جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می‌آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی در کلیه زمینه‌ها بر تارک زندگی معنوی و مادی انسان‌ها پرتو افکنده و انوار هدایتش اندیشه‌های جویندگان کمال مطلق در حیات را سمت و سو بخشیده و پیروانش را در ابعاد تعلیمی و تربیتی مستفیض گردانیده است. نمونه بارز تربیتی قرآن را می‌توان در «حدیث ضیف ابراهیم(ع)» جست‌وجو کرد. تمام عناصراین داستان، در یک زنجیره خطی در کنار هم چیده شده‌اند، تا آداب مهمانی را به انسان بیاموزد. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و هم‌نشینی به بررسی ساختاری آیات مربوط به آداب مهمانی در داستان مذکور بپردازد. برخی از نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در این داستان، بیش‌تر بر محور جانشینی تکیه شده است. در محور هم‌نشینی برای انتقال پیام اصلی داستان، عبارت‌ها به گونه‌ای در کنار هم و در یک خط افقی قرار گرفته‌اند تا آداب مهمانی را به ترتیب بیان نماید، که مصداق بارز آن را در انسجام شخصیت حضرت ابراهیم(ع) با سایر شخصیت‌ها مشاهده می‌کنیم.

در قرآن کریم و روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) افزون بر روح عمومی همه انسان‌ها، روحی خاص به اهل ایمان نسبت داده ‌شده است، که «روح الایمان» نامیده می‌شود. مفسّران و شارحان حدیث، هرکدام بر اساس استدلال‌های مختلف دیدگاه‌های متعددی پیرامون آن بیان داشته‌اند. مقاله حاضر با هدف بررسی این دیدگاه‌ها و نمایاندن دیدگاه ثقلین پیرامون چیستی روح الایمان و آثار آن به نگارش درآمده و به این نتیجه دست یافته است که روح الایمان یکی از مراتب روح انسانی است که مبدأ حیات جدید با دامنه‌ها و آثار فرا مادّی از قبیل حیات طیبه، عبودیت، تقوای الهی و بصیرتِ تمیزدهنده میان حق و باطل است و در اثر استکمال مراتب ایمان، آثار ناشی از روح ایمانی متناسب با آن، دارای دامنه‌های وسیع و افزون‌تر از حیث علم و قدرت می‌گردد

قرآن، انسان و جهان را به عنوان مخلوقات الهی معرفی می‌کند که آن‌ها مطابق فاعلیت الهی و تحت قوانین و حاکمیت الهی قرار دارند. در قرآن، معنای زندگی انسان، تنها بر اساس نگرش خداباوری تعریف می‌شود که در پرتو آن تحمل شرور و ارزانی شدن خیرات نیز دارای فلسفه الهی خاص خود هستند. نهایتاً اینکه، قرآن غایت زندگی انسان را جهان آخرتی معرفی می‌کند که آدمی، ماهیت زندگی‌اش را در آن بر اساس عملکرد این جهانی‌اش می‌سازد. در این مقاله، پاسخ‌های جهانشمول و کلی قرآن به پرسش‌های بنیادی انسان مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد، تا جامعیت قرآن اثبات گردد.

تزکیه نفس و خودسازی، پیراستن روح از رذایل و هواهای نفسانی و خواطر شیطانی می‌باشد. در آموزه‌های دینی تهذیب نفس به عنوان کلید سعادت و کمال انسان معرفی شده و غفلت از آن مایه خسران و شقاوت او دانسته شده است. هدف از ترک رذایل و کسب فضایل اخلاقی، در مسلک اخلاق قرآنی «قرب و رسیدن به وجه الله» است. هدف از این پژوهش، ارائه الگوی عملی و کاربردی از قرآن، برای تهذیب نفس می‌باشد و با توجه به جامعیت تفسیر «المیزان» این اثر مورد تأکید قرار گرفته و به روش تحلیلی و توصیفی به تفسیر موضوعی تهذیب نفس پرداخته شده است.

قاعده نفی سبیل از مهم‌ترین قواعد فقهی مورد استناد بسیاری از فقیهان شیعه و اهل سنت به شمار می‌آید که دامنه آن بسیار گسترده است، و در تفسیر و تنظیم روابط مسلمانان با غیر مسلمانان تسلط کافی را دارد. به همین دلیل تلاش برای تبیین روشن این اصل و جوانب آن مانند الزامات بین الملل بسیار حائز اهمیت است به ویژه آنکه در تلاش برای بقاء نظام و حفظ آن باشد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی می‌باشد، و هدف از این پژوهش بررسی الزامات بین الملل در مواجهه با قاعده نفی سبیل و تأثیرات آن بر حفظ و بقاء نظام از منظر قرآن و فقه امامیه است.

بحران محیط زیست در قرن اخیر موجب شده است علاوه بر بازنگری در نحوه تعامل انسان با طبیعت در استفاده از علم و تکنولوژی، رجوع دوباره‌ای در مورد جایگاه انسان در جهان و اخلاق زیست محیطی در همه ادیان و رویکردهای فکری و فلسفی صورت گیرد. هرچند با توجه به اهمیت موضوع، تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده، اما هدف این مقاله این است که مسأله محیط زیست از کانال اصول هستی‌شناسانه ملاصدرا و آیات قرآنی مورد بحث قرار گیرد تا همزمان با تغییر و اصلاح نگرش فرد، موجب ایجاد تغییر در رفتار او گردد.

این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و با نظام مقوله بندی قیاسی به تحلیل و بررسی حقیقت مرگ در قرآن و علل ترس از آن در کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌پردازد. قرآن یاد مرگ را یکی از ویژگی‌های پیامبران می‌داند که فرار از آن امکان ندارد. حقایقی همچون انکارناپذیری مرگ و عدم رهایی از آن، پایان یافتن کار جسم، حتمی بودن آن و...؛ و دلایلی همچون دنیاپرستی و دنیازدگی، گنهکار بودن، انکار معاد و آماده نبودن برای آخرت، جهل به عاقبت کار و... از دلایل ترس از مرگ می‌باشد که در نهج البلاغه مطرح گردیده است.

قرآن کریم به عنوان کلام وحی و متنی جامع، از جمله متونی است که سایر متون دینی به گونه‌های مختلف با آن پیوند برقرار نموده و سرچشمه اقتباس برای متون دینی بوده است. صحیفه سجادیه که از آن تعبیر به «اخت القرآن» نموده‌اند، نیز از این قائده مستثنی نیست و مفاهیم و تعابیر قرآنی بسیار در آن تجلی یافته است. آیات قرآن چه به صراحت و چه به اشارت در فرازهای نورانی صحیفه نمود یافته و این موضوع، تأثیرپذیری از آیات و درک مفاهیم عمیق مفاهیم قرآنی را توسط امام سجّاد(ع) می‌رساند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بینامتنی قرآن و فرازهای ابتدایی دعای چهارم صحیفه سجادیه پرداخته و با روش توصیفی تطبیقی به این نتیجه دست یافت که پیوندی دوسویه و تنگاتنگ بین قرآن و کلام امام سجاد(ع) برقرار است. چنانکه صحیفه در قالب تناص اجترار و امتصاص و نیز بر اساس بینامتنی مضمونی و لفظی با قرآن رابطه‌ای استوار برقرار کرده و همچنین از تناص حوار در صحیفه پرهیز شده است.