامل در معنا و مفهوم شعر است. از این ‌رو، در این مقاله سعی بر آن است که با تاویل و تفسیر چند نماد مشترک بین اشعار نیما، اخوان، و شاملو مثل «پرنده»، «جنگل»، «سپیدار»، «چراغ»، و «پنجره» به عامل مهم نمادین و سمبولیک ‌شدن شعر پرداخته شود.

اخوان ‌ثالث، از شاعران بزرگ معاصر، هر‌ چند در عرصه شعر فارسی به شاعری نوپرداز شهرت یافته است، بخش‌ های فراوانی از دفترهای شعری او را قالب ‌‌های گوناگون سنتی دربر می ‌گیرد.در این مقاله، سبک زبانی 32 قصیده اخوان بررسی و تحلیل شده است تا نشان داده شود اخوان در این قالب سنتی تا چه حد به رعایت قواعد و ضوابط زبان کهن پای‌ بند بوده است و چقدر از توانش زبانی خود و عناصر زبان امروز بهره گرفته است و در نهایت با چه هدفی زبانی خاص را به ‌خدمت می ‌گیرد. برای نیل به این هدف، زبان قصیده ‌های اخوان، هم از نظر واژگان و هم از نظر نحو، تحلیل و بررسی شده است و عناصر کهن آن از طریق مقایسه با شعر شاعران گذشته، به‌ ویژه شاعران خراسانی، استخراج شده است.یافته‌ ها نشان می ‌دهد که اخوان دلبسته زبان کهن فارسی، به ‌ویژه زبان شاعران خراسان، است و بسیاری از مشخصه ‌های این زبان، به ‌ویژه ویژگی ‌های نحوی، را رعایت می‌ کند اما از نظر واژگان زبانش در همان محدوده زبان کهن باقی نمانده است، بلکه در کنار واژه‌ های کهن از واژه ‌های زبان‌ امروز و نیز واژه‌‌ های ابداعی هم بهره گرفته است و بر غنای زبان خود افزوده است.