آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

محسن آزموده- مهدی حسین‌نیا: یاوه یا حرف مفت (Bullshit) در روزگار ما بسیار خریدار پیدا كرده است و یاوه‌سرایی به یك مهارت یا حرفه بدل شده است. هری گوردون فرانكفورت (متولد ١٩٢٩) فیلسوف معاصر امریكایی در جستار كوچكی كه به صورت كتاب منتشر شده، به خوبی به این نكته متذكر شده و كوشیده ماهیت، علل و مضرات حرف مفت را بیان كند. خوشبختانه این كتاب با ترجمه خوب محسن كرمی به فارسی ترجمه شده و نشر كرگدن آن را منتشر كرده است. به این مناسبت انجمن علوم سیاسی عصر شنبه ٧ بهمن ماه نشستی برگزار كرد كه در آن مصطفی ملكیان به‌طور تفصیلی ماهیت و علل حرف مفت را بیان كرد و قدیر نصری و محسن كرمی نیز نكاتی را درباب كتاب بیان كردند. در صفحه پیش رو گزارشی از هر سه سخنرانی را می‌خوانیم.

آن طور كه محمدرضا جلایی‌پور در نخستین جلسه از سلسله نشست‌های خیر و خرد بیان كرد، دیگردوستی موثر هم یك فلسفه است و هم یك جنبش یا پویش اجتماعی. حرف اصلی این فلسفه و پویش آن است كه تلاش كنیم بیشترین خیر ممكن را به دیگران برسانیم و برای این كار باید به سنجشگری عقلانی مبتنی بر شواهد تجربی پرداخت. به عبارت دیگر برای اخلاقی زیستن صرف اجتناب از رفتارها و گفتارهای غیراخلاقی كفایت نمی‌كند و باید تا جای ممكن خیررسانی كرد. خود تعبیر «دیگردوستی موثر» (Effective altruism) اولین بار توسط ویلیام مك اسكیل، فیلسوف اخلاق جوان اسكاتلندی در سال 2012 به كار رفت. البته پیتر سینگر، فیلسوف شهیر استرالیایی در كتاب «زندگی كه می‌توانی نجات دهی» (2009) ایده‌های محوری این جنبش دیگردوستی موثر را طرح كرده بود و پیش‌تر نیز در مقاله‌ای با عنوان «قحطی، فراوانی و اخلاق» مبنای اصلی آن را چنین بیان كرده بود: «اگر می‌توانیم جلوی اتفاق بدی برای دیگران را بگیریم، بدون اینكه خودمان چیزی را كه از نظر اخلاقی مهم‌تر است فدا نكنیم، از نظر اخلاقی موظف هستیم، چنین كنیم.» مساله مهم دیگر در دیگردوستی موثر این است كه چگونه می‌توانیم از منابعی كه در دست داریم برای بیشترین خیررسانی استفاده كنیم؟ این پرسش بر دو مفروض استوار است: 1- ما وظیفه داریم بعد از تامین نیازهای غیرتجملاتی خودمان برای تامین نیازهای دیگران استفاده كنیم. 2- همه خیررسانی‌ها ارزش برابر ندارند و ما موظف هستیم به اهداف نیكی كمك كنیم كه به شكل موثر بیشترین خیر ممكن را می‌رسانند.پیتر سینگر، فیلسوف اخلاق برجسته استرالیایی برای ایرانیان نامی شناخته شده است، بسیاری از علاقه‌مندان فلسفه او را با ترجمه كتاب‌های كوچكش راجع به هگل و ماركس شناختند، اگرچه در سال‌های بعد با ترجمه آثار دیگری از او مشخص شد كه این اندیشمند چند بعدی فراسوی فلسفه محض به مباحث انضمامی‌تر و عملی‌تری در فلسفه اخلاق از اخلاق محیط زیست و اخلاق حیوانات تا اخلاق دیگردوستی یا فلسفه سیاسی هم پرداخته و اتفاقا در این زمینه‌ها بسیار شناخته شده‌تر و موثرتر است. به تازگی هم نشر نی كتاب «دیگردوستی موثر: رساندن بیشترین خیر چگونه فهم ما را از زندگی اخلاقی تغییر می‌دهد» نوشته پیتر سینگر را با ترجمه آرمین نیاكان و با مقدمه‌هایی از مصطفی ملكیان و محمدرضا جلایی‌پور منتشر كرده است. به این مناسبت نخستین نشست خیر و خرد به همت موسسه دارالاكرام و نشر نی در تالار همایش فرهنگ و هنر با حضور مصطفی ملكیان، پژوهشگر فلسفه و اخلاق و محمدرضا جلایی‌پور دانش‌آموخته علوم اجتماعی برگزار شد. در این نشست جلایی‌پور بعد از معرفی كلیات ایده دیگردوستی موثر كه از آنها در نگارش این مقدمه وام گرفته شد به دیگردوستی موثر به عنوان یك جنبش اجتماعی پرداخت، ملكیان نیز عمدتا درباره ناگفته‌های سینگر در زمینه دیگردوستی موثر سخن گفت كه مشروح آن از نظر می‌گذرد.

این اثر حاوی یازده مقاله از نه اندیشمند است که عمدتاً انديشه غربی می‌باشند که هر یک از آن‌ها مباحث مهمی در باب دین و معنویت را شامل می‌شود، و «وجهه جامع همه آن‌ها دعوت به فراروی به سوی عالم بالاست که چیزی جز فروروی به سوی عالم درون نیست». در این خلاصه به ترتیب به مقالات اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و یازدهم می‌پردازیم.