جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه تعداد 351 روایت تفسیری از امام صادق(ع) ذیل 86 آیه از جزء اول قرآن کریم یعنی سوره ی حمد و 141 آیه از سوره ی بقره گردآوری شده و متن و سند آنها بررسی گردیده و موارد اختلاف روایات، لغات دشوار، موضوع روایات و میزان صحت و سقم آنها بیان شده است.

. موقعیت اجتماعی زن از دیدگاه اهل تسنن از دو منظر مثبت و منفی، موضوع این پژوهش می باشد که با نگرش سیستمی از منابع اصلی و مورد وثوق اهل تسنن به رشته تحریر درآمده، و کتب صحاح سته اهل سنت از قبیل: بخاری، مسلم، ابن ماجه، ابوداود، ترمذی و نسائی بیشترین سهم را در این تحقیق بخود اختصاص داده است . در آغازین مکتوب، موقعیت اجتماعی زن در دوران قبل از اسلام، و عصر ظهور اسلام تا زمان حاضر به رشته تحریر درآمده و بدنبال آن اطلاعات آماری درباره الفاظ "امراه"، "نساء"، "امراه" و ... در قرآن و کتب حدیثی و سیر تدوین آن و آشنایی با صحاح سته مورد مداقه و تفحص قرار گرفته است و سپس دیدگاه مثبت و منفی اهل سنت در رابطه با موقعیت اجتماعی زن در قالب روایات مورد بررسی قرار گرفته و در فراز پایانی، روایات بعد منفی مورد نقد و بررسی سندی و دلالتی واقع شده است . باشد که مورد توجه محققان قرار گیرد. ./

برای تقویت باورهای دینی در مردم به ویژه جوانان و تبلیغ دین اسلام و با توجه به اینکه دشمنان اسلام به بنیان های دین اسلام هجوم آورده اند، تلاش برای روشن نمایی هر چه بیشتر ابعاد مختلف دین به خصوص اصول زیربنایی آن تلاش مقدس خواهد بود. بررسی حجیت قرآن و سنت با رویکرد به ارتباط آن دو در حجیت ومنبعیت جزء سؤال های ریشه ای از دین می باشد که ذهن پرسشگر همه انسان ها و به ویژه نسل امروز را متوجه خود ساخته و می سازد. اگر چه هر چیزی که حجت شد، به طور قطع منبع نیز می باشد و چیزی که حجت نباشد منبع هم نخواهد بود و لیکن بجهت دستیابی به نتیجه بهتر در ارتباط میان قرآن و سنت باید میان این دو فرق نهاده و به طور جداگانه به بررسی آنها پرداخت. استقلال قرآن در اصل حجیت و اثبات نسبت آن به خداوند از راه اعجاز قرآن آشکار می گردد. اگر چه اصل حجیت سنت معصومین از راه قرآن قابل اثبات است اما این تنها راه نبوده و می توان آن را از راه عقل و معجزه های متواتر دیگر ثابت نمود و زمانی که راه اثبات اصل حجیت سنت منحصر در قرآن نباشد، این معنایی جز استقلال و هم عرضی سنت با قرآن در اصل حجیت ندارد. استقلال قرآن در حجیت دلالی با روشن شدن سلامت آن از تحریف و فهم پذیری قرآن برای همگان بدست می آید. و تبیین بهتر ارزش و حجیت محتوایی سنت به دلیل وجود روایات قطعی عرضه و آسیب های وارد بر سنت مانند جعل و تحریف، می بایست آن را در دو بخش سنت قطعی و سنت غیر قطعی مورد بررسی قرار داد. در این میان سنت غیر قطعی، حجیت دلالی خود را از راه عرضه بر قرآن و عدم مخالفت با آن بدست می آورد و بدین ترتیب وامدار قرآن ودر طول آن در حجیت قرار می گیرد، ولی برای سنت قطعی به دلیل اینکه صدور آن از معصوم مسلم می باشد نیازی به عرضه نبوده و حجیت دلالی آن همپا و در عرض قرآن می باشد. این نظر یعنی همپایی سنت قطعی و تأخر سنت غیر قطعی نسبت به قرآن در حجیت، دیدگاه برگزیده نگارنده در میان گمانه ها درباره ارتباط قرآن وسنت می باشد که می توان آن را با برهان خلف (نادرستی دیدگاههای دیگر در این باره) و مسأله نسخ تقویت و محکم تر نمود. رابطه قرآن و سنت در منبعیت و عرضه معارف دینی، رابطه ای استقلالی و عرضی می باشد. برخی از آیات قرآن و روایات معصومین و سیره آنها و اصحاب ایشان گویای این شکل رابطه قرآن و سنت یعنی همپایی سنت قطعی و غیر قطعی در منبعیت هست که از بی دلیلی دیدگاه غیر همترازی این دو و شهرت آن در میان دانشمندان اسلامی می توان جهت تقویت آن بهره گرفت/

پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه حقیقی همسران پیامبر(ص) در قرآن به تکیه بر دیدگاههای مفسران فریقین تدوین گردیده است. خداوند متعال در حکم صریحی همسران پیامبر را امهات المؤمنین نام نهاده است(احزاب آیه ‎6). همسران پیامبر به دلیل انتسابشان به ایشان و برخورداری از موقعیت خاص دارای تکالیف و مسئولیتهای ویژه ای علاوه بر وظایف دیگر زنان بوده اند و در خصوص مسألة مورد بحث اگر چه به عنوان ص امهات المؤمنین از آنان نام برده شده، ولی از میان احکام مادری، محرم بودن با توجه به دستوراتی که در رعایت حجاب(احزاب آیه ‎59) مقرر شده شامل آنان نمی شود. در بسیاری از مواقع قرآن موقعیت خاص و حساس آنان را از نظر کردار یادآور می شود تا جایی که هر عمل خدا پسندانه و ناپسندشان به دلیل انتسابشان به پیامبر پاداش و عقوبت دو برابر برای آنان ایجاب می کند. در بعضی موارد به جهت زیستن در کانون وحی و رسالت و الگو بودن، وظیفة آنان را در جامعة اسلامی بیان کرده است. مسلمانان نیز در قبال این بانوان موظف به رعایت احترام آنان می باشند که بدون شک این احترام اجتماعی آنان به واسطة انتسابشان به پیامبر برایشان ایجاد می شود. در بعضی از آیات نیز خطابهای تندی متوجة آنان شده است و در بعضی موارد آنان را تشویق به کسب فضیلت کرده است. در کل آیاتی که در این ارتباط است هیچگونه فضیلتی را برای این بانوان اثبات نمی کند، بلکه تحریض و تشویق به فضیلت خواهی می کند و به وظیفة یک بانوی مسلمان که می تواند همسر پیامبر(ص) بوده و این افتخار را در صورت رعایت حریم رسالت و نبوت تا قیامت داشته باشد، آشنا می نماید./

در این پایان نامه به بازخوانی و نقد و بررسی سه سوره اعراف، انفال و توبه از کتاب تفسیر المبانی لنظم المعانی پرداخته شده است، مفسر احمد بن محمد عاصمی یکی از دانشمندان اهل تسنن در قرن پنجم هجری است. هدف از انجام این کار احیای یکی از گنجینه های علمی ارزشمند گذشتگان در زمینة تفسیر علوم قرآنی است، شیوه اصلی مفسر ما براساس شأن نزول سور و آیات وداستانهای تاریخی مبتنی است ولی از آنجا که شالوده تفسیر بر مبنای خلاصه نویسی بنا نهاده شده است، ناگفته های فراونی در آن وجود دارد، آنچه در سراسر تفسیر این سه سوره مشهود است این است که مفسر ما تأکید فراوانی بر نظم و پیوستگی آیات دارد به وری که کمتر آیه ای را می توان یافت که از نظر ایشان با ایات بعد یا قبل از آن ارتباط معنایی نداشته باشد. به کار بستن این دیدگاه باعث شده که مفسر در برخی موارد به تکلف بیفتد و از معنای ظاهری آیه عدول نماید، علاوه بر این انگیزه های فردی همچون دفاع از عقاید و تعصبات مذهبی باعث شده تا در این تفسیر برخی از شخصیت های تاریخ اسلام همچون خلیفه اول با اکرام و اجلال فراوان یاد شوند. در حالی که از کنار عده ای از شخصیت های علمی و بارز و تأثیرگذار در تاریخ اسلام همچون حضرت علی(ع) عبوری کریمانه صورت گرفته و حتی ذکری از آن به میان نیامده است. پژوهش حاضر با مراجعه به منابع فرهنگ و لغت عرب و کتب تفسیری و تاریخی خصوصا کتب تفسیر قدما علاوه بر نقد و بررسی دیدگاههای تفسیری مؤلف به بازخوانی و تنقیح و تصحیح متن اصلی نیز پرداخته است.

هدف پایان نامه بررسی زندگی و شخصیت محمد بن السائب کلبی است که در یک مقدمه و پنج فصل تنظیم و تدوین شده است ک مهمترین موضوعات مورد بحث ، آن بدین قرار می باشد - شرح حال محمد بن السائب کلبی شامل شخصیت علمی ، آثار، راویان ، مشایخ و اتهام او به کذب .. - دیدگاههای علوم قرآنی او در مباحث : ترتیب نزول ، شان نزول ، حروف مقطعه ، قراآات ، مکی و مدنی ، نسخ و..، - روش تفسیری کلبی : تفسیر اثری ، لغوی ، قرآن به قرآن ..، - مجموعه قراآات و روایات تفسیری محمد بن السائب کلبی ، که از دوازده منبع تفسیری گردآوری شده است و تعداد آنها به ۷۷۳ روایت می رسد روش تحقیق کتابخانه ای است

هرمنوتیک، بحث درباره مبانی نظری تفسیر و فقه است. این مبحث نخست جوانه ای بود بر تنه درخت کهنسال الهیات و معارف دینی مسیحیت و به مجموعه هایی اطلاق می شد که روش وقواعد تفسیر را به مفسیر کتاب مقدس می آموخت اما طولی نکشید که این مبحث از دامن الهیات به عالم فلسفه منتقل شد. و در دهه های آخر قرن بیستم به وجه غالب تفکر فلسفی معاصر تبدیل گشت. دست آوردهای هرمنو.تیک که از آبشخور فلسفه سیراتب می شود. برای تمام دانشهایی که به گونه ای در کار فهم متن هستند از جمله تفسیر و فقه اسلامی چالشها و پرسشهایی در میان نهاده است. در این پژوهش کوشش شده تا مقایسه ای میان هرمنوتیک و دانش تفسیر در نظر مفسران وعالمان علوم قرآنی انجام پذیرد. بدین سبب این نوشته دارای سه بخش است، در بخش نخست،ابتدا کلیادت هرمنوتیک مثل تعریف، قلمرو و هدف هرمنوتیک. مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه به گونه ای گذرا پیدایش و تحول هرمنوتیک بررسی شده است. در بخش دو م، پس از ارائه کلیات تفسیر، روشهای تفسیری بررسی شده آنگاه قواعد تفسیر در نظر مفسران و عالمان علوم قرآنی به بحث گذاشته شده است. در فصل سو م نخست مقایسه ای صورت گرفته میان کلیات علم هرمنوتیک و علم تفسیر در این قسمت، تعریف، هدف، قلمرو و روش این دو دانش به مقایسه گذاشته شده و سپس مهنترین دستاوردهای هرمنوتیک با سنت تفسیری در نظر مفسران و عالمان علوم قرآنی مقایسه و به پرسش ها و چالشهایی که برای تفسیر در میان می نهد پاسخ داده شده است.

دانش حدیث، متکفل بررسی سند و متن روایات می باشد. توجه دانشمندان اسلامی در گذشته، عمدتا به بررسی صسند و رجال معطوف بوده و حاصل کوشش آنان در این زمینه، تألیف کتب گوناگون درایه الحدیث علم الرجال بوده است. بدین سبب، معیارهای نقد متن را باید در لابه لای کتبی که در شرح و نقد مجموعه های حدیثی یا درایه الحدیث نگاشته اند، جستجو کرد. در دوره معاصر، تلاشهای قابل توجهی در جهت احصاء معیارهای نقد متن صورت گرفته و کتب مستقلی نیز در این زمینه تألیف گردیده است. عدم ارائه تعریف واحد و محدد، عرضة مبانی و معیارهای گاه بسیار متفاوت و اختلاف فاحش در شیوه تطبیق روایات با آن، نگارنده را واداشت با تتبع در آثار قدما و متأخران به بررسی تحلیلی شش معیار که مورد اتفاق اکثر محدثان است و بیان موانع و مشکلات بکارگیری آن که عمدتا ناشی از پیش فرضها، مبانی فکری و علایق محدثان (مبانی محدث) می باشد؛ بردازد. این نوشتار تلاشی است در جهت نزدیک شدن به مناهج و مکاتب حدیثی در حوزه متن حدیث./

در این پژوهش سعی بر این است که اعتبار و ارزش اکثریت و اقلیت از منظر قرآن و روایات بررسی شود تا با یافتن ملاک اعتبار در قرآن و روایات، جایگاه و منزلت اکثریت و اقلیت را در اسلام و به دنبال آن در حکومت اسلامی دریابیم. به همین دلیل ابتدا به بررسی واژه هایی از ریشه های "کثر" و " قلل" در قرآن کریم پرداختیم که مفاهیم اکثریت و اقلیت در آنها وجود داشتند و سپس آیات مربوط به این واژه ها را بیان و تحلیل کردیم و به این نتیجه رسیدیم که این آیات بیان کنندة منزلت و اعتبار اکثریت و اقلیت در قرآن نیستند و ملاک ارزش و اعتبار در قرآن کریم حق است نه اکثریت و اقلیت. لذا منزلت و اعتبار آنها را باید از طریق آیاتی دیگر همراه با روایات و ادله عقلی به دست آورد که با بیان و بررسی این ادله عقلی و نقلی(قرآن کریم) به ارزش و اعتبار اکثریت در اسلام( قرآن و روایت) و اینکه این اعتبار در چارچوب حق و مشروط به عدم مغایرت رأی اکثریت با شرع و قوانین الهی است،دست یافتیم و دریافتیم که جمله حق با اکثریت است، جملة صحیحی نیست، زیرا معیار و میزان تمام ارزشها حق است و هر چه که مطابق با حق باشد دارای ارزش و اعتبار است. چه در اکثریت باشد و چه در اقلیت و اکثریت در جایی اعتبار دارد که دو گروه حق دچار اختلاف و تضارب آراء گردند که در این صورت ملاک عمل رأی اکثریت قرار می گیرد./