جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علمای کلام درباره علم امام دیدگاههای مختلفی دارند. برخی معتقدند که علم امام فعلیت دارد و برخی معتقدند که علم امام فعلیت ندارد و برخی برآنند که علم امام بالقوه می باشد. صاحب نظران دیگر قائلند که علم امام در احکام فعلیت دارد، و در موضوعات بالقوه می باشد، البته به جز در مواردی که اثبات امامت بر آن متوقف شده باشد. این نکته لازم به تذکر است که در هر جا که علم امام فعلیت نداشته باشد امامت وی قابل اثبات نمی باشد. فرض دیگری نیز قابل تصور است: علم به موضوعاتی که دارای احکامی متعلق به آن باشد. زیرا چنانچه علم فعلی به موضوعات آن وجود نداشته باشد، علم به احکام آن نیز فعلیت نخواهد داشت.

مسئلۀ علم امام از دیرباز تاکنون به‌عنوان یکی از آموزه‌های اعتقادی و مقوّمات امامت شیعی مطرح بوده است. این ویژگی که لازمۀ مرجعیّت دینی امامان است، ابتدا توسط شخص پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله موردتوجه قرار گرفت و ازآن‌پس ائمه علیهم‌السلام و اصحابشان نیز امامت را بر اساس آن بر رسیده‌اند. در این میان برخی دربارۀ علم امام مطالبی را با رویکرد تاریخی مطرح کرده‌اند تا نشان دهند باور فعلی شیعیان دربارۀ علم امام، با گذشته، یعنی عصر حضور ائمه علیهم‌السلام، متفاوت است؛ ازاین‌رو در این جستار، علم امام و ویژگی‌های آن از نگاه امام علی علیه السلام با تأکید بر نهج‌البلاغه که یکی از کهن‌ترین میراث حدیثی و منابع معرفتی شیعه محسوب می‌شود، موردبررسی قرار می‌گیرد تا هم بر علم امام تأکید نماید و هم پاسخی مستند و تاریخی بر شبهاتی باشد که دراین‌باره مطرح می‌شود.