جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق، « نقش حضرت زهرا در دفاع از ولایت» است. از آن جا که حمایت از رهبر حقّ جو و عادل برای استواری و بقای انسانیّت و عدالت در جامعه ضرورتی فوق حیاتی دارد و دفاع از امام برحق بر همگان واجب است. در این رساله سعی شده است، شخصیّت سیاسی حضرت زهرا در دفاع از ولایت معرّفی و یک الگوی سیاسی به آحادّ جامعه در زمینه ی دفاع از ولایت ارائه شود. پذیرفتن ولایت و رهبری حضرت علی ( ع) پس از پیامبر ( ص)بر همگان فرض و واجب بود، امّا متأسّفانه عدّه ای این حقّ را در مسیر دیگری قرار دادند، لذا حضرت زهرا به دلیل احساس مسئولیّتی که نسبت به جامعه ی اسلامی داشتند، به دفاع از این حریم پرداختند و در این راستا سعی کردند همگان را بیدار کرده و آن ها را نسبت به ظلمی که در حقّشان شده آگاه کنند. حضرت زهرا از شیوه های گوناگونی برای برگرداندن مسیر ولایت و رهبری به جایگاه اصلی خود استفاده کردند، از جمله: یاری طلبیدن از مردم، ایراد خطبه و حتّی در پایان که دیدند مردم در غفلتی فرو رفته اند که به هیچ ندایی پاسخ نمی دهند، با گریه و زاری سعی کردند به همگان بفهمانند که این مسیری که در پیش گرفته اند چه عواقب شومی در پی دارد و سرانجام این هشدارها تحقّق یافت. تلاش حضرت زهرا باعث شد مردم به نادرستی انتخاب خود پی برده و سرانی را که برای حکومت بر خود برگزیده اند را بشناسند. اگرچه این امر بلافاصله ولایت و رهبری را به جایگاه خود برنگرداند و بیست و پنج سال مردم زهر این انتخاب نادرست خود را چشیدند، ولی خلافت علی ( ع) محقّق و فرهنگ دفاع از ولایت نهادینه شد. مطالب این پژوهش به طور مشروح در چهار بخش با عنوان های مفهوم شناسی و احادیث ولایت حضرت علی، هدف حضرت فاطمه ? از دفاع از ولایت، شیوه های دفاع و در پایان پیامدهای دفاع است که در مجموع یازده فصل را تشکیل می دهند. کلیدواژه ها حضرت فاطمه ، خطبه ی فدک، ولایت، دفاع، فعّالیّت سیاسی، حدیث نبوی، امام علی ( ع)- سران سقیفه.

موضوع این تحقیق نقش حضرت زینب(س) در اسلام می باشد که نامی آشنا برای همه تاریخ دانان است، عاشورئیان نام او را همراه امام حسین(ع) می شناسند و مورخان او را شخصیت دوم واقعه ی کربلا و عنصری تاریخی دانسته و نامش را همراه فریادگران عظیم تاریخ ثبت کرده اند، شاعران از صبر و تحمل او دم زده اند و علمای اخلاق از عفت و تقوی. انقلابیون هم از نمونه بودن در پیام آوری و رسالت کربلا سخن گفته اندو دنیای تشیع او را رمز پیروزی امام حسن(ع) و مدافع اسلام و ولایت حقه امامان می شناسد. هدف از ارائه این تحقیق شناختن و شناساندن هرچه بیشتر و بهتر شخصیت فردی ، اجتماعی و سیاسی ایشان به عنوان یک الگوی نمونه است زیرا نوه پیامبر اکرم و دختر علی مرتضی و فاطمه زهرا است بدون شک از نور آن بزرگواران بهره برده و می توانند بهترین الگو بعد از مادرش برای زنان و دختران جوان باشند. تحقیق پیرامون شخصیت سیاسی حضرت زینب(س) و نقش آفرینی بعد از اسارت با ایراد خطبه های فصیح در سرنگونی حکومت یزید و واقف کردن مردم به مشروع نبودن حکومتی که برآنها حکمرانی می کند و سرانجام درس مهمی به ما می آموزد و آن آموزش صبر و مقاومت، پیام رسانی پس از یک حماسه و انقلابی بزرگ، روحیه بخشی به مازماندگان شهداء و حفظ ارزشها و پایبند بودن به اصول حتی در شرایط اسارت است. این مجموعه به روش کتابخانه ای و تحلیلی گردآوری شده است و در این زمینه منابع کمی در دست است. وظیفه یک زن مسلمان در زمینه اجتماعی، برای دفاع از حق چیست؟ باید به دنبال حق برود در جائیکه لازم است سخن بگوید و به مقتضای زمان سکوت کند، همچون حضرت زینب(س) که با معرفی و بیان آثار و پیامدهای جنایاتی که دشمن در کربلا بر خاندان پیامبر روا داشت به مردم چهره واقعی حکومت را نشان داد و با ایراد خطبه در مکانهای مناسب، بقای نهضت عاشورا را به ارمغان آورد، چرا که در غیر اینصورت از عظمت نام عاشورا کاسته می شد. حضرت زینب ( س) بر تمامی زنان عالم ، روشن کرد که فعالیت اجتماعی زن نه تنها با اشکال همراه نیست بلکه در صورت نیاز، عین حفظ کردن دین می باشد به شرط اینکه نه افراط و نه تفریط در میان نباشد. واژه های کلیدی زینب، نقش، کربلا، صبر، علم، عبادت.

این تحقیق در چهار بخش ارائه گردید، که هر بخش آن به موضوعی راجع به حضرت پرداخته است. بخش اول: در بخش اول که اختصاص به کلیات دارد و شامل مقدمه، بیان مسأله، و سپس ضرورت و اهداف آن، پیشینه موضوع، تعریف مفاهیم سیره و اخلاق مطرح گردید. بخش دوم: در این بخش ابتداء مسأله ولادت حضرت، چگونگی نامگذاری، القاب و کنیه، انجام مراسم و سنتهای مذهبی، در مورد دوران کودکی ایشان و ذکاوت حضرت در این دوران، هشت سال همراه جد بزرگوار و مادر عزیزشان بودند. شاهد رحلت جدّشان، و مسائل و مشکلات بعد از رحلت ایشان که برای مادر عزیزشان و پدرشان به وجود می آید. مسأله سقیفه بنی ساعده و به خلافت رسیدن ابوبکر، و سپس تشکیل شورا و به خلافت رسیدن عمر و بعد از او به خلافت رسیدن عثمان، و بالاخره بعد از 25 سال خانه نشینی پدرشان، شاهد به خلافت رسیدن رسمی پدر از سوی مردم و بیعت با ایشان هستند. همچنین شاهد به شهادت رسیدن پدرشان از سوی ابن ملجم مرادی، و بالاخره قصاص قاتل پدر توسط امام حسن ( ع). بخش سوم: این بخش که از به امامت رسیدن حضرت تا شهادت ایشان را شامل می شود. در این بخش مسأله امامت، به امامت رسیدن حضرت و نصوص وارده بر امامت ایشان مورد بررسی قرار می گیرد. بیعت مردم با حضرت و سخنرانی حضرت در شب شهادت پدر بزرگوارشان، و سپس مشکل آفرینی های معاویه و آماده شدن برای جنگ و سپس بی وفایی یاران و اختلاف یاران حضرت و بالاخره قبول صلح از طرف حضرت از سر ناچاری و سپردن خلافت به طور موقت به معاویه. سپس حضرت به طرف سرزمین جدّشان هجرت می کنند و در آنجا اقداماتی را انجام می دهند. و بالاخره به خاطر بیعت نکردن با معاویه برای پسرش یزید، معاویه کینه حضرت را به دل گرفته و نقشه مسموم کردن ایشان را همراه مروان حکم می کشد و برای این کار جعده همسر حضرت انتخاب می شود. به او وعده داده می شود که به همسری یزید درآید و صد هزار درهم به او بدهند. او مأموریت خویش را انجام می دهد و حضرت را مسموم می کند، حضرت به شهادت می رسند، ولی معاویه به وعده خویش عمل نمی کند. همچنین در این بخش همسران و فرزندان حضرت همراه مادرانشان بیان گردید و به مسأله اتهام ازدواج های حضرت و فلسفه ازدواج های ایشان پرداخته شد. در بخش چهارم: فضایل و ویژگی های فردی و اجتماعی حضرت قرار دارد. که شامل: علم، زهد و تقوا، تواضع و فروتنی حضرت، بخشش ها و انعام های حضرت، عبادت و اخلاص، بهداشت، داوری حضرت، و مسائلی از این دسته پرداخته شده است. در پایان تحقیق نیز خلاصه ای از تمام بخش ها ارائه گردید.

موضوع تحقیق در مورد فرهنگ جنگ و جهاد در سیره نبوی است. هدف از انجام این تحقیق آن است که با بررسی علل و انگیزه جنگهای پیامبر(ص) و استخراج احکام و اصول حاکم بر آنها بتوان به شبهات بی پایه و اساس دشمنان مبنی بر خشونت طلب بودن پیامبر(ص) پاسخ مناسب داد و مشخص نمود که جنگ و جهاد در فرهنگ اسلامی چه هدفی را تعقیب می کند. این تحقیق مشتمل بر 1 بخش کلیات و 3 بخش دیگر است. در بخش کلیات طرح تحقیق بیان شده است. در بخش اول به مفهوم شناسی واژه های فرهنگ و جهاد پرداخته شده و مشتمل بر 3 فصل است. در فصل اول مفهوم فرهنگ و فرهنگ سازی بررسی شده است. فصل دوم به واژه جهاد در لغت و اصطلاح و مفهوم جهاد معنوی و اهمیت آن می پردازد و فصل سوم اقسام جهاد در اسلام را بیان می کند. بخش دوم بیان جنگ در عصر نبوی می باشد و مشتمل بر 3 فصل است : فصل اول : به بیان جنگ در یهود ، مسیحیت و جاهلیت می چردازد. فصل دوم : خلاصه ای از جنگ های پیامبر(ص) بیان شده است. بخش سوم : به بیان آئین کارزار در اسلام پرداخته و شامل 3 فصل است. فصل اول ، اصول کلی جنگ در اسلام را ذکر می کند. در فصل دوم برخی از مباحث معنوی اسلام در زمینه جنگ آورده شده استو در فصل سوم احکام جنگ در اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. منابع مورد استفاده در این تحقیق ، کتاب های تاریخی و فقهی و حقوقی است. این تحقیق ، یک تحقیق بنیادی است که براساس روش کتابخانه ای نگاشته شده است. نتیجه این تحقیق آنست که دین مبین اسلام اساسا به دنبال جنگ و خشونت نیست، بلکه حتی از بروز جنگ و خونریزی جلوگیری می کند، روش پیامبر اکرم ( ص) برای گسترش اسلام تبلیغ و تبیین اصول و ارزشهای الهی بوده است و جنگ و جهاد به عنوان آخرین اهرم برای نجات مظلومان و البته تحت شرایط خاصیکه مبتنی بر اصول عالیه انسانی است در دین اسلام مورد توجه قرار گرفته است. هدف از جنگ های پیامبر کسب قدرت و سلطه بیشتر نبوده، بلکه اعتلای کلمه توحید و بسط عدالت سرلوحه تمام اقدامات پیامبر گرامی اسلام ( ص) بوده است. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : فرهنگ، جنگ ، جهاد، سیره، نبوی، احکام، صلح

این مجموعه با عنوان سیری در زندگانی امام حسن عسکری(ع) است. هدف از انتخاب این موضوع آشنایی با زندگانی امامان و معصومین است که در طول تاریخ مورد مظلومیت قرار گرفته اند. به ویژه امام حسن عسکری(ع) که در شرایط اختناق و نامناسب به امامت رسیدند. این مجموعه شامل پنج بخش و چند فصل می باشد که در بردارنده مطالب ذیل می باشد : در مقدمه به ضرورت و اهمیت موضوع اشاره شده و به شناخت کامل زندگی ائمه و اهل بیت پرداخته شده است تا دریابیم ائمه معصومین چگونه در مقابل عوامل فساد در دوران امامت خود روبه رو می شدند و از دین اسلام دفاع می کردند. در بخش اول : خصوصیات فردی پیشوای یازدهم، ولادت با سعادت امام، اسم و کنیه القاب، پدر و مادر امام، سیمای امام و به دوران قبل از امامت ، مسئله امامت. در بخش دوم : فضایل اخلاقی امام، علم، عبادت و بندگی ، دانش و حکمت ، حلم و بردباری و زهد و بی علاقگی به دنیا ، رضا و تسلیم در برابر حق و اخلاق اجتماعی امام ، برخورد امام با مخالفان ، عفو و بخشش امام ، رعایت حق و حقوق یاران ، بیان شده است. در بخش سوم : زمامداران هم عصر با امام حسن عسکری ( ع) پرداخته شده و از عملکرد وحشانه حاکمان پرده برداشته و از قیامها که در آن عصر به وقوع پیوسته سخن گفته و به طور کلی به وضعیت شیعیان در عصر امام حسن عسکری پرداخته شده است. در بخش چهارم : چگونگی آشنایی امام حسن عسکری با نرگس خاتون ، امام در بستر بیماری و شواهدی که دال بر مسمومیت امام حسن عسکری ( ع) و به رخدادهای دردناکی که بعد از شهادت امام به وقوع پیوسته ذکر شده است. در پایان به چند نمونه از معجزات امام حسن عسکری ( ع) و سخنان حکمت آمیز امام اشاره شده است. به امید آنکه با بهره گیری کافی از مکاتب سازنده ائمه هدی بتوانیم از شاگردان مخلص باشیم.

این تحقیق عنوان علل گرایش ایرانیان به تشیع را برگزیده است به عبارتی دیگر در پی دستیابی به عواملی است که سبب شده ایرانیان تمایلی نسبت به مذهب تشیع پیدا کنند و آن را به عنوان مذهب رسمی خود بپذیرند . علتی که سبب شد این موضوع برای پژوهش انتخاب شود پاسخ گویی به نظریه اجباری بودن تشیع ایرانیان بوده است این تحقیق ثابت می کند که ایرانیان نه تنها از روی اجبار بلکه با آگاهی و اختیار این مذهب را پذیرفته اند . پژوهش مورد نظر پس از تعریف شیعه به بررسی اسلام و تشیع ایرانیان می پردازد و موقعیت آنان را قبل و بعد اسلام تبیین می کند . وبه دنبال آن زمینه های گرایش ایرانیان به تشیع رابررسی می نماید . بر همین اساس سعی شد تا حد امکان ( چون موضوع تاریخی است ) بیشتر از منابع دست اول مانند تاریخ بعقوبی ، تاریخ طبری ، انساب الاشراف استفاده شود اما برای پیشرفت مراحل تحقیق از منابع متاخر بهره گرفته شده است . به این ترتیب که در ابتدای امر با کتابشناسی موضوع ، کتابهای مورد استفاده را لیست نموده و سپس از فیش برداری و چرک نویس ، مطالب جمع آوری شده و به صورت کنونی در آمده است . نتایج بدست آمده در این پژوهش در واقع بیان کننده زمینه های گرایش ایرانیان به تشیع و سیر تدریجی تشیع در ایران است و نشان می دهد که شیعه گری در ایران نتیجه عشق و علاقه ایرانیان به این مذهب می باشد . این تمایل تاجایی ادامه دارد که اشخاص فرهیخته ای را تحویل جامعه شیعی و مسلمان می دهد افرادی که نقشی جز شکوفا نمودن تمدن اسلامی نداشته اند . کلید واژه ها : گرایش ، موالی ، تشیع گرایش : به تمایل انسان نسبت به چیزی ( ویا فردی) گفته می شود که انسان آن را مطلوب خود می پندارد خواه مطلوب مورد نظر معقول و منطقی باشد خواه غیر معقول. اما در هر صورت به آن گرایش گفته می شود این تمایل دارای علل برونی و درونی است که هر یک به طور جداگانه باید مورد بررسی قرار گیرد.

این تحقیق در چهار فصل ارائه گردیده و هر فصل به موضوعی خاص راجع به حضرت رضا ( ع) پرداخته است. قسمت اول: اختصاص به کلیات دارد و شامل مقدمه بیان مسأله و سپس ضرورت و اهداف تحقیق و پیشینه موضوع و در انتها ء تعریف مفاهیم سیره و اخلاق مطرح گردیده است. بخش اول که گذری بر زندگی حضرت رضا ( ع) و شامل دو فصل می باشد. فصل اول: از ولادت تا امامت حضرت را در پی دارد و شامل قسمتهایی از قبیل جریان ولادت حضرت ، نام گذاری ایشان، القاب و کنیه ها و سیمای حضر ت می باشد و سپس دوران کودکی و جوانی حضرت و بعد تعداد همسر و فرزندان ایشان را مورد بررسی قرار می دهد. فصل دوم: این فصل که از امامت رسیدن حضرت، نصوص وارده بر امامت ایشان می باشد و سپس خط مشی حضرت در برابر حکومتها از جمله حکومت هارون و مأمون و در پایان شهادت حضرت را مورد بررسی قرار داده است. بخش دوم: سیره اخلاقی امام رضا(ع) از لحاظ فردی و اجتماعی که خود شامل سه فصل می باشد. فصل اول: سیره فردی حضرت رضا(ع) فضایل والایی از قبیل ادب حضرت ،تواضع ، احسان و بخشش ، میهمان نوازی، عفو و گذشت، همسان زیستی، با محرومان و ساده زیستی حضرت و حالات معنوی و شخصیت علمی ایشان مورد بررسی قرار داده است. فصل دوم: که شامل سیره اجتماعی حضرت می باشد؛ شامل رفتار ایشان با همنوعان ؛ کمک به تهی دستان و مقروضان و گرفتاران و همچنین مشارکت حضرت را در مراسم تشییع جنازه مؤمنان و دعای ایشان در حق شیعیان و بعد رفتار حضرت را نسبت به شعراء دانشمندان و خادمان و همچنین رفتار ایشان را نسبت به خانواده از جمله برادرشان زیدالنار و عمویشان محمد جعفر و سپس رفتار ایشان را نسبت به همسر و فرزند بزرگوارشان مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم که به گوشه ای از ارشادها و توصیه های گهربار حضرت اشاره شده است و شامل دو قسمت می باشد. قسمت اول: ارشادهای معنوی اصحاب قسمت دوم: ارشاد از طریق معجزه و کرامت کلید واژه: امام رضا(ع) سیره اخلاقی- سیاسی- اجتماعی- ارشاد- توصیه حضرت رضا(ع).

امام سجاد ( علیه السلام) فرزند حسین بن علی ( علیه السلام) سومین امام شیعیان جهان، مادرش شهربانو، مشهورترین لقبش زین العابدین و سجاد است. امام سجاد ( علیه السلام) در سال 38 قمری دیده به جهان گشود و دوران کودکی خود را در شهر مدینه سپری کرد. حدود دو سال از خلافت جدش امیرمؤمنان ( علیه السلام) را درک نموده و پس از آن مدت ده سال شاهد حوادث دوران امامت عموی خویش امام مجتبی ( علیه السلام) بود. پس از شهادت امام مجتبی ( علیه السلام) در سال 50 هجری، به مدت ده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی ( علیه السلام) که در اوج قدرت معاویه با او در ستیز و مبارزه بود، در کنار او قرار داشت. در محرم سال 61 هجری در جریان قیام و شهادت پدرش حسین ( علیه السلام) در سرزمین کربلا حضور داشت. پس از فاجعه کربلا که امامت به او رسید، همراه دیگر اسیران اردوگاه حسینی به کوفه و شام برده شد و در این سفر سرپرست و تکیه گاه اسیران در کوران مصائب و گرفتاریها بود. او در این سفر با سخنرانی های آتشین خود حکومت یزید را رسوا ساخت و پس ار بازگشت از شام، در شهر مدینه اقامت گردید تا آنکه در سال 94 یا 95 هجری به شهادت رسید و در قبرستان معروف بقیع در کنار قبر عمویش امام حسن ( علیه السلام) به خاک سپرده شد. امام علی بن الحسین ( علیه السلام) در دوران امامت خود با زمامدارانی معاصر بودند که این زمامداران عبارتند از : 1) یزید بن معاویه 2) عبد الله بن زبیر 3) معاویه بن یزید 4) مروان بن حکم 5) عبدالملک مروان 6) ولید بن عبدالملک. از امام سجاد ( علیه السلام) به عنوان پیام آور بنام کربلا یاد کرده اند زیرا که امام سجاد ( علیه السلام) در فاجعه کربلا حضور داشت و پس از شهادت پدرش در رأس بازماندگان خاندان حسینی، ابلاغ پیام قیام و شهادت سرخ آن حضرت را بر عهده گرفت و با سخنرانی ها و مناظرات خود به افشای چهره پلید حکومت اموی و بیدار ساختن افکار اموی پرداخت و با توجه به تبلیغات بسیار گسترده و دامنه داری که حکومت اموی از زمان معاویه به بعد بر ضد خاندان پیامبر بویژه در منطقه شام به عمل آورده بود ، بی شک اگر بازماندگان امام حسین ( علیه السلام) به افشاگری و بیدار سازی نمی پرداختند، دشمنان اسلام و مزدوران قدرتها، قیام و نهضت بزرگ و جاوید آن حضرت را در طور تاریخ لوث می کردند و چهره آن را وارونه نشان می دادند. اما تبلیغات گسترده امام سجاد ( علیه السلام) و دیگر بازماندگان حضرت سید الشهداء ( علیه السلام) در دوران اسیری که حماقت و کینه توزی یزید چنین فرصتی را برای آنان پیش آورده بود اجازه چنین تحریف و خیانت را به دشمنان حسین ( علیه السلام) نداد و طبل رسوائی یزید را به صدا درآورد. کلید واژه ها: 1)سیره: روش ، سنت ، رفتار ، حالت، هیأت 2) امامت: پیشوایی کردن، پیشوایی، پیشنمازی 3) سجاد: ریشه ( سَ جَ دَ) پرستش کردن، پیشانی بر خاک نهادن، سجده کردن، نیایش کردن.

موضوع این تحقیق بررسی اجمالی خرافات است. متأسفانه کم نیستند کسانی که در عصر دانش، هنوز به دنبال خرافات و موهومات بوده و آن چنان به آن پایبند هستند که لحظه لحظه ی زندگیشان از آن متأثر می شود و اعتقاد به پیشگویی، فال بینی، کف بینی و دیگر خرافه ها به حدّی قوی است که در برخی موارد، افراد دلایل و علت های علمی پدیده ها را به طور کلی انکار می کنند. با توجه به این معضل که یک آسیب جدّی برای عرصه های فرهنگی، دینی و علمی جوامع محسوب می شود، ضرورت انجام چنین پژوهشی مشخص می گردد. هدف از بررسی این موضوع، بالا بردن سطح آگاهی مردم در مورد چیستی خرافه، انواع و مصادیق آن، تعدادی از راهبردهای مقابله با خرافات و ذکر دیدگاههای اسلام می باشد. این پژوهش شامل دو بخش می باشد، بخش اول با عنوان علل، آثار و راهبردها، شامل چهار فصل است که عبارتند از ؛ خاستگاه ، گستره و انواع خرافه- آثار زیان بار خرافات- دیدگاه اسلام درباره خرافه گرایی- راهبردهای خرافه زدایی. بخش دوم با عنوان نمونه ها و مصادیق خرافه گرایی شامل شش فصل با عناوین ذیل می باشد؛ نمونه هایی از خرافه در میان اقوام گوناگون، سعادت و نحوست ایام - تفأل و تطیّر- خرافه های مربوط به چشم زخم- نمونه هایی از خرافه های رایج در ایران- طالع بینی و فال گیری و شانس. نتیجه ی بدست آمده از پژوهش حاضر این است که خرافات در عرصه های مختلف زندگی مردم از جمله فرهنگی، علمی و دینی رسوخ یافته و عموماً هر کجا دلیل چیزی مشهود نبوده است، خرافات و موهومات سر برآورده اند. و از آنجا که خرافات یک نوع و گونه ی واحدی نیست، نمی توان برای آن یک راه مبارزه ی مشخص تعیین نمود. امّا به طور کلی می توان گفت برای جلوگیری از ورود خرافه به عرصه های زندگی راههای ذیل مؤثر می باشد: از بین بردن جهل، تأمّل و تعمّق در مسائل، پیروی از حقایق، نپذیرفتن عقاید بی پایه و اساس، عقلانیت داده ها، ارتقای معرفت دینی، تقویت حس انتقاد و روشن اندیشی در برابر جمود فکری. پیشنهاد من به صاحبان امر در عرصه ی صدا و سیمای جمهوری اسلامی این است که با تهیه ی فیلم ها و سریال های جذّاب، مردم را از انواع و مصادیق خرافه ها در زندگیشان آگاه ساخته، آنها را به حذف خرافات از متن کارهایشان تشویق نمایند.

موضوع این پژوهش رفتار شناسی مردم کوفه از آغاز تا پایان حکومت امام علی ( علیه السلام) می باشد. در حقیقیت مهم ترین هدف این مجموعه آشنا شدن با جامعه عصر امام علی ( علیه السلام) و بررسی علل قدر نشناسی مردم کوفه نسبت به ایشان ، همچنین جلوگیری از مسائلی که سبب گسترش خط مشی آن ها در سطح جامعه می شود، بوده است. از این رو پژوهش حاضر مشتمل بر چهار بخش می باشد. در بخش اول به جریان جنگ های ردّه که از زمان ابوبکر آغاز شده و در زمان عمر منجر به بنای کوفه در ضمن فتح عراق شد، همچنین به بافت قبیله ای کوفه و افراد و قبایل تشکیل دهنده آن پرداخته شده است. از آن جا که بدعت ها و روش و رفتار خلفای دوم و سوم با مردم جامعه اسلامی بخصوص مردم کوفه آثاری از جمله پدیدار شدن دوباره رسوم قبیله ای ، رکود فکری و عدم تربیت دینی را از خود به جای گذاشت که در شکل گیری رفتاری مردم کوفه نقش بسزایی داشته است، در بخش دوم در مورد سیره عمر و عثمان و آن چه در طی سال ها حکومت بر مردم انجام دادند، مطالبی بیان شده است. در بخش سوم نیز مشکلات به جا مانده از زمان حکومت عمر و عثمان از جمله انحرافات دینی، به فراموشی سپردن امام توسط دستگاه خلافت، تعارض های نژادی و ... در میان مردم کوفه و نحوه برخورد امام با مردم بخصوص کوفیان را بیان کرده ایم. بخش چهارم نیز مربوط به شورش جمل و جنگ صفین و رفتاری که مردم کوفه در طی این جنگ ها و در طول خلافت امام علی ( علیه السلام) در کوفه از خود نشان دادند و همچنین یافتن دلایل نافرمانی و وجود اختلاف و عدم توجه به برنامه های اصلاحی امام با توجه به سخنان ایشان در نهج البلاغه می باشد. در تدوین این تحقیق در زمینه موضوع مورد بحث، چهار دسته کتاب مورد استفاده قرار گرفته است. دسته اول کتاب های تاریخی عمومی مانند تاریخ طبری تألیف محمد بن جریر طبری، تاریخ یعقوبی تألیف ابن واضح یعقوبی و اخبار الطوال از ابن قتیبه دینوری و ... که در ضمن بیان وقایع تاریخ زمان خلفا در مورد کوفه مطالبی در مورد چگونگی بنای آن در زمان عمر و برخی اتفاقات آن در زمان عمر و عثمان و امام علی ( علیه السلام) بدون تحلیل بیان کرده اند. دسته دوم کتاب هایی مانند الفتوح تألیف ابن اعثم کوفی ، وقعه صفین تألیف نصر بن مزاحم منقری، الجمل تألیف شیخ مفید، الغارات تألیف ثقفی و... که در زمینه فتوحات صدر اسلام و جنگ هایی که در زمان خلافت امام در کوفه صورت گرفت، نوشته شده اند. دسته سوم کتاب های معاصر مانند دانش نامه امیرالمومنین ( علیه السلام) و سیاست نامه امام علی ( علیه السلام) تألیف محمدی ری شهری و تاریخ خلفا تألیف رسول جعفریان که در مورد حکومت امام علی ( علیه السلام) و سیاست ایشان و مشکلات فرا روی امام مطالبی بیان کرده اند و بررسی دلایل رفتار مردم کوفه در زمان امام علی ( علیه السلام) نیز در آن ها صورت گرفته است. دسته چهارم کتاب های اختصاصی در زمینه کوفه و پیدایش تحولات اقتصادی، سیاسی آن می باشد مانند « الکوفه و اهلها فی صدر الاسلام» تألیف صالح احمد العلی، « تاریخ کوفه» تألیف براقی نجفی، « خطط الکوفه و شرح خریططها» تألیف لویس ماسینیون که بیشتر به بافت قبیله ای کوفه در زمان های مختلف و همچنین ساخت و ساز آن پرداخته و مقاله « ریشه شناسی جریان های سیاسی کوفه» که توسط مارتین هیندز نوشته شده، گروه های مخالف و حامی امام علی ( علیه السلام) را به خوبی معرفی کرده است و « کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی» تألیف محمد حسین رجبی که به تحولات کوفه در محدوده زمانی وسیعی از صدر اسلام تا ظهور امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف) پرداخته اند. فرضیه هایی که در این پژوهش به اثبات رسیده است عبارتنداز: رفاه زدگی پس از محرومیت شدید اقتصادی در بین اعراب، سیاست های قریشی گری و انزوای انصار تحت تأثیر شیوه حکومتی عمر و عثمان و درونی نشدن دین در بین گروههایی از قبایل عرب در عصر خلفای قبل از امام علی(علیه السلام)،سبب پراکندگی کوفیان و حمایت نکردن آن ها از امام علی(علیه السلام) شد. روش : این تحقیق به اعتبار روش جمع آوری اطلاعات کتاب خانه ای و به اعتبار ماهیت و روش، تاریخی توصیفی بوده و در بعضی قسمت ها تحلیل صورت گرفته است. از نتایج به دست آمده در این تحقیق این است که : کسانی که نمی توانستند عدالت امام را تاب بیاورند و آرزوی خلافت و حکومت را در سر می پروراندند، بر ضد امام شورش های پیاپی به راه انداختند و از طریق سوء استفاده و فریب برخی افراد جاهل و مقدس نما چون خوارج با وسوسه های شیطانی خود در تفرقه افکنی و تضعیف روحیه مردم کوفه تلاش نمودند. کوفیان نیز در نتیجه عادت کردن به روش خلفای پیشین همچنین توجه به سنت های قبیله ای به جای توجه به روش امام علی(علیه السلام) و تقوای الهی ، به بهانه های مختلف از زیر بار جهاد در لحظه های سرنوشت ساز شانه خالی کردند تا سرانجام گرفتار فتنه های بنی امیه گردیدند. کلیدواژه ها: کوفه، صفین، نهروان، جمل ، قراء، خوارج.