جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فهم دقیق اصطلاحات مربوط به شیوه­های توسعه یافته در غرب جهت تصحیح متون می­تواند در رویکرد محققان نسبت به تصحیح متن نسخه­های خطی قرآن بسیار مؤثر باشد و مانع از بدفهمی­های احتمالی و در پی آن نتایج نادرست در تحقیقات تخصصی این حوزه شود. این مقاله با تکیه بر روش لاخمان به بیان اصطلاحات مربوط به این شیوه در حوزه مطالعه دست­نویس­های کهن قرآنی می­پردازد و می­کوشد نشان دهد که درمرحله نخست از این روش یعنی گردآوری و طبقه­بندی شواهد باقی مانده، ارائه­ مصادیق دقیق ایناصطلاحاتتا چه اندازه می­تواند در تعیین وزنِ هر نسخه در فرآیند تصحیح و شکل­گیری شجره­نسبِدست­نویس­های کهنِ به جامانده از قرآن مؤثر باشد. هم‌چنین نوشتارحاضر درمرحله تصحیح و گزینش در روش لاخمان نیز برآن است که امکان تطبیق هریک از اصول آن در خصوص نُسخ قرآنیرا بررسی کردهو نیز ثمره بنانهادن سازواره انتقادی از متن دست­نویس­های کهن قرآنرا تبیین کند.

داستان فریب خوردن آدم ابوالبشر از شیطان، بیان‌گر شدت دشمنی او با بنی‌آدم است. قرآن برای او اوصافی چون دشمنی دیرینه با انسان و قدرت نفوذ در بشر و درعین‌حال ضعف نقشه‌هایش برای مؤمنان را ذکر کرده است. از سوی دیگر قرآن کریم آفرینش الاهی را احسن و نیکو دانسته است. در این رهگذر، پژوهش حاضر پاسخ‌گو به این پرسش است که قرآن کریم چه جایگاهی برای شیطان در نظام احسن قائل است؟ روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی از نوع تحلیل محتواست. پس از مراجعه به منابع تفسیری و کنار هم قرار دادن آیاتی که درباره موضوع شیطان است واژه شیطان و حقیقت وجودی‌اش تبیین‌شده و سپس حکمت وجودی شیطان و جایگاهش در منظومه تربیتی قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این مقاله گویای آن است که براساس نگره توحید ربوبی، همه اشیاء در عالم مظهر اسماء الله هستند و شیطان نیز در این عرصه مظهر اضلال الهی است. هم‌چنین اگر شیطان نبود تفاوت انسان‌های پاک از ناپاک روشن نمی‌گشت و تربیت انسان به معنای درست آن تحقق نمی یافت. مضافا این که حتی اگر تنها نفس اماره در وجود انسان نهادینه می‌شد بدون وجود وسوسه های شیطانی، تربیت انسان به کمال نمی رسید..

مسلمانان صدر اسلام علی‌رغم اشتراک نظر در اعتقاد به پیامبر خدا (ص)، در مورد جانشینی آن حضرت اختلاف پیدا کردند؛ به ‌گونه‌ای که این امر، موجب به‌ وجود آمدن دو مذهب شیعه و اهل سنت گردید. در این میان فیض کاشانی به ‌عنوان یکی از علمای بزرگ شیعه، به بسیاری از شبهات مطرح در این باره، پاسخ ‌گفته و امر امامت را از منظر علم کلام و سیاست مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش، این است که نتیجه بررسی، بتواند بخشی از دغدغه‌های فکری و اعتقادی شیعیان را برطرف نماید و پاسخی منطقی به برخی از شبهات مطرح شده برضد مکتب تشیع، ارائه کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اندیشه کلامی-سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن کریم چیست؟ پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتیجه بررسی ها نشان داد که شیعیان‌ از جمله فیض کاشانی با توجه به آیات قرآن، به‌ویژه آیه ولایت، ‌امامت‌ را یک‌ امر الاهی و انحصاری تلقی نموده و نظریات‌ خویش ‌را با نص‌ پیامبر(ص) تطبیق‌ می‌دهند. وی برای امام‌، منصب‌ الاهی و ویژگی عصمت‌ -در مقام امامت- قائل‌است و نظام سیاسی و دولت‌ دینی را بر مدار امامی معصوم‌ و حاکمی الاهی در زمین‌ استوار می‌دانند.

در قرآن کریم از انواع مختلفی از جنت نام برده شده که اوصاف و درجات آنها نیز باهم متفاوت است. بررسی اصناف و القاب جنت در قرآن کریم از دیدگاه تفاسیر مهم فریقین و نیز تحلیل مراتب گوناگون آن در قرآن کریم از مهم‌ترین اهداف این مقاله است. براساس یافته‌های این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی به رشته تحریر درآمده است، اوصاف و درجات مطرح شده در قرآن کریم در نهایت جزء یک جنت واحد هستند و تفاوت آنها در تفاوت ایمان و عمل صالح بهشتیان است. در بهشت نظام فعلی برچیده شده و تنها سببی که در آنجا کارگر است، اراده و خواست آدمی است که هرچه بخواهد خدا برایش خلق می‌کند. هرکس مرتبه بالاتری در بهشت دارد، از مراتب پایین‌تر هم بهره‌مند است، ولی هرکس در مرتبه پایین‌تر باشد، از مراتب فوق مرتبه خود، بهره‌ای ندارد. باطن هر نعمت بهشتی، حقیقت اسمی از اسمای الهی است. مقام علیین بالاترین درجه بهشت است که مشابه مقام وسیله است که مقربان الهی در آنجا سکنی دارند. بهشت مانند وجود انسان یک بعد مثالی و ملکوتی و یک بعد مادی و طبیعی دارد. بهشتیان در بهشت، در سلامت و امنیت کامل هستند و با تسبیح و تقدیس الهی به درجات کمال بیشتری نیز نایل می‌شوند.

«وحدت» یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اسلام است. به باور بسیاری از اندیشمندان، تحقق وحدت امت اسلام، عامل بازگشت شکوه و عظمت به آن است. «ملا سعید نورسی» عارف کردتبار ترکیه، از جمله مصلحان معاصر است که تلاش علمی درخور در زمینه وحدت دارد. نوشتار پیش رو که به شیوه توصیفی - تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد، تا با تمرکز بر اثر معروف نورسی «رسائل النور»، اهم مبانی قرآنی این دانشمند را در زمینه وحدت به بحث نشیند. براساس نتیجه پژوهش، مهم‌ترین این مبانی عبارتند از:‌ ایمان به خدا، پیروی از رهبر واحد، پایبندی به اخلاق اسلامی و توجه به تفقه و اجتهاد.

قرآن کریم آخرین و کامل‌ترین کتاب آسمانی است که خدای متعال آن را برای هدایت بشر فرستاده است. از زمان نزول قرآن، گروه‌های گوناگونی به مخالفت با این کتاب آسمانی پرداخته‌اند و این مخالفت‌ها تا امروز ادامه داشته است. افزون بر مخالفت‌های دشمنان اسلام با قرآن که امری طبیعی است، گاهی خود مسلمانان نیز دیدگاه‌هایی بیان کرده‌اند که نتیجۀ آن‌ها بی‌اثر شدن احکام یا معارف قرآن و حجیت نداشتن آن‌هاست. آقای محمد مجتهد شبستری دیدگاهی بیان کرده است که بر اساس آن، نه معانی قرآن کریم از جانب خدای متعال است و نه الفاظ آن، بلکه هردو ساخته و پرداختۀ پیامبر اکرم6 است. او برای اثبات ادعای خود دلایلی ذکر کرده است؛ از جمله این‌که اگر قرآن کلام موجودی جز انسان باشد، برای انسان‌ها فهم‌پذیر نخواهد بود. به گفتۀ وی خود آیات قرآن نیز بر این مطلب دلالت دارند که این کتاب سخنان خود پیامبر6 است، نه کسی دیگر. همچنین به اعتقاد وی قرآن کتاب قانون نیست و در آن هیچ حکم ابدی‌ای وجود ندارد و احکام ذکرشده در قرآن، به جامعۀ حجاز در زمان پیامبر6 اختصاص دارند. در این مقاله، دیدگاه‌های وی و ادلۀ آن‌ها بررسی و دلایل نادرستی آن‌ها توضیح داده شده و روشن شده است که هیچ‌یک از دلایل نامبرده، توان اثبات این ادعا را ندارند که الفاظ و معانی قرآن کریم ساختۀ پیامبر اکرم6 است. بر خلاف این ادعا، مقالۀ حاضر استدلال می‌کند که علاوه بر معانی قرآن کریم، الفاظ آن نیز از جانب خدا نازل شده و پیامبر6 ذره‌ای آن را تغییر نداده است. قرآن کریم تمام شرایط و اوصاف لازم را نیز برای آن‌که کتاب قانون باشد، دارد و قوانین و احکام آن تا ابد معتبر و حجت هستند.