جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرض الحسنه از دیدگاه قرآن، سنت و فقه موضوعی است که به آن پرداخته شده است. تا در ضمن بررسی آیات و روایات میزان مطابقت قرض مصطلح با قرض در قرآن و سنت مشخص گردد و همچنین با بررسی قرض در فقه آشنایی بیشتری با این مسئله از دیدگاه شرعی و فقهی حاصل شود و با توجه به اهمیت قرض الحسنه و حرمت ربا ، گذری بر ارزیابی بانکداری اسلامی و صندوق های قرض الحسنه در اعطاء قرض الحسنه به محرومان داشته باشیم. انجام این پژوهش نتایج و یافته های زیر را به دنبال داشته است: بررسی آیات نشان می دهد که در قرآن کریم قرض به معنی وام متدوال به کار نرفته بلکه همه در عمل نیک از جمله انفاق ، صدقه ، جنگ و جهاد و ... استعمال شده است. احادیث مربوط به قرض الحسنه چنان گسترده است که در صحت مشروعیت این نهاد به طور مطلق تردیدی باقی نمی گذارد و با توجه به مطابقت معنای قرض با وام متداول در سنت برای تبیین اجزاء و شرایط آن به سادگی می توان از آن استفاده کرد. قرض در فقه عبارتست از ، تملیک مال به دیگری به شرط ضمان بدین صورت که قرض گیرنده متعهد می شود که خود آن مال یا مثل و یا قیمت آن را بپردازد. هر مالی که مقدار و اوصاف آن را بتوان معین کرد قابلیت قرض دادن دارد و عین بودن ، مملوک بودن و مضبوط و معین بودن از شرایط مال قرض داده شده است و از آن جا که عقد قرض از عقود جایزاست، شرط مدت در قرض لازم الاجرا نیست. حرمت ربا مختص دین اسلام نیست، بلکه در آیین یهود و مسیحیت نیز حرمت ربا مطرح بوده است، ادله حرمت ربا از دیدگاه اسلام در قرآن و سنت و اجماع قابل بررسی است. اموری چون : ترویج کارهای نیک ، فعالیت و رشد و توسعه و جلوگیری از رکود، مبارزه با ظلم، برپایی تعادل در جامعه، اشاعه عاطفه و ترحم در جامعه و حفظ و تقویت و احیاء معنویت و ارتباط با خدا به عنوان فلسفه حرمت ربا مطرح شده است. قرض به مصرفی و تولیدی تقسیم می شود، در حرمت ربا در قرض های مصرفی اختلافی نیست ولی در مورد ربا در قرض های تولیدی برخی کوشیده اند با طرح شبهاتی این صورت از ربای قرضی را حلال شمرند که با ذکر ادله ای ثابت می شود که ربا در این قرضها نیز حرام است. در ارزیابی کارکرد بانکداری بدون ربا در ایران این نکته قابل ذکر است که با توجه به اینکه پرهیز از ربا هدف اصلی نظریه پردازان بوده است اما عملکرد نظام بانکی از حاکمیت حقیقت ربا و بازگشت به بانکداری ربوی حکایت دارد. مشکلات بانکداری اسلامی را می توان تعدد بیش از حد عقدها، صوری شدن معاملات ، پیچیدگی مقررات و ضوابط، عدم باور در زمینه نحوه صحیح عملکرد بانکها، عدم تناسب برخی عقدها در بانک ها، عدم جامعیت و کمبود منابع برای تحقیق موضوعات مورد بحث و عدم نظارت کافی عنوان کرد. برای بانکداری بدون ربا الگوهای متعددی از سوی دانشمندان اسلامی پیشنهاد شده است، از جمله شهید صدر که بسیاری از الگوهای دیگر متأثر از آن می باشند. نیز می توان به الگوی جدید که حاصل همکاری چند ساله گروهی از استادان حوزه، دانشگاه و کارشناسان بانکی است و در معاونت بانکی و بیمه و وزارت امور اقتصادی و دارایی به نتیجه رسیده، اشاره کرد. صندوق قرض الحسنه مؤسسه ای غیر تجاری، غیر انتفاعی ، مردمی و ماهیتا اخلاقی است که از سوی اشخاص حقیقی در چارچوب قوانین و مقررات مؤسسات غیر تجاری به فعالیت می پردازند طبق مصوبه دولت نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه بر عهده بانک مرکزی می باشد. از جمله تخلفات شرعی و قانونی برخی صندوقها عبارتنداز: اشتراط مسدود کردن سپرده، گرفتن هزینه ای بیش از کارمزد واقعی ، افتتاح حساب غیر پس انداز قرض الحسنه، سوء استفاده از منابع سپرده گذاران ، اعطای تسهیلات غیر قرض الحسنه وعدم رعایت سقف تسهیلات. تأسیس بانک قرض الحسنه از جمله اقداماتی است که با هدف گسترش معارف و مبانی اسلام و فرهنگ قرض الحسنه در عملیات بانکی کشور و ارائه تسهیلات ارزان قیمت به آحاد مردم جامعه افتتاح شده است، امید است این اقدام بتواند به اهداف مورد نظر نائل آید. نوع منابع استفاده شده در این تحقیق ، تفسیری ، روایی ، فقهی می باشد.

تعداد زیادی از آیات قرآن در عظمت و شأن اهل بیت پیامبر(ص) نازل شده است. از جملة آن، آیاتی است که اطاعت و مودّت ذی القربای رسول الله(ص) را بر امت لازم دانسته است. چنانکه در آیة 23 شوری خداوند اجر رسالت پیامبر(ص) را در مودّت ذی القربای او قرار داده است. این آیه در بسیاری از تفاسیر و بر اساس روایات به خوشاوندان خاص و اهل بیت پیامبر(ص) تصریح شده است. گر چه برخی نیز سعی دارند بگونه ای مفهوم«ذی القربی» را در معانی مختلفی همچون: خویشاوندان (بطور مطلق)، قرب به خدا، و ... تفسیر نمایند. در این پایان نامه، نگارنده در چند بخش این نظرات را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در بخش اول به بررسی معانی لغوی و ادبی واژه«قربی» پرداخته شده و پس از آن با ذکر دلایل و بررسی آراء مفسرین مختلف، اعم از شیعه و سنی، مفاهیم دیگری غیر از اهل بیت پیامبر، که از جمله خویشاوندان خاص پیامبر(ص) می باشند، مابقی احتمالات منتفی گشته است. همچنین بیان مفهوم اجر و مزد رسالت و همراهی قرآن بعنوان ثقل اکبر با عترت و ثقل اصغر، و ارتباط آن با آیه تطهیر، در این بخش به تفصیل سخن گفته شده است. در بخش دوم به بررسی روایات مختلف از پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) پرداخته شده است که در آن به صراحت به معرفی ذی القربی و انتساب این آیه با خود سخن گفته اند. روایات مختلف و متعددی که در جوامع روایی شیعه و سنی در این زمینه آمده است، و اذعان علمای بزرگ اهل سنت در فضیلت آل محمد(ص) از دیگر مباحثی است که در این بخش به آن اشاره شده است. و در بخش سوم، به بیان نقش ذی القربی یا ائمه معصومین پس از وفات پیامبر(ص)، از بعد تاریخی توجه شده است. شخصیت علمی، فرهنگی، تربیتی و بعد مبارزاتی و سیاسی ائمه (ع) و نقشی که در احیاء معارف و حفظ دین رسول الله(ص) داشته اند بگونه ای مختصر بیان شده است. جنبه ظلم ناپذیری و مخالفت با خلفای جور زمان خود، یکی دیگر از ابعاد شخصیتی هر یک از امامان معصوم می باشد. از انجایی که بررسی تمام زوایای زندگی اهل بیت پیامبر(ص) بسیار وسیع و گسترده می باشد، و پرداختن به تمام ابعاد آن در این رساله نمی گنجد، لذا بصورتی مختصر به شرح و بیان حیات هر یک از ائمه معصومین (ع) و مصادیق بارز ذی القربی پیامبر(ص) پرداخته شده است.

المختار من مناقب الأخیار، کتابی است در شرح حال بیش از 585 نفر از صحابه و تابعان و بزرگان محدث و به ویژه صوفی پس از ایشان، نوشته مفسر و محدث و فقیه و اصولی و نسب شناس و لغوی بزرگ، مجدالدّین ابوالسّعادات مبارک بن محمّد بن محمّد بن عبدالکریم شیبانی جزری موصلی شافعی (544-606 ق، 1149-1209 م.) که به همت سه تن از محققان معاصر، مامون الصاغرجی و عدنان عبدربّه و محمد ادیب جادر، با استفاده از سه نسخه خطی (نسخه احمدیه 1 و 2، و نیز نسخه لیدن) از سوی مرکز الزاید للتّراث و التّاریخ در العینِ امارات متحده عربی تصحیح و چاپ شده است. البته این ابن اثیر را نباید با دو برادر کوچک ترش، یکی تاریخ نگار معروف، عزّالدین ابوالحسن علی بن محمّد (555-630 ق.) صاحب الکامل فی التّاریخ و اللُّباب فی تهذیب الأنساب و أُسد الغابة فی معرفة الصَّحابة، و دیگری ضیاءالدین ابوالفتح نصراله (558-637 ق.) صاحب المَثَلُ السّائر فی أدبِ الکاتب و الشّاعر و الوَشیُ المرقومُ فی حَلِّ المنظومِ اشتباه گرفت.