جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بی شک، پایة سعادت افراد و جوامع بشری بر مبنای تلاش مستمر انسانهای سخت کوش استوار است. رسالة حاضر بر آن است تا در درجة نخست به بررسی اصل سعی و تلاش به عنوان عاملی جهت دست یابی به موفقیت ها پرداخته و سپس از دو نوع سعی و تلاش سخن بگوید. سعی و تلاش انسانهای مؤمن و پارسا که نتیجة آن دست یابی به سعادت و رستگاری است و دیگر سعی و تلاش انسا نهای غیرمؤمن و ناسپاس که گرچه در زندگانی مادی به موفقیت هایی دست می یابند، اما سعی و تلاش آنها بهره ای برای کمال و سعادت آنها ایجاد نمی کند، در ضمن این رساله سعی و تلاش گروه نخستین را به تفصیل و سعی تلاش کوشش گروه دوم را به اجمال به بررسی نشسته است.

رساله حاضر بر آن است که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و نیز روایات برادران اهل سنت و برخی کتب تاریخی و همچنین در پاره ای از موارد با استفاده از تورات، زندگی صحیحی از حضرت ابراهیم علیه السلام تبیین نماید. تا با تمسک و توسل به ذیل الطاف و عنایات خداوندی این قهرمان توحید را اسوه و الگو خود قرار داده و به رشد و سعادت واقعی رهنمون گردیم. در این راستا به انبوهی از روایات در کتب شیعه و اهل سنت برخورد گردید، که گاه مخالف با یکدیگر بودند. لذا خود را موظف بر آن دانستم تا ابتدا در مورد ارزش روایات تفسیری هر دو مکتب تحقیق نموده و سپس به بررسی روایات وارده در مورد ابراهیم علیه السلام در این کتب بپردازم. لازم به تذکر است که ملاک حقیقی در برخورد با روایات مقایسه آنها با مفاد آیات قرآن در زمینه زندگی و شخصیت ابراهیم علیه السلام بوده و در پاره ای از موارد از ملاکهای عقلی، تاریخی معتبر بهره جویی شده است.

امامیه بزرگترین مکتبی است که به جانشینی بلافصل علی(ع) پس از رسول الله(ص) و سپس جانشینی یازده تن معصوم از نسل او اعتقاد دارد؛ اشاعره نیز امروزه گفتمان اعتقادی غالب ، در اهل تسنن محسوب می شود ؛ گفتماندیگری که بر جهان تأثیر جدی گذاشته ، سلفیه است . فصل اول به کلیات و مفاهیم اختصاص یافته است و در طی آن ، تعاریف لازم در خصوص آشنایی با کلید واژه های مورد بحث در تحقیق حاضر ، بویژه مکاتب کلامی سه گانه امامیه ، اشاعره و سلفیه ارائه گشته است. در فصل دوم ، توحید به تصویر کشیده شده است . در یک دسته بندی اولیه ، توحید در دو بخش نظری و عملی به همراه عناوین فرعی هر یک ، مورد بحث قرار گرفته است.در فصل سوم ، معیارهای ارزیابی اعتقادات مکاتب کلامی ، همچون آیات قرآن کریم، سنت معصومین(ع)، لغت و ظرافتهای ادبی و اجماع علما و دانشمندان فریقین ، مورد توجه و بحث قرار گرفته است.بررسی معیارهای مذکور ، نشان دهنده میزان انحراف سلفیه از فرهنگ اصیل اسلامی می باشد. همچنین به مباحثی مانند بدعت و تکفیر پرداخته شده و نمونه های بدعت از دیدگاه سلفیه ، ذکر گردیده است. سلفیه بر طبق مبانی اعتقادی خود ، بسیاری از باورهای مسلمانان ، را مشرکانه نامیده اند و در پی آن مسلمانان را تکفیر کرده اند. عناوین مورد بحث در این فصل که از نظر سلفیه ،مصداق عمل مشرکانه محسوب می شوند ، عبارتند از: شفاعت ، توسل ، دعا و استغاثه ، زیارت قبور ، بنای بر قبور ، احداث عبادتگاه بر قبور ، سوگند و نذر به غیر خداوند.

حدیث «قرب نوافل» که در شمار احادیث قدسی قرار دارد، حدیثی است که در منابع کهن و معتبر شیعه و سنی، با اسناد متعدد، نقل شده است. بررسی های رجالی حاکی از صحت برخی از طرق آن است و چنانکه دانشمندان فریقین تصریح کرده اند، کثرت نقل آن گویای اصالت آن است. افزون بر این، حدیث مزبور، از جمله مهمترین مستندات صوفیه است و عرفا بارها آن را به عنوان شاهدی بر مباحث کتب خویش مطرح کرده اند؛ پاره ای از عرفا مانند ابن عربی، صدرالدین قونوی و سیدحیدر آملی آن را به عنوان مستندی برای مباحث عرفانی، مانند وحدت وجود و توحید افعالی مورد توجه قرار داده اند؛ برخی از آنها هم تفسیری به مانند محدثان از حدیث مزبور داشته اند؛ اما محدثان، حدیث مزبور را در پرتو قرآن و روایات، به امداد الهی برای مومنان و یا نیل بنده به مرتبه ای که تنها خواهان رضای حق تعالی باشد، توضیح داده اند. در این جستار تلاش شده است که ضمن معرفی مآخذ حدیث و نقد و بررسی سندی آن، مدلول حدیث، با توجه به سیاق آن و نیز مدلول آیات و روایات دیگر، رازگشایی و ضمن مقایسه برداشت عرفا و محدثان از روایت موردنظر، رویکرد هر یک از آنها در قبال حدیث ارزیابی شود.

انسان برای زندگی سعادت‏مندانه نیازمند تشخیص خوب و بد، درست و نادرست، صلاح و فساد و به طور کلی حقّ و باطل است و برای رسیدن به این تشخیص نیاز به معیارهایی دارد، تا بتواند با استفاده از آنها و سنجیدن افکار و عقاید و عملکرد خود، نسبت به آن معیارها، به حقّ یا باطل بودن آنها پی ببرد.قرآن کریم، کلام حقّ و منشوری کامل و جامع برای زندگی سعادتمندانه انسان است، که معیارهای تمییز حقّ و باطل را به روشنی برای انسان معرفی نموده است. در نهج البلاغه نیز، همچون قرآن کریم، موضوع شناخت حقّ و باطل، از جایگاه مهمی برخوردار بوده، معیارهای شناخت حقّ و باطل معرفی، و نقش و جایگاه این معیارها تبیین شده است.معیارهای شناخت حقّ و باطل، هم از نظر قرآن و هم از دیدگاه نهج البلاغه، شامل دو دسته معیارهای درونی و بیرونی است که در روایات هم از آن دو حجّت با عناوین رسول باطنی و رسول ظاهری یاد شده است.عقل، یکی از معیارهای شناخت حقّ و باطل است که انسان را در تشخیص میان حقّ و باطل، یاری می‌کند. عقل، همواره پیرو حقّ بوده و همچون منبع نور، مسیر زندگی را برای انسان روشن می‌کند. لذا، انسان با استفاده از قوّه خرد و خردورزی می‌تواند از افتادن در خطا و اشتباه مصون بماند.دومین معیاری که قرآن کریم و همچنین نهج البلاغه، به عنوان معیار شناخت، معرفی می‌کنند، وحی به انبیاء است. کتب آسمانی، به ویژه قرآن کریم، چون از سوی حقّ تعالی و سخن خدا هستند، جز حقیقت محض نمی‌توانند باشند. از این رو، قرآن کریم و کتب آسمانی پیامبران پیشین، معیار شناخت حقّ و تمییز آن از باطل هستند.سومین معیار شناخت حقّ و باطل، که در قرآن و نهج البلاغه، معرفی شده است، سنّت پیامبر اکرم(ص) و سیره ائمه اطهار(ع) است که در عصر حاضر، تنها از طریق احادیث قطعی الصدور، قابل دسترسی است.

چکیدهدر قرآن کریم آیات بسیاری پیرامون امامت نازل شده است که بسیاری از صحابه گرانقدر و علما و مفسرین فریقین براین مطلب تصریح کرده‌اند، در تحقیق حاضر ضمن بررسی این آیات سعی بر این است که در قدم نخستتعریفی واضحاز امام و اوصاف او ارائه ، ودر کنار آن آیاتی که به تصریح صحابه در شأن و منزلت امامت امام علی(ع)نازل شده اندرا بصورت تطبیقی در دوتفسیر تبیانو مفاتیح الغیب(که هردو از جایگاه والائی در بین اصحاب خود برخوردارند) بررسی نمائیم ،درضمن آنکه دیدگاه کلی هردو مفسر بیان می شود نقدیبرنظریات آنها ارائه می گردد که شامل ایرادات ومناقشات بوجود آمده در این زمینه می باشد وبا ارائه مستندات کافی از فریقین سعی در دفاع از نظر صحیح به عمل خواهد آمد.

حفظ سلامت و نظم جامعه، براي حركت در مسير صحيح پيشرفت، در هر مكتبي جزو اولويت هاست. يكي از راه هاي رسيدن به اين هدف، حفظ سلامت و نظم فردي و خانوادگي و تحكيم روابط خانوادگي و نظم اجتماعي است. دو دين يهود و اسلام، براي دستيابي به اين هدف، حفظ عفاف و حجاب را به پيروان خود توصيه مي كنند تا سلامت اخلاقي بر جامعه حاكم شود. حفظ عفاف و حجاب در اين دو دين الهي، به هر دو قشر زن و مرد توصيه شده است و هريك در اين مسير، تكاليف ويژه خود را دارند؛ تكاليفي كه جداي از حفظ عفت خودشان، به حفظ عفت همسرشان و جامعه اي كه در آن حضور دارند نيز كمك مي كند. با مطالعه جزييات اين توصيه ها، مي توان به شباهت هاي بسياري ميان اين دو دين الهي پي برد. اين پژوهش، به موضوع عفاف و حجاب در دو دين يهود و اسلام مي پردازد و تأكيد آن بر مطالب كتاب هاي فقهي تلمود و من لايحضره الفقيه است كه مطالب آنها، تبيين كننده وحي بوده، مورد توجه ويژۀ ‏فقيهان اين دو مكتب مي باشند.

ادعای تناقض در آیات علم غیب، یکی از شبهاتی است که در باره قرآن از سوی باراشر - خاورشناس یهودی - مطرح شده است. وی معتقد است آیاتی که علم غیب را در انحصار خداوند می داند با آیاتی که از آگاهی پیامبر اکرم (ص) و برخی از برگزیدگان الهی از غیب خبر می دهد، در تناقض است. دسته بندی آیات این موضوع بیانگر آن است که آنچه را قرآن در انحصار خداوند بیان فرموده، «علم غیب ذاتی و مستقل» است و خداوند به مقتضای حکمت و مشیت خود، برخی از رسولان را به واسطه وحی، از غیب آگاه می نماید تا رسالت ایشان را اثبات و امر تبیین دین را تسهیل نماید. به فرمان الهی پیامبر نیز مامور تعلیم جانشین خود است و این علم در کنار دیگر روش های کسب علم امام نظیر: الهام و تحدیث با فرشتگان، سینه به سینه به اوصیای الهی انتقال می یابد، بی آنکه هیچ یک از آنان ادعای استقلال در علم غیب نمایند.

«امام» در لغت به هر آن چیزی یا کسى گفته مى شود که مقدم (پیشرو) و مقتدا (پیشوا) باشد. بررسی مصادیق و مفهوم واژه امام در قرآن حکایت از این دارد که همین معناى جامع لغوی در جمیع کاربردهای آن در قرآن محفوظ بوده، تفاوت صرفا در نوع و مرتبه مقتدایی است. همچنین، بررسی و نقد دیدگاه های مفسران فریقین این مطلب را به اثبات می رساند که برخلاف دیدگاه فخررازی، آلوسی و کثیری از مفسران اهل سنت که به «رابطه عینیت و این همانی بین اعلاء مرتبه انسانی امامت با نبوت» قائل هستند، «غیریت و فوقیت مقام امامت» نسبت به نبوت و رسالت قطعی بوده، نسبت اعلاء مرتبه انسانی امامت و نبوت نسبت عموم و خصوص من وجه است. و نهایتا با توجه به دلایل و مقدماتی که در مقاله ذکر شده، مراتب امامت در قرآن به ترتیب عبارت است از: 1- لوح محفوظ 2- کتب آسمانی به ویژه قرآن 3- امامت کلیه ای که فوق نبوت و رسالت است. 4- امامت نبوت و رسالت 5- امامت انسان های پیشتاز در تقوا که البته خود مقوله ای ذومراتب است.

واژه «تعمق» در منابع لغوی و روایی کهن، برخلاف تصور رایج، بار معنایی نکوهیده ای دارد و واژه شناسان آن را مشتمل بر مفهوم زیاده روی و مبالغه دانسته اند. از همین رو، در روایات ائمه اهل بیت (ع) از آن به مذمت یاد شده و از ارکان کفر به شمار رفته است. حتی دسته ای از محدثان بزرگ نیز مفهوم افراط، غلو و زیاده روی را از آن برداشت کرده اند؛ مع الوصف گروهی از دانشمندان بر اثر غفلت از معنای واقعی تعمق و مذموم بودن آن، در فهم روایات مربوط برداشت هایی ناصواب پیدا کرده اند.