جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیات متعددی از قرآن کریم مسلمانان را از برقراری هرگونه رابطه دوستی با غیرمسلمانان، برحذر داشته است؛ این مساله موجب القای شبهه توهین قرآن به غیرمسلمانان شده است و از رهگذر آن قرآن حاوی امری اهانت آمیز و غیراخلاقی پنداشته شده است. در این مقاله با تامل در مدلول آیات مورد بحث و تبیین دقیق آنها روشن می شود که مسلمانان تنها از دوستی با افرادی برحذر شده اند که به دشمنی با آنان برخاسته و به انحاء مختلف سعی در آزار و ضربه زدن به آنها را دارند و نیکی با کسانی که با مسلمانان روابط غیرخصمانه دارند، مورد تاکید قرآن است. در این مبنا مسلمان بودن یا نبودن مطرح نیست. توصیه قرآن بر عدم دوستی با پدر و مادر مشرک نیز به هیچ وجه به معنای بی احترامی به آنان نیست بلکه فقط به معنای عدم اطاعت از آنها در امور مربوط به دین است، ضمن آنکه به والدین مسلمان نیز توصیه شده که تنها در مواردی که اجابت خواسته های فرزندان موجب ظلم به دیگران می شود، از آن روی برتابند.

درس‌گفتار «اخلاق زبان در نهج البلاغه» در قالب سه جلسه توسط ابوالقاسم فنائی در کانون توحید لندن برگزار شده است. در ادامه می‌توانید صوت آن را دریافت کنید: استقلال زبان اخلاق از زبان دین یک نظریه زبان‌شناسانه درباره اوصاف اخلاقی یا کارکرد جملات اخلاقی است. بر اساس این نظریه، تعریف خوبی و بدی یا درستی و نادرستی اخلاقی بدون ارجاع به امر و نهی الهی امکان‌پذیر است. یعنی ما برای اینکه تصور و تصدیق کنیم که ظلم بد و عدالت خوب است، لازم نیست تصور و تصدیق کنیم که خدایی هست که عدالت را واجب و ظلم را حرام کرده است. این یک موضوع است. موضوع دیگر این است که زبان دین از نظر اخلاقی چه حکمی دارد: یعنی آیا تعبیراتی که در متون دینی داریم با ارزش‌های اخلاقی حاکم بر زبان سازگارند یا این ارزش‌ها را نقض می‌کنند؟ …

جلسه اول هدف درس حاضر؛ساختار مقالات پژوهشی کلاس؛مفهوم «نظام» در نظام اخلاقی اسلام؛اهمیت نگرش نظام مند به اخلاق اسلامی؛فواید و کاربردهای آشنایی با نظام اخلاقی اسلام؛لزوم تدوین نظام اخلاقی اسلام در عصر حاضر ———— جلسه دوم -‌ معرفی برخی منابع درباره نظام اخلاقی اسلام؛کمبود منبع جامع درباره نظام اخلاقی اسلام؛اهمیت و جایگاه اخلاق در منظومه اندیشه اسلامی؛ویژگی های یک نظام اخلاقی مطلوب؛پیشفرض های وجود نظام اخلاقی در اسلام؛تعریف «نظام اخلاقی اسلام» —————- جلسه سوم -‌وجوه اشتراک نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظام های اخلاقی؛ ویژگی های نظام اخلاقی اسلام: ۱٫ جامعیت و شمول ————– جلسه چهارم ادامه ویژگی های نظام اخلاقی اسلام:. ۲٫خدامحوری،۳٫ قاعده مندی۴٫ توان توجیه اخلاقی۵٫ توجه به تفاوت انسان ها ۶٫ چند ساحتی بودن نظام ارزشی ————- جلسه پنجم ادامه ویژگی های نظام اخلاقی اسلام:۷٫ انسجام درونی۸٫ قابلیت تبیین عقلانی۹٫توجه به حسن فعلی و حسن فاعلی۱۰٫ مراتب داشتن ارزش ها۱۱٫ آخرت گرایی ——————- جلسه ششم چرا باید اهداف اخلاق را مشخص کرد؟؛چگونه میتوان اهداف اخلاق اسلامی را شناخت؟؛اهداف اخلاق در اسلام: – هدف غایی اخلاق در اسلام؛- اهداف کلان؛اهداف واسطه —————– جلسه هفتم نسبت اخلاق با علوم دیگر:نسبت اخلاق با فقه: معرفی منابعی درباره رابطه فقه و اخلاق؛شباهت ها و تفاوت های گزاره های فقهی و گزاره های اخلاقی؛ نسبت استدلال های فقهی با استدلال های اخلاقی. ————— جلسه هشتم – مبانی هستی شناختی وانسان شناختی اخلاق از دیدگاه اسلام ————– جلسه نهم – مبانی معرفت شناختی و ارزش شناختی اخلاق اسلامی؛نسبت اخلاق اندیشی و اخلاق پژوهی های ما با مسائل اخلاقی جامعه چه اندازه است؟

در این درس-گفتگو چه می‌گذرد؟ معمولا برای همه ما پرسش هایی از ین قبیل به وجود آمده است: «آیا این حکم دینی غیر عقلانی نیست؟ آیا این حکم شرعی با عقل سلیم موافق است؟ آیا اسلام حقوق بشر را می پذیرد؟ آیا همه انسان ها در اسلام مساوی هستند؟ آیا حقوق اقلیت های دینی در اسلام رعایت شده است؟ آیا مجازات های اسلامی خشونت آمیز نیستند؟ آیا زن ها و مردها در اسلام حقوق برابری دارند؟ و ...» اینها برخی سوالاتی است که گاه و بی گاه در ذهن ما پر رنگ شده اند و احتمالا به آنها اندیشیده ایم و شاید هم کمی درباره­شان مطالعه کرده باشیم. اما اگر بخواهیم همه این موضوعات را ذیل عنوان واحدی قرار دهیم می توان آن را «نسبت دین و اخلاق» نامید. متفکرانی که در این حوزه صاحبنظر هستند تلاش می کنند پاسخ هایی به این سوالات ارائه دهند، البته از راههای مختلف: برخی معتقدند ایرادات اخلاقی عیانی در برخی احکام شرعی و دینی که توسط علمای دین اعلام می شود وجود دارد که نشان دهنده ایرادی در استنباط این احکام است. پس با توجه به اینکه قطعا خداوند دستور به امر غیر اخلاقی و غیر انسانی نمی دهد باید این احکام را نقادی کرد و احکام اخلاقی ای جانشین آنها نمود. در مقابل برخی معتقدند گرایش ما درباره غیر انسانی بودن برخی احکام و اعتقادات اسلامی ناشی از گمان ها و احتمالات کم ارزشی است که هیچ گاه توان خدشه وارد کردن به ایمان و اعتقاد راسخ ما به صحت روایات و آیات اسلامی ندارد و در خصوص سوالاتی که این احکام صریح اسلامی برآمد از آیات و روایات را به چالش می طلبد باید به دنبال حکمتی بود که این احکام در پرتو آن حکیمانه می گردند، نه در پی تغییر حکم. در هر صورت با این نظرات و نظرات دیگری که در این حوزه وجود دارد طیف بزرگی از دیدگاه ها پدید می آید که تلاش می کنند پاسخی برای سولات یاد شده فراهم کنند. در یک دیدگاه کلان تر این دیدگاه ها در باب «نسبت دین و اخلاق» مبتنی بر یک «فلسفه دین» و «فلسفه اخلاق» است که به صورت کاملا ویژه ای دیدگاه ما درباره دین را معین می کنند و تفسیر ما از دین را با خود متناسب می سازند. بنابراین می توان گفت تامل در چنین موضوعی علاوه بر تعیین تکلیف بسیاری از پرسش های ما، سازنده ابعاد وسیعی از دیدگاه ما درباره دینی و چیستی و قلمرو آن است. ما در این درس-گفتگو به همراه دو نفر از اساتید که تا حدی نماینده دو دیدگاه یاد شده هستند، به این موضوع خواهیم پرداخت.