جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور پدیدآورندگان
>
شریفیان, مهدی (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان، همدان، ایران)
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 11
حکمت عملی در مصیبت‌نامه عطار نیشابوری با تأکید بر اخلاق
نویسنده:
محسن احمدی ، مهدی شریفیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
حکمت در جهان‌بینی اسلامی، عصاره خرد و روشن‌بینی ضمیر حکیمی است که شایستگی راهبری و هدایت انسان‌ها را دارد. حکمت عملی، شاخه‌ای از حکمت و ناظر به کنش و اعمال و رفتار انسان است؛ چه در ارتباط با خدا و چه ارتباط با خود و چه ارتباط با دیگران. حکمت عملی درحقیقت رهنامۀ زیست انسانی در دنیاست؛ بنابراین، واکاوی و موشکافی ابعاد آن از دیدگاه‌های مختلف اهمیت زیادی دارد. عطار نیشابوری، عارف و حکیم برجستۀ ایرانی قرن ششم، ازجمله کسانی است که واکاوی ابعاد حکمت عملی در اندیشۀ او می‌تواند به غنای تحقیقات علمی‌ـ‌فرهنگ ایرانی بیفزاید. در مقالۀ پیشِ رو، تلاش شده است حکایات موجود در کتاب مصیبت‌نامۀ عطار، به روش تحلیل مضمون تبیین و تحلیل شود. این مقاله درپی پاسخ به این پرسش کلی بوده است که شاخص‌ترین و مهم‌ترین مضامین حکمت عملی در اندیشۀ عطار، چه مواردی است و جهان‌بینی عطار در حوزۀ تدبیر امور فردی و اجتماعی چگونه است؟ عطار به‌عنوان یک اندیشمند عارف، در حوزۀ تربیت فردی و تربیت سامان سیاسی و اجتماعی زندگی انسان دیدگاه‌های بسیار مهمی دارد. برای تبیین این اندیشه‌ها نخست، کل حکایات مصیبت‌نامه کدگذاری و دسته‌بندی محتوایی شدند که نتیجه‌ای چنین به‌دست آمد: در این کتاب مجموعاً 372 حکایت نقل شده است که در بررسی‌های ما، 127 حکایت در بخش اخلاق، 37 حکایت در بخش سیاست مدن و بقیۀ حکایات به عناوین متفرقه (غیرمرتبط با تحقیق حاضر) کدگذاری شده‌اند. اخلاق در میان سه بخش دیگر، بیشترین حکایات مرتبط با این پژوهش را به خود اختصاص داده است؛ هم بدان دلیل که اخلاق پایه و مایۀ تدبیر منزل و سیاست مدن است، یعنی تداوم آن‌ها به تقویت اخلاق است و هم بدان دلیل که عطار عارف است و عرفان، زیستی اخلاق‌محور را تجویز می کند. 127 حکایت در حوزۀ اخلاق دسته‌بندی شده است که خود آن ذیل سه فصل چهارچوب‌بندی شده است: 1. ارتباط با خدا، 2. ارتباط با دیگران، 3. ارتباط با خود. حکایات عطار دربارۀ تدبیر منزل، نتیجۀ مهمی به‌دست نمی‌دهد؛ بنابراین، می‌توان گفت که لااقل در این کتاب، حوزۀ تدبیر منزل برای عطار اهمیت زیادی نداشته است. در حوزۀ تدبیر امور سیاسی و حکمرانی، عطار چهار شاخصۀ مهم را برای حاکم جامعۀ اسلامی واجب می‌شمارد که عبارت‌اند از: 1. عدالت‌ورزی، 2. ساده‌زیستی، 3. بخشش و بخشودگی، 4. نصیحت‌پذیری. عطار در حوزۀ سیاست مدن، هم در مقام یک حکیم، تجویزهای سیاسی دارد و هم خود به‌عنوان یک کنشگر سیاسی‌ـ‌اجتماعی، تندترین انتقادات را متوجه حکومت‌های زمانۀ خود می‌کند.
صفحات :
از صفحه 89 تا 108
مشخصات اثر
نقد عرفانی شعر نشانی سهراب سپهری
نویسنده:
مهدی شریفیان
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
سهراب سپهری،‌ از معدود شاعران معاصر ایران است که به داشتن «عرفان مشربی»‌ شهره است. این که «سهراب»‌ شاعری با تاملات صوفیانه است، شکی نیست، اما این که منشا این «عرفان» کجاست، بین صاحب نظران اختلاف است. غالب منتقدان، عرفان او را متاثر از «عرفان هندوچین» می دانند و برخی دیگر نیز معتقدند، «آرا و نظریات او به شکل کاملا محسوسی با آرا و نظریات بزرگانی مانند ابوسعید ابوالخیر و مخصوصات مولانان شبیه است.».سه منظومه؛ «صدای پای آب»،‌ «مسافر» و «نشانی» از اشعار عرفانی سهراب به حساب می آیند که شعر «نشانی»‌ از برجستگی بیشتری برخوردار است. در مقاله حاضر از منظری دیگر و با بهره گیری از روش تحلیل و نقد عرفانی در صدد است تا بنیادهای عرفانی و آموزه های صوفیانه آن را با تعابیر و اندیشه های صوفیان قدیم ایران زمین سنجیده و رگه های عرفان اسلامی، ایرانی نظیر؛‌ تجلی،‌ توحید ناب، معشوق ازلی، تقابل عقل و عشق، مقام حیرانی و ... را در آن به ضوح نشان دهیم.
مشخصات اثر
اسطورۀ آفرینش شیطان و بازتاب آن در ادبیات فرانسه و ایران (واکاوی موردی: آنتوان قدیس و افسانۀ سریویلی)
نویسنده:
مهدی شریفیان ، احمد وفائی بصیر
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
اسطوره، داستان کهنی است که زمانی در نزد اقوام باستانی، حقیقت در نظر گرفته شده و امروزه جنبۀ داستانی دارد. فلوبر، در داستان «آنتوان قدیس» از اسطوره‌های ایران باستان به شکل موثری سود جسته و در آن به ویژه علاقۀ خود به مضمون مواجهة انسان با شیطان را نشان داده است. نیما یوشیج، نیز در منظومۀ «خانۀ سریویلی» به اسطوره‌پردازی پرداخته است. او محتوای مواجهة انسان با شیطان را از فرهنگ گذشته، به ویژه از آنتوان قدیس برگرفته و در آن دخل و تصرف کرده است. شیطان در هر دو منظومه، دارای نقش اساطیری است و کارکردی اجتماعی دارد. در این پژوهش با شیوۀ تحلیلی-تطبیقی، مضامین مشترک اسطوره‌ای موجود بین خانۀ سریویلی و داستان آنتوان قدیس، بر اساس اسطورۀ آفرینش شیطان بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نیما در سرودن خانۀ سریویلی به طور کامل زیر تاثیر داستان آنتوان قدیس، اثر گوستاو فلوبر است.
صفحات :
از صفحه 151 تا 176
مشخصات اثر
بررسی ولایت در آثار قشیری
نویسنده:
مهدی شریفیان ، شهلا علیه پور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
اصل ولایت به­عنوان اساس طریقت تصوّف و باطن نبوّت به­شمار­می­رود. مقام ولایت متعلّق به کسانی است که خداوند متولّی ایشان گشته و به­عنوان دوست ویژۀ خود برگزیده­است. مسألۀ ولایت که به پیر و ولیّ این امکان را می­دهد تا با تصرّف در احوال مرید او را به سر­منزل مقصود برساند. از نکات مورد تأکید صوفیان در تمام دوره­های عرفان و تصوّف اسلامی است. قشیری در آثار خود، بویژه در رسالۀ قشیریّه به بیان بسیاری از مفاهیم بنیادین عرفان و تصوّف از جمله ولایت پرداخته و قدیمی­ترین تعریف از آن را ارائه­داده­است و به­دلیل تأثیر وی بر آثار پسین، بررسی آثار او در باب ولایت می­تواند روشنگر عقاید کلّی پیرامون این مسأله در تصوّف اسلامی باشد؛ ازاین­رو در این پژوهش که با نگاهی متن­محور و به شیوۀ کتابخانه­ای انجام­شده، مبانی عرفانی ولایت و عوامل تحقق آن در انسان از دیدگاه قشیری تبیین و به­نحو نظام­مند ارائه­شده­است. نتایج حاکی از آن است که ولایت نزد قشیری امری عطایی و یا کسبی و متعلّق به کسانی است که خداوند افعال و اوصاف بشری را از آن­ها زدوده و به اوصاف الهی بدل­کرده و بیشترین کارکرد آن در رابطۀ مرید و مرادی است. او کرامات را امری موهومی و نشانۀ صدق ولیّ می­داند.
صفحات :
از صفحه 1 تا 22
مشخصات اثر
«بررسی تطبیقی کرامات اولیاء از دیدگاه هجویری، قشیری و امام محمّد غزّالی»
نویسنده:
شهلا علیه پور , مهدی شریفیان
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
منطبق با برخی آموزه­های عرفان و تصوّف به سالک در هنگام وصول به حق نیروی دخل و تصرّف در طبیعت عطا می­شود که نتیجۀ آن صدور اعمالی است که دیگران از انجام آن عاجزند که از آن به «خرق عادات و کرامات» تعبیر می­شود. هدف پژوهش حاضر بیان دیدگاه­های هجویری، قشیری و امام محمّد غزّالی در اثبات این گونه افعال است و از آن جا که ایشان از آثار پیشین و هم عصر خود بهره جسته و بر آثار پسین نیز تأثیر گذار بوده­اند، بررسی آثار آنها می­تواند روشنگر عقاید کلّی پیرامون مسأله کرامت اولیاء در تصوّف اسلامی باشد؛ از این­رو این پژوهش با روش کیفی و به شیوۀ تحلیلی ـ تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با نگاهی متن محور به تحلیل نظریّات ایشان دربارۀ کرامت خواهد پرداخت. تأیید و اثبات کرامات نزد هر سه مؤلف عمدتاً مبنایی روایی و نقلی دارد و ایشان با استناد به دلایل نقلی نظیر اشارات قرآنی، احادیث و روایات و بیان حکایات از سایر عرفا به بیان و اثبات جواز صدور کرامات از سوی اولیاء می­پردازند. در دیدگاه ایشان کرامات شرط ولایت نبوده، بلکه جزئی از مقام اولیاء و مؤید نبوّت و رسالت انبیاست.
صفحات :
از صفحه 123 تا 146
مشخصات اثر
نمادِ «مرکز» در کیهان‌شناسی اساطیری ایرانی و سنجش آن با کیهان‌شناسی یهودی
نویسنده:
بهزاد اتونی، مهدی شریفیان، بهروز اتونی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده مراجع
چکیده :
یکی از موضوعات مهم در اسطوره‌شناسی و دین‌پژوهی تطبیقی که جنبه جهانی دارد و در همه ملل و اقوام دیده می‌شود، موضوع مرکز است. مرکز در حقیقت محوری است مینوی و قدسی که انسان به واسطه آن، به نوزایی و تشرّف می‌رسد و به امری والا، نائل می‌آید. مرکز، ممکن است شخص، جسم، فکر، مکانی مذهبی یا حتی کوهی اسطوره‌ای باشد. در کیهان‌شناسی اساطیری ایرانی و یهودی، مهم‌ترین نماد مرکز، کوه است؛ کوه البرز در اساطیر ایرانی و کوه‌های جرزیم، صهیون، سینا، هور و ... در اساطیر یهودی، که به واسطه پیونددهندگی زمین به آسمان، یعنی جایگاه خدایان، سرشار از نیروی قدسی و مینوی است و از طریق آن، بسیاری از شاهان، پهلوانان و رهبرانِ دینیِ اسطوره‌ای، به نوزایی و تشرّف رسیده‌اند. کوه‌های اساطیری ایرانی و یهودی، از آنجا که مرکزی قدسی هستند، جایگاه برخی خدایان و ایزدان تصوّر شده‌اند و در حقیقت، یادآور بهشت آغازین‌اند. نگارندگان در این جستار بر آنند تا با مقایسه اساطیر ایرانی و یهودی، اهمیت این کوه‌های اسطوره‌ای را به مثابه مرکزی کیهانی، که آیین تشرف بدان واسطه صورت می‌پذیرد، نشان دهند.
صفحات :
از صفحه 107 تا 121
مشخصات اثر
بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی
نویسنده:
بهزاد اتونی، مهدی شریفیان، بهروز اتونی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
بیشتر مکاتب عرفانی جهان سعی بر آن دارند تا با شیوه‌ها و روش‌هایی، سالک و نوآموز را از هستی روزمره و دنیوی جدا سازند و به سرمنشأ نیروی حقیقی عالم و دنیای پررمزوراز جهان مینوی هدایت کنند. شمنیسم یکی از آن مکاتب عرفانی است که با آیین‌ها و اعمالی خاص، سالک را به خلسگی و بی‌خویشی می‌کشاند و بدین‌واسطه و از طریق یاری‌جستن از دنیای ارواح و عالم خدایان، موجب اعمالی خارق عادت می‌شود. آیین‌ها و آداب شمنی، شباهت بسیار زیادی به آداب متصوفۀ اسلامی دارد و موجب شده که حتی برخی بر این باور باشند که تصوف اسلامی تحت تأثیر شمنیسم بوده است. نگارندگان در این جستار به بررسی بعضی از این شباهت‌ها، از جمله موضوع خلسگی و بی‌خویشی، اهمیت به موسیقی و پایکوبی، عروج و صعود سالک، پرواز جادویی، ریاضت‌های عرفانی، کرامت و موضوع نوزایی می‌پردازند و آنان را واکاوی می‌کنند.
صفحات :
از صفحه 7 تا 26
مشخصات اثر
نقد و بررسی دیدگاه‌های ابن‌عربی از منظر شیخ احمد سِرهندی
نویسنده:
میثم احمدی، مهدی شریفیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
ظهور افکار ساختارشکنانه محیی‌الدین ابن‌ عربی، بستری مناسب برای گفتمان معرفت‌شناسانه در فضای تصوف اسلا‌می‌ فراهم کرد و دریچه تازه‌ای از تحقیق را بر اهل ‌معرفت و معنا، به‌خصوص نهان‌گرایان مسلمان گشود. نشر عقاید بی‌باکانه او در جهان اسلام، طیف متنوع و گسترده مخالفان و پیروان را بر آن داشت که به نقد، نکوهش یا ستایش او بپردازند. منتقدان شیخ ‌اکبر بیشتر از طایفه فقها و علمای ظاهر بودند تا از سالکان و صوفیان معنانگر؛ اما در کسوت اهل‌تصوّف نیز کسانی همچون علاءالدوله سمنانی، در برخی عقاید او به‌دقت تأمل و آنها را نقد کردند. ابن‌عربی هیچ‌گاه در بین متصوّفه، منتقدی بزرگ‌تر و برجسته‌تر از شیخ‌ احمد سرهندی نداشت. شیخ‌ سرهندی با تدوین و تبیین نظریه وحدت شهود در برابر وحدت وجود ابن‌عربی، شالوده‌های نظریه وحدت شهود را پی‌ریزی و استوار کرد. محققان ایرانی نیز بیشتر او را با همین نظریه ‌می‌شناسند؛ اما در‌واقع اختلاف او با شیخ اکبر تنها به این موضوع محدود نیست و در موضوع‌های مهم دیگر عرفانی و شناخت اسلا‌می‌ نظیر ولایت و نبوّت، رؤیت حق‌تعالی، اسما و صفات خداوند، ایجاب در افعال حق‌تعالی، خلود عذاب در حق کافران و دیگر مباحث، شیخ اکبر را به چالش می‌کشد. این مقاله ‌می‌کوشد تا به‌اختصار تفاوت دیدگاه‌های این دو عارف بانفوذ و صاحب‌تأثیر را بررسی کند.
صفحات :
از صفحه 19 تا 42
مشخصات اثر
بررسی تطبیقی مسائل کلامی در حدیقه سنائی و مثنوی مولوی
نویسنده:
مریم شفیعی تابان
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
در پژوهش حاضر، حدیقه الحقیقه-به عنوان نخستین منظومه عرفانی-و مثنوی شریف-به کامل ترین و مهمترین اثر عرفانی-از جهت آرا و اندیشه های کلامی بررسی و با هم مقایسه شده اند. علم کلام-به عنوان یکی از مهمترین علوم اسلامی-وظیفه دفاع از دیانت-به ویژه اعتقادات-در برابر معارضان را به عهده دارد. سنائی و مولوی را در وهله اول، به عنوان چهره هایی عارف می شناسیم، سپس عنوان متکلم در مورد آن دو عزیز، صدق می کند. هر دو شاعر، اشعری هستند-البته با گرایشهای شیعی- و با عقل گرایی صرف در ستیز.تار اندیشه های عرفانی آن دو بزرگوار، بسیاری جاها در پود عقاید فلسفی و کلامی تنیده می گردد و افکاری عالی و درخشان را شکل می دهد. با عنایت به تفاوت موجود در مشرب عرفانی آن دو مرد ربانی، و این که مولوی در حوزه عرفان و تصوف مسلک خاصی را می پیماید، برخی آرای کلامی صرفا به مولانا اختصاص دارد و آنها را بدان گونه که در مثنوی مندرج است، در حدیقه به هیچ وجه نمی بینیم. همچنین سنائی و مولوی در برخی مباحث، با یکدیگر اختلاف عقیده دارند که در متن، بدین موارد پرداخته شده است. نکته مهمی که از این رساله منتج می گردد، این است که آزاد اندیشانی چون سنائی و مولانا را در حوزه یک مذهب خاص نمی توان محدود کرد، چرا که این دو شاعر عارف مسلک-به دور از هر گونه تعصب و خام اندیشی-گرایش به آرای مختلف از مذاهب متفاوت را اختیار نموده و با کیمیای عشق، رنگ ها و نمودهای ظاهری را از میان برداشته اند.
مشخصات اثر
«کهن نمونه» و کارکرد آن در حماسه‌های اسطوره‌ای پارسیِ قرن چهارم و پنجم هجری (شاهنامه، گرشاسب نامه، بهمن نامه، بانو گشسب نامه، کُک کوهزاد، فرامرز نامه، برزو نامه،کوش نامه)
نویسنده:
بهزاد اتونی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
در یک سده‌ی اخیر، رویکردهای مختلف و گوناگونی به مسئله‌ی اسطوره پدید آمده ، که هر یک از این رویکردها، در تبیین اسطوره، از دانشی خاص، چون: مردم شناسی، تاریخ، دین، زبانشناسی، و ... بهره جسته است. یکی از شاخص ترین و مهمترین این رویکردها، رویکرد روانشناسانه به مسئله‌‌ی اسطوره است. پایه گذار و موسساین رویکرد، دکتر کارل گوستاو یونگ، روانشناس و فیلسوف اهل سوئیس است. پروفسور یونگ، در توجیه پیدایی و ساختِ اسطوره‌ها ، افسانه‌ها، حماسه‌ها و .... عوامل روانیِ گوناگونی را در نظر می‌گرفت، که یکی از مهمترینِ این عوامل، « کهن نمونه‌ها » بودند. او کهن نمونه‌ها را ، محتویات ناخودآگاهی جمعیِ بشر می‌دانست که در بین همه‌ی افراد، یکسان و یکشکل است و چونان مُرده ریگی، نسل به نسل به ما رسیده است. بیرونی‌ترین و دردسترس‌ترین لایه روان، «خودآگاهی» است که وظیفه‌اش آگاهی انسان از خویشتن و جهان پیرامونش است. خودآگاه روان، مرکزی دارد به نام «من» که همه محتویات خودآگاه بدان ربط دارند و در حقیقت، معیار خودآگاهی، رابطه یک محتوای روانی با «من» است. به بیان ساده‌تر، محتویات روان، آنگاه به درجه خودآگاهی می‌رسند که از پالوانه (فیلتر) «من» بگذرند و اگر این عمل اتفاق نیفتد، آن محتویات روان در قسمت تاریک روان باقی می‌مانند و هیچگاه خودآگاه نمی‌شوند. در زیر خودآگاه، ناخودآگاه واقع شده است و در حقیقت پایین‌تر از آستانه‌ی خودآگاهی است. «ناخودآگاهی، به دو بخش قردی و جمعی تقسیم می‌شود. ناخودآگاه فردی، متعلق به فرد است و دیگران از آن نصیبی ندارند. لایه زیرین ناخودآگاه فردی، ناخودآگاه جمعی یا همگانی استکه کهن نمونه‌ها در آن قرار گرفته‌اند. کهن نمونه‌ها، که از محتویات و درونه-های ناخودآگاه جمعی به شمار می‌آیند، به مانند خودِ ناخودآگاه جمعی، عمری به اندازه عمر بشر دارند و نسل به نسل، تا به امروز، در میان افراد بشر انتقال پیدا کرده‌اند؛ بدین روی، ذهن بشر به هنگام تولد، لوحی سفید نیست بلکه یک طرح اولیه کهن الگویی در ساختمان مغز انسان موجود است.از آنجا که حماسه‌های اسطوره‌ای ، از اسطوره‌ها سر برآورده‌اند و در ساختار ، به آنها بسیار نزدیک هستند.بدین روی، می‌توان تجلی کهن نمونه‌ها را در آن مشاهده کرد.از آنجا که حماسه‌های اسطوره‌ای در قرن چهارم و پنجم، از رواج و اصالت بسیاری برخوردار است ، بدین روی، می‌توان زیر ساختی کهن نمونه‌ای را در آن به آشکارگی مشاهده کرد. از جمله‌ی مهمترین کهن نمونه‌های رایج و آشکار در ادب حماسی پارسی قرن چارم و پنجم، عبارتند از : آنیما، سایه، فردیت، مرکز، پیر خردمند، آب و کوه، که هر یک از این کهن نمونه‌ها در نمادهای گوناگون و متفاوتی رخ نموده‌اند.
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 11