جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیقی در بیان ذکر و یاد خدا، یاد مرگ، برزخ و قیامت با تکیه بر آیات و روایات است. پژوهش حاضر در دوازده فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به بررسی اقسام و مراتب ذکر پرداخته، در این بررسی به چهار دسته بندی از اقسام و مراتب ذکر اشاره کرده است که از آن جمله مراتب چهارگانه ذکر از دیدگاه اهل معرفت، مراتب سه گانه ذکر از بعد تأثیر، اقسام و مراتب سه گانه ذکر از بعد مذکور و اقسام و مراتب کمّی ذکر می باشد. سپس شرایط ذکر را یادآور شده است که شامل به کار گرفتن عقل و اندیشه، برخورداری از معرفت و شناخت کافی درباره ذکر و موضوعات آن، داشتن روحیه تسلیم، استقامت در ادامه راه و انابه است. وی در ادامه علاقه مندی به یاد خدا و بی رغبتی نسبت به دنیا، محاسبه و ارزیابی عملکرد خویش، غافل نبودن از دعا و نهراسیدن بلکه مشتاق بودن به مرگ را از نشانه های ذکر و ذاکران برشمرده است. نویسنده آثار و برکات یاد خدا را بیان کرده و سپس یاد مرگ، برزخ و معاد را که به نوعی یاد خدا محسوب می شود در فصل مستقلی تبیین کرده است. بیان سرگذشت ها و مطالعه آن ها در مورد یاد خدا از دیگر مباحثی است که نویسنده چنین مورد را ذکر کرده است. و در پایان نیز به عوامل، موانع و آفات ذکر اشاره کرده و نمونه ها و الگوهایی عملی از ذاکران و صالحان را معرفی می کند.

پایان نامه ی حاضر مشتمل بر شش بخش با این موضوعات است: بخش اول، کلیات ذکر: معانی ذکر، انواع ذکر، مصادیق ذکر در قرآن؛ بخش دوم، فلسفه ی ذکر: فضیلت ذکر خدا، علل نیاز به ذکر خدا، توفیق ذکر از خداست؛ بخش سوم، مراتب ذکر: مقدمات ذکر (یقظه، توبه، محاسبه، انابه)، مقارنات ذکر، ذکر مأثور؛ بخش چهارم، در وصف ذکر و ذاکر: ذکر در قرآن و حدیث (نمونه هایی از اذکار قرآنی در قالب ثنای خدا، ذکر اسم اعظم و صفات خدا، ذکر نعمت الله، ذکر آلاءالله، ذکر آیه، ذکر اهل بیت، ذکر پیامبران، ذکر ایام الله، ذکر مرگ و حیات)، ذاکرین (الله، هستی، پیامبر، حضرت فاطمه، اصحاب پیامبر، خردمندان)؛ بخش پنجم، موانع ذکر و عواقب آن: موانع ذکر (نسیان، غفلت، تسلط شیطان بر نفس، دنیاطلبی)، مضّار ترک ذکر (بیماری های روان، خودفراموشی، فراموش شدن انسان توسط خدا، همراهی شیطان،...)؛ بخش ششم، آثار ذکر: آفات ذکر (افراط و تفریط، عدم توجه در محافظت ذکر از شیطان، ریا، عجب)، فواید ذکر (آمرزش گناهان، قدرت تشخیص، آرامش قلب ها، شرح صدر، تمرکز فکر)

این پایان نامه شامل هفت فصل با این موضوعات است: فصل اول، کلیاتی درباره ذکر؛ فصل دوم، بررسی حقیقت ذکر و انواع آن؛ فصل سوم، عوامل تقویت کننده ذکر؛ فصل چهارم، مصادیق ذکر؛ فصل پنجم، آثار یاد خدا؛ فصل ششم، موانع ذکر خدا؛ فصل هفتم، ذکر نزد عرفا.

ذکر عبارت از یاد خدا در صورتی که دوام داشته باشد که یعنی اکثر اوقات در یاد خدا باشد و به زبان و با حضور قلب او را یاد کند و توجه تام بخداوند، تا اینکه فکر او در دل قرار گیرد و از انوار عظمت او بر دل بتابد. در این صورت است که از هر چیز غیر اوست، منقطع می گردد و بجز یاد خدا در دل او باقی نمی ماند و چون وقت مرگ رسد فرحناک می گردد که ضروریات حیات که فی الجمله او از یاد خدا غافب می کرد در این وقت از او جدا می شود گویا داخل خلوت مجبوب خود می گردد و دائم در لذت و بهجت می باشد تا به ملاقات خدا برسد. در این تحقیق ذکر و آثار آن مورد بررسی قرار گرفته و موضوعات آن عبارتند از کلیات مفهوم ذکر ، آثار یاد خدا و پیامدهای غفلت از آنها عوامل بازدارنده از یاد خدا، جایگاه ذکر در عبادات اسلامی

ذکر الهی، بعنوان حقیقتی عظیم، که خداوند اهل ایمان را به آن توصیه فرموده، بدون آنکه حدی مقرر فرماید، نشانگر آن است که ذکر، در نجات و سعادت انسان از جایگاه رفیعی برخوردار می باشد. خطاب«یا ایها الذین امنو اذکروا الله ذکر کثیرا ...» مبین آن است که ابعاد ذکر وسیع تر از ذکر لفظی بوده و ذکر قلبی و ذکر عملی، از مصادیق آن بلکه مراتب مهم تر آن می باشد. در مقابل، غفلت از یاد خدا، سر منشأ خود فراموشی و بیگانگی از خویشتن و سرآمد دردها و بیماریهای بشر و آغاز گمراهی انسان است. می توان گفت غفلت زمینه اصلی همه گناهان و رذایل اخلاقی بوده و به همین دلیل در روایت از آن بعنوان«اضر الاعداء» یاد شده است. در این رساله سعی شده است با استفاده از آیات قرآنی و روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نسبت به مفهوم غفلت و عوامل غفلت زا و آثار آن بر زندگی فردی و اجتماعی و اخروی، آگاهی یافته به پشتوانه الطاف الهی، به درمان و مقابله با آن پرداخته، راه برای تحقق جامعه ای اهل ذکر باز گردد. مطالب این رساله در دو بخش تدوین شده است. بخش اول در باب غفلت می باشد که شامل هفت فصل می باشد. بخش دوم نیز به ذکر اختصاص یافته است که شامل نه فصل می باشد. امید است ان شاءالله به وسیله این تحقیق قدمی هر چند کوچک، در مسیر مقابله با غفلت و آثار زیانبار ان برداشته شود.