جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متن و پیوستگی متنی حاکم بر آن موضوع بحث زبانشناسانی است که به بررسی و تحلیل متن می پردازند. تحلیل گران متن با تحقیق در ماهیت و چیستی متن و نحوه شکل گیری آن ، به تجزیه و تحلیل ساختاری متن می پردازند. از نگاه یک تحلیلگر متن، قوام یک متن به پیوستگی و انسجام آن است و این پیوستگی که با عنوان پیوستگی متنی شناخته می شود. شامل روابط معنایی است که در آن هر قطعه از نوشتار می تواند به عنوان یک متن انجام وظیفه کند. حذف ، جانشینی، ارجاع روابط منطقی بین جملات و واژه گان عناصر عناصر برقراری روابط معنایی بین متنی هستند. چنین روابط معنایی در هر متنی از جمله متن قرآنی برقرار است. هریک از سوره های قرآن مشتمل بر یک یا چند متن است که جملات و آیات درون آنها به گونه درون متنی و میان متنی با یکدیگر به صورت خطی یا ترتیبی در ارتباطند. در واقع در پیوستگی متنی خطی ، تعبیر و تفسیر هر جمله به جملات قبل و بعد خود وابسته است. با این گونه بررسی معنایی متن های قرآنی، از سویی با روشهای علمی به واحد بندی سوره های قرآن و تعیین سیاقهای آنها پرداخته و به اختلاف نظرهای موجود در این زمینه خاتمه می دهیم و از دیگر سو به ارائه روشهای مشخص و مدون در چگونگی ارتباط آیات با یکدیگر می پردازیم . در نهایت می توان با بررسی پیوستگی متنی سوره های قرآن و دقت در چگونگی پیوستگی متنی آنها به تفسیری پیوسته از آیات یک سوره دست یافت.

مؤلف در این اثر، طی هشت فصل به این موضوعات پرداخته است: مشخصات فردی و جایگاه اجتماعی پیامبر(ص) پیش از بعثت، ابعاد مادی و معنوی شخصیت پیامبر(ص)، ویژگیهای اخلاقی آن حضرت، نقش اجتماعی پیامبر(ص)، اهداف بعثت پیامبر، دشمنان آن حضرت و وظایف متقابل پیامبر و پیروان

خداوند متعال قرآن را برای هدایت خلق نازل فرموداست تا بشر با بهره گیری از تعالیم آن با ایجاد جامعه ای با حاکمیت احکام انسان ساز اسلامی در مسیر کمال و رشد سیر نماید. در قرآن کریم آیات فراوانی به وضعیت اخلاقی - رفتاری اعراب جاهلی اشاره دارد که می توان به ویژگیهای شخصی اعراب جاهلی از جمله سخاوت، شجاعت، وفاداری و ...، روابط و آداب حاکم بر خانواده شامل ازدواج و شیوه ها و انواع آن طلاق و انواع آن و سنن آنها در مورد فرزندان و آداب و رسوم اجتماعی آنها از جمله شعرسرایی، تقلید کورکورانه، عصبیت، تفاخر، خرافه گرایی، و .... اشاره کرد. دقت و تدبیر این آیات و آیات مرتبط باآنها نشان دهنده این است که قرآن کریم با همه سنن اعراب جاهلی، برخورد یکسانی نداشته بلکه هدف اصلی که الهی بودن و تلاش در جهت رضای خداوند است را مدنظر قرار داده، روشهای متفاوتی رابرای تحول رفتار های اعراب جاهلی در پیش گرفته است که عبارتند از: روش مستقیم و غیر مستقیم که مواردی چون تدریج در تحریم یا وجوب احکام ، هجرت، سرگذشت انسانهای پیشین، بیان مسائل در قالب سوال، روش مقایسه و ... را شامل می شود . روش قرآن کریم و پیغمبر اکرم (ص) در برخورد با سنن اعراب جاهلی می توان به اصولی چون خودسازی رهبر، استفاده از تجربه و تاریخ،توجه به افراد یتیم، هماهنگی قول و فعل ، اعتدال و میانه روی ، پایبندی به اصول اخلاقی، استفاده از ظرفیت های موجود در جهت اهداف و ... برخورد با مظاهر جاهلیت که به صورت ناهنجاری در جوامع پیدا کرده است دست یافت.

تبیین مفهوم و معنای معراج، بررسی و اثبات امکان وقوع آن، عقلاً و نقلاً، و بررسی شیوه و کیفیت معراج پیامبر اکرم، موضوع مورد بحث محقّق در این پایان نامه است. معراج، سیر و سفر پیامبرصلی الله علیه وآله به ملکوت، از جمله رخدادهای شگرف و شگفت زای دوران قبل از هجرت پیامبر اسلام است. این سفر در اوج تکذیب ها، خیره سری ها و زشت خویی های مشرکان تحقّق یافت. در اوج این نامردی ها و گسترش رنج ها و زجرها، خداوند، آخرین پیامبر خود را به ملکوت می بَرَد تا با ارائه شگرفی های هستی و شگفتی های ملکوت، جان او را از حقایق الهی بیا کَنَد و قدرت لایزال و شکست ناپذیر الهی را به وی بنمایاند و جایگاه والایش را در ملکوت، بدو نشان دهد، تا او با توانی بیشتر و ثباتی افزون تر در گسترش آیینش بکوشد و مشرکان و ناباوران را حجّتی قویم و برهانی استوار باشد. این بررسی، در شش فصل و یک خاتمه سامان یافته است. در نخستین فصل به تبیین معنای واژه «معراج» بر اساس منابع لغوی پرداخته و پس از آن، معنای اصطلاحی معراج را در قرآن و روایات آورده است. در پایان بحث نیز تعاریف بزرگان را از معراج عرضه کرده و با تعریفی که خود برگزیده، این فصل را پایان داده است. وی در فصل دوم به اثبات معراج پرداخته است که با تفسیر و تبیین آیات سوره اسراء و نجم، آغاز شده و با عرضه و تحلیل روایات این موضوع و سپس، ارائه دلیل عقل، آن را ادامه داده و در پایان نیز آرا و گفتار متفکّران، دانشوران و متکلّمان و محدّثان اسلامی را آورده است که اعتقاد به معراج را ضروری تلقّی کرده و انکار و روی برتافتن از آن را کفر دانسته اند. نگارنده، در فصل سوم با استناد به یک روایت صحیح و تأیید دیگر روایات، تعدّد معراج را به اثبات رسانده و در پایان، با الهام گرفتن از سخنان علّامه طباطبایی، دو مرتبه روی دادن معراج را تبیین و تأیید نموده است. وی در چهارمین فصل، بحث زمان و مکان را - که از پُر گفتگوترین و جنجالی ترین بحثهای معراج است - مطرح نموده و تضارب آرا و شگفتی در این باره در منابع و متون و تحقیقات محقّقان را نیز ضمیمه کرده است. نگارنده، همچنین با تکیه بر دلایل متعدّدی به لحاظ زمان، به تحقّق معراج در سال سوم یا چهارم بعثت، معتقد شده و به لحاظ مکان، مسجدالحرام را برای معراج برگزیده است. در ادامه بحث نیز وسیله سفر ملکوتی حضرت و ویژگی های آن را بر اساس روایات، تبیین نموده است و پس از آن با طرح چهار نظریه در زمینه چگونگی سفر و انتخاب نظریه جسمی - روحی، به اثبات آن پرداخته و با نقد و بررسی دیگر آرا، بی پایگی آن دیدگاه ها را روشن ساخته است. نگارنده، در فصل پنجم با الهام گرفتن از روایات و با تکیه بر آیات «لِنُریَه مِن آیاتِنا» و «لَقَد رَأی مِن آیات رَبِّه الکُبری»، از هدف این سفر ملکوتی سخن گفته و برای تبیین بیشتر ابعاد هدف، پاره ای از مشاهدات پیامبرصلی الله علیه وآله را در معراج، گزارش کرده و با گفتاری از بزرگان در این باره، فصل را پایان داده است. در آخرین فصل با استناد به روایات معصومان علیهم السلام از ولایت علی علیه السلام، وجوب نمازهای روزانه، مادّه اوّلیه وجود زهرای اطهرعلیها السلام، رفع تکلیف های دشوار امّت های پیشین از امّت رسول خدا، به عنوان دستاوردهای مهم این سفر ملکوتی یاد شده است و با نقد و بررسی دیدگاه های مختلف در این زمینه، این فصل، پایان یافته است. در خاتمه نیز گزارش گونه ای از سفر پیامبرصلی الله علیه وآله ذکر شده است. لحن و بیان در این بخش و چگونگی تنظیم و عرضه آن با فصل های پیشین، متفاوت است. نگارنده در این بخش، کوشش نموده آنچه را پیامبرصلی الله علیه وآله پس از سفر معراج به عنوان دیده ها و شنیده های خود نقل کرده - که همه تنبّه آفرین و درس آموز است - ، در قالب گزارش و دقیقاً مستند به روایات بیاورد.