جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قبله به معنای جهت است و قبله نمازگزار یعنی جهتی که نماز گزار به آن رومی کند. قبله در اصل به معنای حالت تقابل است و اطلاق کلمه برآن چه امروز معروف است، درحقیقت معنای ثانوی این کلمه است. فلسفه تعیین قبله، وحدت مسلمین، انضباط جوارح وآرام گرفتن آن با ثابت ماندن در یک جهت است. پیامبر اسلام (ص) مدت سیزده سال پیش از بعثت در مکه وچند ماه بعد از هجرت در مدینه به امر خدا به سوی بیت المقدس نماز می خواند، اما مسلمانان دراین مدت مورد سرزنش یهود بودند. زیرا بیت المقدس در حقیقت قبله ی یهود بود و آنان می گفتند که اینان از خود استقلال ندارند. به همین دلیل پس از مدتی فرمان تغییر قبله صادر شد و پیامبر(ص) مأمور شد که رو به سوی کعبه که قبله ابراهیمی بود نماز بخواند، و از آن به بعد، کعبه به عنوان قبله حقیقی مسلمانان تعیین شد. به همین جهت مسأله تعیین قبله و شناخت آن دراوج اهمیت قرار دارد و دانستن آن بر هر زن ومرد مسلمان ضروری است. زیرا بدون شناخت قبله، بر فرد مسلمان دشوار است که بخش مهمی از واجبات را به جا آورد. بنابرین، از همان ابتدا علمای مسلمان به دنبال راه های تشخیص قبله بودند. راه هایی از قبیل قبله نما ها، محراب مسلمین، قبرستان مسلمین، علم نجوم و... که هم اکنون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. بنابرین قبله دارای احکامی می باشد که در بعضی موارد رعایت آن واجب است مانند نماز، ذبح حیوانات، حالت احتضار، دفن اموات، که هر کدام احکام خاصی دارند. ودر بعضی موارد مانند تخلیه کردن، جماع کردن، خوابیدن، خوردن، و آشامیدن که رو به قبله یا پشت به قبله بودن در آنها حرام مکروه یا مستحب می باشند.

آنچه در این نوشتار مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، در ده فصل تحت عنوان فرهنگ واژگان قرآن حروف (م-ی) طبق تفسیر ابوالفتوح رازی(روض الجنان و روح الجنان) می باشد. اما پیش از شروع این بحث لازم دانستیم تا پیرامون مواردی از قبیل، زندگی و آثار و احوال ابوالفتوح رازی، تفسیر او و تاریخ ترجمه فارسی قرآن مباحثی را ارایه نماییم. همچنین در ادامه و پس از پایان فرهنگ لغات، حروف (م-ی) که پنج فصل این تحقیق را شامل می شود، پیرامون دو مورد دیگر یعنی اختلاف قرائات و نیز واژگان غیر رایج و نامانوس به کار رفته در تفسیر ابوالفتوح که در دوران اخیر کاربرد ندارند بحث خواهد شد. بنابراین آنچه در ذیل هر یک از مباحث ذکر شده در فوق، در ادامه این نوشتار خواهد آمد به قرار ذیل می باشد: فصل اول مربوط به معرفی ابوالفتوح رازی و شرح حال او و نیز آشنایی اجمالی با آثار او می باشد. فصل دوم درباره مهمترین اثر ابوالفتوح یعنی تفسیر روض الجنان، ابعاد و ویژگیهای آن، سخن بزرگان درباره این تفسیر و مواردی دیگری از این دست خواهد بود. فصل سوم این تحقیق تاریخچه ای است از ترجمه قرآن به زبان فارسی و پیشینه آن. آنچه در ذیل این عنوان آمده به قرار زیر می باشد: نمونه هایی از ترجمه های کهن قرآن به زبان فارسی، ریشه و اصل کلمه ترجمه، معانی و مفاهیم واژه ترجمه و موارد دیگری که بعداً ذکر آن خواهد آمد. فصل چهارم تا هشتم شامل لغاتی از قرآن کریم است که با حروف (م- ی) شروع شده اند. ضمن اینکه برای هر یک از این لغات ترجمه آن بر طبق ترجمه تفسیر ابوالفتوح رازی، و نیز شاهد مثال آن هم از آیات قرآنی همراه با ترجمه آن، به همان شیوه آورده شده است. با این توضیح که چون موضوع این پروژه یک فرهنگ واژگان قرآنی است، بنابراین آنچه در این پژوهش به عنوان مبنا و پایه کار و نیز ترتیب الفبایی واژگان آن مورد استفاده قرار گرفته، فرهنگ نامه قرآنی دکتر محمد جعفر یا حقی می باشد. مساله ای که در فصل نهم مورد بررسی قرار می گیرد این است که ابوالفتوح کدامیک از قرائات مشهور قرآن را مورد قبول دانسته و تفسیر خود را بر اساس آن نوشته است. بنابراین برای روشن نمودن این مساله چند نمونه از آیاتی را که در تفسیر ابوالفتوح دارای اختلاف قرائت هستند را مورد بررسی قرار داده تا از مجموع آنها نتیجه مورد نظر را کسب کنیم. در فصل دهم تعدادی از لغات فارسی قدیمی و غیر رایج که در ترجمه تفسیر روض الجنان مورد استفاده قرار گرفته اند به همراه معنی امروزی آنها ذکر شده است. در پایان نیز نتیجه گیری کلی و نهایی از مباحث ارایه شده در این فصول آورده خواهد شد.

در تحقیق حاضر، به بررسی و جستجوی صنعت التفات در آیات 15 جزء اول قرآن کریم پرداخته شده است. و سپس، علت و حکمت تفسیری به کار بردن صنعت التفات در آیه ذکر شده است. این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام شده و بیشتر از کتابهای تفسیری شیعه و اهل سنت و نیز کتابهای بلاغی استفاده شده و در دو بخش تنظیم گردیده است. بخش اول: پیشینه ای درباره علم بلاغت گفته شده و پس از آن به طبقه بندی علم بلاغت به علم معانی، علم بدیع، علم بیان پرداخته شده است و سپس حالتهایی را که خلاف اقتضای ظاهر در آنها آورده می شود بیان گردیده، که شامل 4 قسمت می باشد: 1) آوردن ضمیر به جای اسم ظاهر 2) آوردن اسم ظاهر به جای ضمیر 3) تغلیب 4) التفات و بعد از آن به توضیح درباره صبغت التفات و اسامی آن در لغت عرب و نیز هدف متکلم از به کار گیری صنعت التفات در کلام خود، سخن رانده شده است. بعد از اتمام کلیات به طبقه بندی انواع التفات پرداخته شده است، و برای هر کدام مثالی آورده شده. بخش دوم: این بخش شامل 6 فصل می باشد که در هر فصل نمونه و مثالهای قرآنی نوعی از انواع التفات، در 15 جزء اول قرآن به ترتیب آورده شده، تا خواننده بتواند به ترتیب از ابتدای قرآن به تمامی آیاتی که در آنها صنعت التفات به کار رفته، در فصلی مشخص و جداگانه و مربوط به خود آن نوع دسترسی یابد. به عنوان مثال: در فصل اول تمامی نمونه های آیات قرآنی که صنعت التفات از نوع متکلم به مخاطب است آورده شده. در فصل دوم تمامی نمونه های آیات قرآن که صنعت التفات از نوع متکلم به مغایب است آورده شده و به همین ترتیب در 6 فصل این کار انجام گرفته است.

تحقیق حاضر به روش کتابخانه ای انجام شده است. در این تحقیق از کتاب های کلامی، فلسفی، تفسیری، عرفانی اخلاقی و علوم قرآنی، که هر کدام از یک منظری به بررسی مسئله نور و ظلمت پرداخته اند، استفاده شده است. از آنجا که قرآن،«هدی للناس» است و خداوند آن را نوری معرفی می کند که مایه هدایت است، تحقیق در این زمینه لازم و ضروری است. این تحقیق شامل پنج فصل می باشد. در فصل اول، به بررسی معنای نور و ظلمت و مصادیق آن پرداخته می شود، مصادیق نور عبارتند از: ذات خدا، قرآن، کتاب، دین اسلام، هدایت و نور الهی، ایمان، عقل و علم، امامان معصوم، نور در گستره طبیعت، تورات و انجیل. مصادیق ظلمت: کفر، تاریکی در گستره طبیعت، اعماق زمین، اهوال و شداید، تاریکی های سه گانه: بطن، مشیمه و رحم. هستند. در فصل دوم به عوامل شناخت نور پرداخته می شود که عبارتند از: 1 علم 2 شناخت ومعرفت 3 ایمان 4 تقوا 5 فطرت 6 عقل و بیداری فصل سوم مربوط به ویژگیهای اهل نور است. مسلماً اهل نور ویژگیهای بسیاری دارند که من فقط به چند مورد از آنها اشاره می کنم: 1 آرامش قلبی و قدرت روحی 2 نورانیت و بصیرت دل 3 تواضع 4 خودیابی 5 دوری از گناه 6 شرح صدر 7 جلب نظر 6 وارستگی از لذات مادی. فصل چهارم، مربوط به آسیب شناسی نور است، یعنی عواملی که باعث دفع از نور و جذب به ظلمت می شود، این عوامل دو دسته هستند: عوامل درونی: هوای نفس، نفهمی و کتمان حق، نفاق و دورویی، کفر و بی ایمانی، حب دنیا، آرزوهای دراز، وسوسه های شیطانی و توقعات نا محدود، و عوامل بیرونی: شامل زن و فرزند ودوست ناباب می شود. در فصل 5 یعنی فصل آخر، به بررسی پیامدها ی گمراهی و ظلمت پرداخته می شود. که هم آثار دنیوی و هم آخروی، آثار دنیوی: استدراج و امتداد گمراهی استدراج، حمایت از ستمگر، یاس از رحمت خدا، مهر زدن بر دلهایشان را مورد بررسی قرار می دهد. آثار آخروی هم شامل: جهنم و عدم تکلم و نگاه خداوند به آنها می شوند.

وحدت امت اسلامی یکی از مهمترین مسایلی است که قرآن کریم و معصومین (علیهم السلام) بدان توجه خاصی داشتند. قرآن کریم در موارد گوناگونی به این مسأله مهم پرداخته است و دعوت کرده است که همگی چنگ در ریسمان الهی بزنند و به این طریق از تفرقه و جدایی منع کرده است. و همچنین علی(ع) و دیگر معصومین(ع) نیز از این نکته مهم غافل نبودند و رمز موفقیت و سعادت جامعه اسلامی را همان وحدت و دوری از تفرقه و اختلاف می دانند. در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شد است. این تحقیق شامل چهار فصل می باشد. فصل اول: اهمیت و ضرورت و وحدت اسلامی: در این فصل تلاش شده است که درباره اهمیت وحدت امت اسلامی بحث شود و وجود این وحدت چه تأثیراتی بر امت خواهد داشت و همچنین از نظر اسلام درباره اجتماع بحث شده است. و همچنین نقش ایران در این زمانه چگونه بوده است. فصل دوم: وحدت اسلامی و چگونگی ایجاد آن. در این فصل سعی شده است که مشترکات انسانی، مشترکات ادیان، وحدت مسلمین و مواردی که بر وحدت انسانها تأثیر گذار است مورد بررسی قرار گیرد و همچنین از چگونگی به وجود آمدن این وحدت سخن به میان آمده است. فصل سوم: وحدت از دیدگاه علی(ع) و دیگر معصومین(علیهم السلام) : در این فصل سعی شده که وحدت از دیدگاه معصومین(ع) بحث شود و همچنین روایات و گفته های ایشان تا آنجا که مقدور بوده، آورده شود و همچنین از مشقتهای علی(ع) که برای وحدت امت اسلامی کشیده اند بحث شود. فصل چهارم: تفرقه و تأثیر آن بر انسانها و گروها: در این فصل سعی برآن شده است که در رابطه با تفرقه و عوامل آن و چگونگی ایجاد آن و همچنین تأثیر آن بر افراد و گروها بحث شود. همچنین به اهمیت اینکه همان گونه که وحدت باعث انسجام و قوت می گردد تفرقه باعث از هم پاشیدگی و ضعف و ناتوانی خواهد شد.

فصل اول: قصه در قرآن، فصل دوم: شمه ای از زندگی حضرت لوط(ع) و ویژگیهای قوم لوط، فصل سوم: بررسی داستان قوم لوط و چگونگی عذاب، فصل چهارم: عواقب همجنس گرایی و کیفرهای آن در اسلام، فصل پنجم: همجنس گرایی در جوامع امروز و اثرات زیانبار آن. فصل اول: در این فصل سابقه اعراب در قصه نویسی و اینکه قصه های قرآن سرمشق قصه نویسان عرب گردید و همچنین انگیزه قرآن از قصه گویی که شامل تربیت و آموزش انسانها، و سر گذشت اقوام و عبرت گرفتن در طول زندگی می شود در این فصل مطرح گردیده است. فصل دوم: حضرت لوط برادر زاده یا به عقیده برخی پسر خاله ابراهیم بود وی پیرو آیین ابراهیم بود. از کارهای زشتی که قوم لوط انجام می دادند لواط بود. که علت اصلی روی آوردن به این عمل عوامل مختلفی از جمله بخل و تنگ دستی بود. فصل سوم: فرشتگان برای نزول عذاب ابتدا بر ابراهیم وارد شدند. حضرت ابراهیم برای جلوگیری از عذاب با فرشتگان محاجه کرد ولی چون عذاب قطعی بود حضرت ابراهیم نتوانست مانع آن شود. و سه نوع عذاب بر آنها نازل شد. فصل چهارم: همجنس گرایی مخالف طبیعت انسان است وعلت تحریم لواط عوامل مختلفی است، از جمله افزایش نسل، همجنس گرایی از لحاظ بهداشتی ضررهای بسیار زیادی دارد. در صورت اثبات عمل لواط، لواط کننده و لواط دهنده با شرایط خاص اعدام ویا تعریز می شوند. فصل پنجم: همجنس گرایی تنها در جامعه لوط نبود در جامعه کنونی نیز رواج پیدا کرده. رایج ترین بیماری همجنس بازی درجوامع امروزی ایدز می باشد. برنامه های آموزشی توسط رسانه های گروهی تا حدی می تواند از بیماری همجنس گرایی جلوگیری کند.

تحقیقی که پیش رو دارید مبانی قرآنی دعای ابو حمزه ثمالی می باشد. در این تحقیق سعی ما بر این است که ارتباط کلام ائمه اطهار(علیهم السلام) را با آیات قرآن، بیان کنیم و با بررسی و طرح مضامین قرآنی این دعای شریف معنای کلام گهربار نبی مکرم اسلام(ص) را آنجا که فرمودند: انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی لن یفترقا حتی یردا علی الحوض، درک کنیم. و با توجه به اینکه امام سجاد(ع) این دعای شریف را زمانی به مردم آموختند که از طرف دستگاه عباسی اختناق شدید برجامعه حاکم بود، بدانیم که ایشان تا چه حد توانسته اند مسائل دین را برای مردم تبیین کنند. این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام شده و در نگارش آن از کتابهای اخلاقی و تفسیر استفاده شده است. سیر حرکتی ما در این مقاله بدین شرح است که ابتدا به کلیاتی در خصوص امام سجاد، ابو حمزه ثمالی و مباحثی پیرامون دعا پرداخته ایم، سپس مضامین و مفاهیم بلندی از این دعای گهر بار چون خداشناسی، حکمت نظری، توحید عملی، حکمت عملی، رذایل اخلاقی و شرحی در امورفردی و اجتماعی و درنهایت مسأله لقاءالله را مورد بررسی قرار داده ایم.

از آنجا که ذکر و یاد خدا، از اصول مهم اخلاقی و پایه اصلی دین اسلام و هدف نهایی دعوت انبیاء الهی است. در این تحقیق برآن شده ایم تا به بررسی مسئله ذکر خدا و آثاری که یاد خدا دارد با توجه به رد آیات قرآن مجید بپردازیم. این تحقیق و مطالب پیرامون موضوع در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش شامل فصولی است. در بخش اول که تحت عنوان مفاهیم و کلیات است. تعریفی از واژه ذکر (معنی لغوی و اصطلاحی) و اقسام ذکر حکمت و کمیت و مقدار ذکر شده است. فصل دوم شامل ابزار و مواردی است که زمینه ساز ایجاد بیداری و تذکر در وجود انسان است که شامل عقل و مسئله خلقت انسان و سایر آفریده ها، عبادات شامل نماز، دعا، پند و اندرزها ی آسمانی که شامل کتابهای الهی (قرآن و تورات)، و پیامبر، قصه و سرگذشت گذشتگان است. بخش سوم مبتنی بر عوامل و موانع ذکر است. عوامل ذکر یعنی مواردی که ذکر حقیقی قرین و همراه با این عوامل است شامل خوف از پرور دگار، تفکر، دلبستگی به خدا، فزونی ایمان و سجده و تسبیح است. هم چنین ذکر که شامل کسالت و ریا، غفلت، گناه، وابستگی دنیوی، شیطان و برخورداری از نعمت است.

داستان زندگی پر برکت و آموزنده حضرت ابراهیم(ع) را در پنج بخش بررسی خواهیم نمود: بخش اول: کلیات خود شامل: نام ابراهیم(ع)، نسبت ابراهیم(ع)، تولد ابراهیم(ع)، اوصاف ابراهیم(ع)، و اوضاع حاکم برزادگاه ابراهیم(ع) می باشد. بخش دوم برخورد ابراهیم(ع) با مخالفان که شامل: ابراهیم(ع) وآزر، ابراهیم(ع) و نمرود، ابراهیم(ع) و ستاره پرستان، ماه پرستان و خورشید پرستان، ابراهیم(ع) و بت پرستان می باشد. بخش سوم ارتباط متقابل ابراهیم(ع) با خدا که شامل: دعاهای ابراهیم(ع)، آمدن ماموران الهی پیش ابراهیم(ع) می باشد. بخش چهارم ابراهیم(ع) و خانواده که ابراهیم(ع) وساره، ابراهیم(ع) و هاجر، ابراهیم(ع) و اسماعیل، ابراهیم(ع) و اسحاق را در بر می گیرد. بخش پنجم که در بر گیرنده آزمایشهای ابراهیم(ع) و مقام امامت ابراهیم(ع) می باشد.

عناوین این رساله به شرح ذیل است: مشکل اعراب سوره های : ضحی تین علق قدر زلزال قارعه عادیات تکاثر عصر همزه فیل قریش ماعون کوثر کافرون نصر مسد اخلاص فلق و ناس