جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قوم بنی اسرائیل در برهه ای از زمان از میان تمامی اقوام مشرک و کافر، به هدایت الهی اختصاص یافته وموسی علیه السلام از میان آنها به پیامبری مبعوث شد و آنان رااز ظلم فرعون رهانید و به سوی سرزمین فلسطین حرکت داد. آنان به سبب انزال نعمتهای فراوان بر ایشان و مشاهده معجزات بسیار و انزال تورات و شریعت آسمانی بر دیگر اقوام برتری داده شدند. حفظ این برتری تنها با اطاعت از خدا و رسول او و حق شناسی وسپاس از نعمتهای الهی ممکن بود، اما اکثر آنان کفران نعمت و ناسپاسی کردند و از فرمانهای الهی سرپیچی نمودند و به تحریف کتاب آسمانی پرداختند. به همین دلیل خشم خدا را برافروختند و خداوند آنها را ازرحمت خویش دور کرد و ابتدا به عقوبتهای دنیایی دچار ساخت شاید که متنبه گردند و به سوی اوبازگردند، ولی پس از چندی باز هم راه کفران در پیش گرفتند و نسلهای دیگر نیز یا به همان اعمال دست زدندو یا به اعمال گذشتگان خویش راضی بودند، گویی انجام منکرات و کفر و فسق و ناسپاسی و حیله گری ودنیاگرایی... جزء خلق و خوی آنان است و تنها اندکی ازآنان از این اعمال و رفتار دوری می گزیدند. به همین دلیل، به غضبی دوباره گرفتار شدند و آواره گی وسرگردانی و خواری همیشگی بر آنها مقرر گشت. آنهادر آخرت عذاب سخت تری را خواهند چشید و ازعنایات خداوند نیز در آخرت بی بهره اند و شفاعت هیچکس درباره آنها پذیرفته نخواهد شد.

این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول نظریات علمای علوم قرآن درباره جمع و تدوین قرآن آمده و در فصل دوم دلایل و شواهد جمع قرآن درزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله ذکر و دلایل مخالف آن رد شده است و فصل سوم به بررسی جمع قرآن توسط حضرت علی علیه السلام و نیز جمع قرآن بوسیله زیدبن ثابت به امر خلفااختصاص دارد.

تحلیلی درباره علل نزول ایات متشابه است. این تحلیل با این سؤال آغاز شده است: چرا خداوند آیات متشابه نازل کرده است؟ نویسنده در پاسخ ابتدا مفهوم محکم و متشابه را توضیح داده و آنگاه قلمروی محکم و متشابه در غیر حوزه قرآن، و انواع و تعداد متشابهات قرآن را بیان کرده است. نویسنده با پرسشی مبنی بر این که ایا متشابهات با اوصاف و اهداف قرآن قابل جمع هستند یا خیر؟‎12 نظریه را در این زمینه بررسی و علت نزول آیات متشابه را بازگو نموده است

اعتقادات پایه و اساس زندگی آدمی است و نقشی بس عظیم در سلوک و رفتار انسان دارد. قرآن کریم نیز بدین مهم پرداخته و مسائل متنوعی در این باره طرح کرده است . از جمله بحث های پر اهمیت در این زمینه، مسأله تقلید در اعتقادات است؛ آیا انسان با آن که از نیروی تفکر و تدبر و عقل برخوردار است می تواند مبنای اعتقادات خویش را با تقلید از دیگران هر چند با عظمت باشند پی ریزی یا آن که تقلید در مسائل اعتقادی مجاز نیست؟این پایان نامه مسأله تقلید در اعتقادات را از نگاه قرآن به بحث و بررسی نشسته است. در فصل نخست تقلید در اعتقادات از دیدگاه قرآن، عقل و روایات مورد بحث قرار گرفته و این نتیجه بدست آمده است که تقلید در عقاید مردود است؛ فصل دوم بررسی تقلید در ربوبیت تکوینی و تشریعی، تقلید در الوهیت وتقلید در عبادت است و نیز اثبات این نکته که عقاید مشرکان عهد رسالت در تمام مراتب چهارگانه رک به تقلید از مکاتب پیشین یا نیاکان بوده است؛ فصل سوم در بیان علل و انگیزه های تقلید غلط از نگاه قرآن می باشد و از عواملی همچون تعصب نابجا، ترس از دست دادن مقام و موقعیت و شخصیت گرایی به عنوان علل و انگیزه های تقلید از نگاه قرآن یاد شده است؛ و خاتمه بحث از فرجام ناخوشایند تقلید در عقاید و عواقب سوء آن را گوشزد شده است.

آنچه در این رساله تحت عنوان ناسخ و منوسخ در قرآن مورد بحث قرار گرفته شامل مباحث ذیل است: اهمیت بحث نسخ پیشینه تاریخی آن معرفی برخی از آثار ارزشمند و مهمی که درباره نسخ نگارشته شده معنای لغوی و اصطلاحی نسخ و شرایط تحقق آن اقسام نسخ اثبات وقوع نسخ در قرآن بررسی شبهات منکرین نسخ طرح تعداد آیات منسوخه تبیین تفاوتهای بنیادین بین نسخ و تخصیص در بخشهای دیگر اشاره ای گذرا به حکمت نسخ تبیین دیدگاه علامه طباطبائی در مورد نسخ

پایان نامه حاضر در شش بخش با این موضوعات نوشته شده است: بخش اول، نام یهود، یهود، الذین هادوا، بنی اسرائیل، اسباط؛ بخش دوم، تاریخ یهود: از عصر حضرت ابراهیم تا خروج بنی اسرائیل از مصر؛ زادگاه ابراهیم، نسب و میلاد او، حضرت اسماعیل، حضرت یعقوب، حضرت یوسف، حضرت موسی؛ خروج از مصر تا برقراری سلطنت؛ از سلطنت تا اسارت بنی اسرائیل؛ از اسارت تا تخریب بیت المقدس و پراکندگی یهود؛ از تخریب بیت المقدس تا عصر کنونی؛ بخش سوم، پیامبران یهود یا انبیای بنی اسرائیل: پیامبران پیشین یهود؛ پیامبران یهود؛ بخش چهارم، کتاب یهود: ویژگیهای تورات، فرقان، هدایت، ذکر؛ بخش پنجم، ویژگیهای اخلاقی یهود: دگرگون سازی نعمتهای الهی، پیمان شکنی، نژادپرستی یهود، آیات مربوط به پیمان شکنی، اسرائیلیات و روایات جعلی، بیان قرآن درباره تحریف و سرانجام تحریفگران؛ بخش ششم، ویژگیهای اعتقادی یهود: تصویر قرآنی عقاید یهود؛ توصیف غیرقرآنی عقاید یهود.

رساله ی حاضر از شامل چهار فصل با این موضوعات است: فصل اول، کلیات تحقیق: سیر تاریخی، ضرورت تحقیق و اهداف، تبیین واژه ها، بیان مسئله، قلمرو تحقیق، مشکلات و محدودیت ها، سئوال ها، فرضیه ها؛ فصل دوم، گوهر و صدف دین در قرآن: گوهر دین در قرآن، آیاتی که بر گوهر دین دلالت تامّ دارند، مجموعه ای از آیات کریمه که با کمک یکدیگر بر مطلوب ما دلالت دارند، معانی واژه های «اسلام» و «عبادت» و رفع دوگانگی در گوهر دین، گفتار علامه در مورد مراتب اسلام، اعتقاد به معاد به عنوان گوهر دین، آیاتی که علیرغم ظاهر آنها بر مطلوب دلالتی ندارند، صدف دین در قرآن، تفسیر آیه ی: یا ایها الذین ءامنوا لاتسئلوا...، تفسیر آیه ی: إنّ الله لایغْفُر أَنْ یشْرَک بِهِ...، تحلیل عقلی گوهر دین، تحلیل قرآنی گوهر دین، نگاهی به سخنان عرفا، آیاتی که در ظهور ابتدایی خود بر حقّانیت همزمان همه ی شریعت ها دلالت دارند، تقسیم امور دینی به ریشه، درخت، شاخه ها و میوه های آن؛ فصل سوم، تجربه ی دینی: جایگاه بحث، سیر تاریخی، ماهیت تجربه ی دینی؛ فصل چهارم، خلاصه گیری و پیشنهادها

پایان نامه حاضر به بحث پیرامون مفردات یاتک واژه های غریب قرآن کریم اختصاص داشته و درآن به مباحثی از این قبیل پرداخته شده است: علوم قرآنی چیست؟ اهمیت موضوع غریب القرآن، غریب القرآن جزء کدام قسم غریب است، و علل غریب نمودن بعض واژگان قرآنی. در پایان، اشاره ای گذرا نیز به تألیفات غریب القرآن شده است.

هدف از پایان نامه حاضر، بررسی پیوستگی معنایی آیات یا ارتباط درونی بین آیات قرآن کریم است. تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر سه فصل است. در فصل اول توقیفی بودن ترتیب آیات بررسی می شود. و نیز روش های نقد متون و نقش لانها در بررسی پیوستگی معنایی آیات ذکر می گردد که روشهای سنتی ، شکل مدارانه، نمادین، پدیدار شناختی،بلاغتی و روش کاربردی بررسی شده است. فصل دوم شامل نگاهی اجمالی به نحوه برخورد سه تفسیر مجمع البیان، فی ظلال القرآن و المیزان با مساله تناسب آیات است. نهایتا" در فصل سوم پیوستگی معنایی آیات در ‎۱۴ سوره مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس یافته های تحقیق، گرچه در نگاه اول ارتباط درونی آیات به چشم نمی آید، اما نه تنها این مساله وجود دارد، بلکه با تفکری روش مند می توان آن را کشف و بیان نمود. راز این کشف قرار گرفتن در فضای سوره است تا از برکت دریافت وحدت فضای سوره، برانسجام و پیوند معنایی آیات نیز پی برد. تفکر و تدبر به معنای دقیق قرآنی و یافتن روشی مناسب، باعث قرار گرفتن در چنین فضایی می شود. توجه به آغاز و فرجام هر سوره، تکرا تلاوت، توجه به رکوعات سوره ها، کلمات کلیدی، سیاق کلام و نحوه بیان مطالب از سویی و نگرش به موقعیت تاریخی، شان نزول، مخاطبین، داستانها، امثال و اشاراتی که در سوره به آنها پرداخته شده روشی مناسب برای راه یابی به فضای سوره و یافتن محور موضوعی است. آنگاه تحلیل و تفسیر سوره براساس این محور موضوعی و در آن فضا بخش پایانی مطالعه و بررسی موضوع است .

هدف کلی قرآن، راهنمایی نوع بشر به فلاح ورستگاری است. هر یکی از سوره ها با طرح موضوعات مختلف موضوعاتی که دربرآوردن هدف سوره هماهنگی و اتفاق کامل دارند گوشه ای از آن هدف کلی را محقق ساخته اند. هدف هر سوره به جان و روح آن است که در کالبد آیات آن سوره جریان دارد و بر مبنای و احکام و اسلوب آن سوره مشرف است. هر سوره مشتمل بر غرض واحدی است و همین غرض باعث می شود آیات آن از آیات سوره دیگر متمایز گردد که دراین تحقیق بتفصیل از چگونگی آن سخن رفته است. اگرچنین نبود تحدی به آیات قرآنی کامل نبود و طرف مقابل می توانست با انتخاب مفرداتی از آیات قرآن وکلام عرب نظیر آن را بیاورد. بنابراین حکمت الهی اقتضاء می کند که هر سوره غرض خاصی داشته باشد که کل سوره را دربرمی گیرد و آیات آن را بر محور یک موضوع به یکدیگر مرتبط ساخته است.