جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم «توحید و خداشناسی» مبحث صفات خداوند است. وجود آیات فراوان مربوط به صفات الهی و کیفیّت طرح آنها از سوی قرآن، امری است که از دیرباز ذهن متکلّمان و مفسّران این کتاب آسمانی را به خود مشغول ساخته است. به ­ویژه آیاتی که به ظاهر برای خداوند، صفات و خصوصیّاتی، همانند صفات مخلوقات نسبت می­ دهد. مفسّران عمدتاً این قبیل آیات را در گروه متشابهات به حساب آورده و تحت عنوان صفات خبری یا آیات تشبیهی، مورد بحث و بررسی قرار داده ­اند و هر کدام با معیارها و ملا­ک­ های خود به سراغ این آیات رفته و به تفسیر آن پرداخته ­اند.

چکیده:پژوهش حاضر با عنوان « بررسی تطبیقی آراءی مفسران قرآن کریم و آراءی ژان پیاژه در تعلیم و تربیت» به بررسی مبانی تعلیم و تربیت، اصول تعلیم و تربیت، روشهای تعلیم و تربیت، اهداف تعلیم و تربیت، مفهوم تعلیم و تربیت، ارکان تعلیم و تربیت، جایگاه و وظایف معلم، مراحل تحول انسان یا رشد شناختی در آراءی مفسران قرآن کریم و آراءی ژان پیاژه پرداخته است.در این پژوهش از روش توصیفى ـ تحلیلى برایبررسی آراءی مفسران قرآن کریم ( با استفاده از آیات قرآن و احادیث اهل بیت صلوات الله علیهم اجمعین و ...) وآراءی ژان پیاژه استفاده گریده شده است. با توجه به مطالب این پژوهش، نتایج به دست آمده نشان می دهد که: بین آراءی مفسران قرآن کریم و آراءی ژان پیاژه در مواردی مثل مراحل تحول انسان یا رشد شناختی، برخی اصول و روشهای تعلیم و تربیت (کسب معرفت، تفکر و تعقل، توجه به استعدادهای فطری، اصل سالم سازی شرایط محیطی ...) و غیره شباهت هایی وجود دارد . در ضمن هر دو آراء، اعتقاد به سه مرحله تحول انسان؛ از دوره کودکی تا مرحلهبلوغیا مرحله عملیات صوری دارند. همچنین بین دو آراء تفاوت هایی اساسی از قبیل: هستی شناسی، اصل خدا شناسی، عبادت خداوند یگانه، تهذیب اخلاق، و غیره وجود داشته است. بر این اساس مفسران قرآن کریم و ژان پیاژه هر کدام آراءهایی مشابه و متفاوتی درحوزه تعلیم و تربیت دارند، اما در این دیدگاه ها نکات بسیار اساسی و مثبتی وجود دارد که می تواند برای دست اندر کاران تعلیم و تربیت درخور تعمق و تأمل باشد.در ضمن باید به نکته توجه کرد که: در به کارگیرى نظریه رشد شناختى پیاژه و همچنین آراء وى در فرایند تولید علم و نیز در نظام تعلیم و تربیت حتما باید مبانى شناختى او، آن هم برای گروه سنی تولد تا سن بلوغ لحاظ گردد.

چکیده:از مسائل مهم در حوزه علوم قرآنی، مسئله ظهر و بطن است و کتاب بحارالأنوار بزرگترین گنجینه احادیث امامیه است که بیشتر روایات ظهر و بطن قرآن کریم را در بابی مستقل در خود جای داده است، لذا اعتبارسنجی اسناد روایات این کتاب، اهمیت بسزایی در عرصه حدیث پژوهی امامیه دارد و این باب در سامان دادنِ ایدئولوژی و جهان بینی امامیه در قرآن شناسی و هستی شناسی نقشی پررنگ ایفاء می کند. پژوهش پیش رو به منظور آگاهی از میزان اعتبار سندی روایات باب ظهر و بطن از کتاب بحار الأنوار، به روش توصیفی تحلیلی، سامان یافته است، یافته های تحقیق نشان دهنده این است که در میان روایات ظهر و بطن قرآن در بحارالأنوار، نوزده روایت صحیح، و شصت و پنج روایت از جهت سندی ضعیف است که بیست و دو درصد روایات را صحیح و هفتاد و هفت درصد روایات را روایات ضعیف شامل می شوند، در نتیجه، نوزده روایت، از روایات باب ظهر و بطن، از جهت سندی قابل اعتماد می باشند. کلید واژه ها: قرآن کریم،بحار الأنوار، روایات،ظهر و بطن.

هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم، مبانی، اصول و روش‌های تربیت شهروند جهانی از دیدگاه قرآن کریم است. با توجه به این هدف سوال‌های زیر طرح شدند: مبانی هستی‌شناسی، اصول و روش‌های تربیت شهروند جهانی با نظر به مشکلات زیست محیطی از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ مبانی انسان-شناسی، اصول و روش‌های تربیت شهروند جهانی با نظر به چگونگی تعامل با غیر و دیگری از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ مبانی ارزش‌شناسی، اصول و روش‌های تربیت شهروند جهانی با نظر به ارزش‌های انسانی از دیدگاه قرآن کریم چیست؟ برای پاسخگویی به این سوالات از روش قیاس عملی استفاده شده است. به این ترتیب، در این پژوهش سه دسته مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و ارزش‌شناسی استخراج شده است.

هدف این پژوهش بررسی استعاره‌های مفهومی قران و اثرپذیری سخنان امام علی (ع) از استعاره های قرانی است. برای این کار گونه های مختلف استعاره مفهومی در قرآن و کلام علوی مورد جستجو واقع شد. در این راه، از کتب تفسیر قرآن و نهج البلاغه، علوم قرآنی، ادبی، زبان شناسی و نظرات بزرگان فن استفاده شده است. داده های پژوهش شواهدی از آیات قران و کلام علوی است که به سبب فراوانی، نمونه هایی ذکر شده، سپس چگونگی پیوند بین استعاره های زبان قرآن و استعاره های کلام امام بررسی شده است. فرضیه اصلی تحقیق این است که استعاره های قران بر هر سه نوع استعاره مفهومی (جهتی، وجودی و ساختاری) که در رویکرد جدید استعاره ارائه شده، مشتمل است و استعاره های زبانی کلام امام تجلی این استعاره هاست. این سه نوع استعاره، موضوع اصلی بررسی رساله است که ابتدا در آیات قران، سپس در حکمت های نورانی امام علی (ع)، مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد استعاره های مفهومی که مبنای تجربی دارد به وفور در آیات قرآن و کلام امام به کار رفته و گونه‌های مختلف استعاره‌ مفهومی ، در زبان قران و حکمت های نورانی امام علی (ع) وجود دارد. استعاره های زبانی کلام علوی پیوند معناداری با استعاره های مفهومی قران دارد به گونه ای که، بسیاری از استعاره های زبانی حضرت از تجلیات زبانیِ استعاره های مفهومی قران وتبیین ارزشهای قرآنی است.از سویی مطالعه استعاره های متون دینی در چارچوب زبان‌شناسی شناختی سبب نظام‌مندی این مطالعات می‌شود. همچنین با این رویکرد می‌توان روش ساده یفهم دین و به دور از استدلال‌های پیچیده، بلکه بر اساس تجربیات حسی و فرهنگی روزمره ارائه داد که علاوه بر قابل فهم بودن برای همه سطوح، شیرینی و جذابیت نیز به همراه دارد. بسامد فراوان استعاره های مفهومی قران در سخنان حضرت از یکسو نشان از نگرش قرانی و توحیدی امام و از سویی عامل آفرینش زیبایی و جذبمخاطب است. معناشناسی دقیق ایشان از آیات قرانی نشان از درک بالای قرآنی حضرت دارد.گستره استعاره در حکمت‌های مولی الموحدین (ع)، پرتویی نورانی از هدایت قران و بازتاب فرهنگ وجهان بینی قران است و نشان می دهد اندیشه حضرت تمام وکمال با آیات قرآنی تغذیه شده ومتأثر از آیات قرآن است.

در این پایان نامه به بررسی آن دسته از ویژگی های خدا، انسان و جهان هستی پرداخته شده که ارتباط مستقیمی با تقویت و افزایش عزت نفس متربی دارند.

تحقیق حاضر بر آن است که موضوع ملکات اخلاقی را از منظر حکمت صدرا و قرآن کریم مورد مقایسه تطبیقی و کاوش قرار دهد و در این راستا با تبیین مبانی حکمت صدرایی در زمینه‌های وجود شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و شناخت شناسی و به کارگیری این اصول در حل مسائل غامض اخلاق فلسفی و به خصوص مصادیق ملکات اخلاقی و نقش آنها در شکل گیری شخصیت حقیقی انسان، نتایج این یافته‌ها با مبانی اخلاق در قرآن کریم مقایسهونشان داده شده است که آموزه‌های فلسفه صدرایی در این موضوع تفسیر انفسی قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) می باشد .

سبک زندگی از مباحث مطرح و با اهمیتبه شمار می‌رود که ادیان آسمانی و علوم انسانی از جمله روانشناسی و جامعه شناسی، از جهات گوناگون به آن پرداخته‌‌‌‌اند. سبک زندگی رهبرالهی بهترین الگو برای دستیابی به یک زندگی سعادتمندانه فردی و اجتماعی می‌باشد؛ چون آنها در ابعاد مختلف زندگی فردی، اجتماعی و .. به هدایت جامعه پرداخته‌‌‌‌اند و زندگی آنها ظرفیت بالاتری برای الگوبرداری دارد. رهبران الهی دارای مبانی هستی شناسی بودند و همه موجودات را به خداوند وابسته می‏دیدند، از این جهت دنیا را اصل نمی‌پنداشتند. نگاه رهبران الهی به انسان نیز از وحی الهی نشأت می‏گرفت؛ و همه اینها سبب می‏شود تا رفتار آنان همسو با آموزه‌های الهی باشد. در میان رهبران الهی، سبک زندگی رسول خدا(ص) در ابعاد مختلف از اهمیت خاصی برخوردار است؛ یکی از این ابعاد، عبادت و ارتباط با خداوند است که در توجه ویژه به نماز، نماز شب، قرائت قرآن و ... نمود یافته و دارای شاخصه‏هایی همچون اعتدال، برنامه محوری و.. می‏باشد. علاوه بر این، ارتباط رهبرالهی با خویشتن، حاکی از مدیریت کامل ایشان بر جسم و روح خود بوده است؛ محبت به همسران، همراهی و همدلی، عدالت ورزی، توجه به تعلیم و تهذیب همسران، از نمونه‏های بارز سبک زندگی ایشان در تعامل با همسرانشان بوده است. همچنین مشاهده می‏شود که تعامل ایشان با فرزندانشان نیز، با محبت و تکریم، و تعلیم و تربیت آنان همراه بوده است. یکی از موارد مهم سبک زندگی رهبرالهی در تعاملات اجتماعی است. ایشان در ارتباط با همسایگان، بانوان، اصحاب، ایثارگران و دیگران دارای رفتاری بر اساس دستورات الهی بودند. در کنار این موارد، رهبرالهی در تعاملات اقتصادی و حکومتی نیز سبک معقولی در پیش گرفته بودند. به عنوان مثال با بیکاری و تنبلی مبارزه می‌کردند، کارها را به اهل آن می‏سپردند، و در امور نظامی و سیاسی مشورت می‏کردند و از اقتدار لازم برخوردار بودند.

معناشناسی شناختی تقوا، بررسی زبان شناسی تقوا، با رویکرد شناختی است. نظریات مختلف معناشناسی شناختی، بعنوان مجموعه قواعد ذهنی حاکم بر زبان، میتواند به عنوان ابزار مناسبی در زمینه مطالعات معنایی، مورد استفاده قرار گیرد.در پژوهش حاضر، از چند الگوی معناشناسی، شامل: پیش نمونه و شبکه شعاعی، استعاره ها و تلفیق مفهومی، دستگاه توجه و پنجره علّی استفاده میگردد.تقوا یکی از مفاهیم کلیدی قرآنی است. تکرار این واژه و مشتقات آن به تعداد 220 مرتبه، همنشینی آن با کلیدی ترین واژه قرآنی، اللّه و انحصار هدایت قرآنی در متّصفین به تقوا،از جمله مواردی است که کلیدی بودن این واژه را نشان می دهد. به کارگیری نظریه پیش نمونه و شبکه شعاعی،با تعیین معنای حسی تقوا به عنوان پیش نمونه که عبارت از صیانت و نگاهداری در مقابل خطر است، توسعه معنایی واژه تقوا را در تعلق فاعل انسان و ساحت قلب و نفس او و در تعلق آن به فاعل خداوند نشان می دهد. بررسی شبکه شعاعی تقوا در قالب فعل نیزبا تعلق مفعول خداوند و غیر او، انعطاف معنایی قابل توجه آن را روشن می سازد. توجه به این انعطاف معنایی ظرافت های معنایی موجود در این عبارات را در معرض توجه مخاطب قرار میدهد.تحلیل شناختی استعاره های تقوا مانند استعاره «نیروی نگهدارنده»، « استعاره «سفر» و «استعاره لباس»، هستی شناسی تقوا را به صورت نیرویی حقیقی در قلب یا نفس انسانی،همچنین نیرویی مانع از سقوط نشان می دهد. رابطه این استعاره ها، نگاهدارندگی را در رابطه خداوند با انسان و امتداد آن در حیات اخروی با استعاره «توشه» مشخص می کند.بررسی تلفیق مفهومی موجود در رابطه میان اهل تقوا با مفهوم «بِرّ»، یگانگی عمل خیربا عامل و انحصار حسن فعل به تقوای فاعل را روشن می سازد.آمیختگی مفهومی موجود در«الهام تقوا» منشأ تقوا را به صورت قرار دادن شناخت فجور و تقوای نفس در او، همراه با توانایی بر انجام آن نشان می دهد.و تحلیل تلفیق مفهومی موجود در «عاقبت تقوا»، انحصارحسن عاقبت را برای متّقین نمایانگرمیسازد .بررسی نوع باز شدن پنجره توجه بر قسمتهای مختلف زنجیره علّی تقوا، نقاطتوجه گوینده را به سببیّت هر کدام از این عوامل در سیاقهای مختلف عبارات، روشن می سازد.علّیت تقوا برای «ایمان»،«عبادت»، «هدایت» و «باز شدن برکات»،مناسب با سیاق، در پنجره توجه قرار گرفته در سیاقهای دیگر علیرغم وجود آن، در معرض نگاه مخاطب قرار نمی گیرد.نوع باز شدن این پنجره ها متناسب با سیاق، رهیافت های تفسیری جدیدی به همراه دارد.سببیّت «الهام»، «ایمان»، «ذکر»، «خرد ورزی»،«امتحان قلب» و «موعظه» برای تقوا نیز بسته به سیاق در پنجره توجه قرار گرفته نقاط توجه گوینده را در زنجیره علّی مشخص میسازد.

یکی از مباحث بسیار مهم سبک زندگی اسلامی، بحث در مورد مبانی نظری سبک زندگی خانواده می‌باشد که مهمترین آنها عبارت‌اند از: خداشناسی، هستی شناسی، فرجام شناسی و انسان شناسی. نگارنده در این پژوهش با هدف آشنایی با مبانی نظری سبک زندگی در خانواده، با مطالعات کتابخانه‌ای، تحلیلی و با استفاده از کتب تفسیری و روایی و روان‌شناسی، به اثبات فرضیه تحقیق و بیان آثار مبانی نظری در سبک زندگی پرداخته و به نتایج زیر دست یافته است. خدا‌شناسی به عنوان اولین باور دینی، مسیر زندگی را برای خانواده‌ها روشن می‌کند و آثار زیادی در زندگی خانواده‌ها دارد: تقویت ایمان، سلامت جسم و روان، آرامش روحی، وحدت و همبستگی، خوش بینی و معنایابی زندگی، تقویت روحیه رضا و تسلیم، تقوا، آسان شدن مشکلات و ایجاد روحیه صبر و بردباری، از جمله آثار این مبنا می‌باشد. شناخت عالم هستی و نوع نگرش به آن، آثاری از قبیل: رعایت اعتدال بین دنیا و آخرت، استحکام خانواده در برابر مشکلات، احساس مسولیت در خانواده و امیدواری را در زندگی خانواده به ارمغان می‌آورد. فرجام شناسی، زندگی را از روزمره‌گی و تکراری بودن در می‌آورد و آثاری همچون: ایجاد انگیزه و اصلاح نگرش، آسان شدن مشکلات، خوش اخلاقی و احساس مسولیت اعضای خانواده، تعدیل و رهبری غرائز، معنابخشی به زندگی خانواده، جهت‌دهی به اقتصاد خانواده، در زندگی خانوادگی دارد. انسان‌شناسی و آگاهی از ابعاد وجودی انسان، هدفمندی و خلیفه خدا بودنش، خانواده‌ها را به سوی زندگی برتر سوق می‌دهد و آثاری همچون: گرایش به معنویات، نگرش مثبت به زندگی، ایجاد انگیزه و رعایت حقوق متقابل و وظایف خانوادگی، مهار کردن غرائز، رهایی از بی بندوباری، روشن شدن مسیر زندگی، پایبندی به ارزش‌های اخلاقی، برنامه ریزی در تربیت فرزندان و وفاداریرا در زندگی خانواده دارد.