آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عرفانِ کاتولیکی( با دو نقطۀ عطف: در قرنِ دوازدهم با عرفانِ راین، سپس در پی شورای تِرنت و اصلاح‌ستیزی آن، با به‌ویژه تِـرزا دو آویلای اسپانیایی و دوستش جان صلیب) در حالتی امتناعی در درونِ کاتولیسم، جا خوش می‌کند: حاشیه‌ای که در تکاپوی مکاشفه قلب است. نوشتنِ تِـرزا از همین وضعیت متناقض‌نما سر بر می‌آورد، و البته کارش نیز به‌مثابۀ مؤسسِ فرقه کارمِل‌های پابرهنه استوار بر همین جایگاه متناقض نماست.

ترزا آویلایی (1515-1582م)، نظریۀ دژ درون (عمارت‌های هفتگانه) را در زمینۀ سلوک به‌سوی خدا و نیلِ به وصال او مطرح کرده‌است. ازآنجاکه ترزا یک نظریه‌پرداز کلاسیک نیست، این سؤال پیش می‌آید که او در ارائه این نظریه، تا چه اندازه تحت ‌تأثیر هخالوت (تالارهای هفت‌گانه برای رسیدن به شهود خدا) بوده‌است؟ فرضیۀ این مقاله، اثرپذیری ترزا از هخالوت است و به‌استناد شواهد کافی، روشن می‌شود که ترزا در ارائه نظریه دژ درون، در ساختار، کاربست مفاهیم و اصطلاحات، در تأکید بر نقش نیایش در رسیدن به وصال و پشت‌سر گذاشتن موانع وصال، به‌طور مکرر به عهد عتیق، به‌ویژه کتاب حزقیال به‌عنوان یکی از منابع هخالوت، رجوع داشته و در نتیجه، از هخالوت اثر پذیرفته‌است. مقایسه هفت‌عمارت و هفت‌تالار، مشابهت‌های معناداری را نشان می‌دهد که همگی دلالت دارند بر اثرپذیری ترزا از هخالوت در ارائه نظریه دژ درون. هم عمارت‌ها و هم تالارها، شهود وحدت و وحدت شهود را هدف‌گذاری کرده‌اند، با این تفاوت که شهود را ترزا به وصال پیوند می‌دهد و هخالوت به دیدار. البته این‌ها به‌معنای آن نیستند که ترزا بر خوانش و مطالعه هخالوت تسلط داشته، بلکه او از ادبیات رایج عرفانی آویلا بهره برده که خود حاوی این اندیشه‌ها و آموزه‌ها بوده‌است.

ترجمه ماشینی : امر واقعی که به عنوان چیزی غیرممکن برای دلالت درک می شود، به نظر می رسد نقطه ای است که فیلسوفان، الهی دانان و روانکاوان هنگام خواندن گزارشی از تجربه عرفانی در آن دچار لغزش می شوند. در واقع، عرفان به عنوان یک واقعیت غیر ممکن برای تسلط بر زبان مطرح می شود. با این حال، نوشته ترزا آویلا نشان می دهد که تجربه عرفانی، برعکس، پیوندی نزدیک با واقعیت دارد. برای روشن ساختن آنچه از واقعیت در خطر است در آنچه برای یک عارف، تجربه معنوی منحصر به فردی را تشکیل می دهد، می توانیم به کار فروید در مورد مفهوم ردیابی و راهی که در آن لاکان مفهوم واقعی را برای دستیابی به دیدگاهی بسط داد نگاه کنیم.

عرفان عملی یا سلوک، اساس و زیربنای عرفان است. عرفان نظری تفسیر و تعبیر یافته‌های عرفان عملی است. عرفا برای سلوک عرفانی مراحل مختلفی را برشمرده‌اند لکن اساس این مقامات و منازل بر هم منطبق بوده و از این حیث اختلاف چندانی بین آنان دیده نمی‌شود. در ادیان الهی دیگر نیز عرفایی وجود دارند که با سلوک عرفانی به کشف و شهود پرداخته‌اند. بانو امین و ترزا آویلایی از جمله عرفای بنامِ اسلام و مسیحیت به شمار می‌روند. هر دوی آنان شخصاً مراحل سلوک را تجربه کرده‌اند و آن را در آثار خویش تشریح نموده‌اند. ترزا مراحل سلوک را در «کاخ درون» هفت مرحله برشمرده و بانو امین در کتاب «سیر و سلوک در روش اولیاء و سعدا» مراحل سلوک را طی هشت مرحله بیان نموده‌ است. نتیجۀ تطبیق مراتب سلوک در بین ایشان نشان می‌دهد عناصر اصلی و مراحل سلوک نزد آنها اشتراکات فراوانی دارد و میان آنان تفاوت عمده‌ای ملاحظه نمی‌شود. تنها در زمان پیدایش حالات عرفانی، گاهی تفاوت‌هایی دیده می‌شود. توصیفات ایشان گویای این است که هر دو عارف در نهایت به وحدت شهود رسیده‌اند.

وحدت، درک یگانگی و یگانه دیدن جهان هستی است که درک در سنت‌های فلسفی از طریق تأملات عقلانی و در سنت‌های عرفانی از طریق تجربۀ شهودی حاصل می‌شود. مولوی (د. 672 ق.) و ترزا (د. 1582 م.)، عارفانی از اسلام و مسیحیت در آثارشان نظراتی درباره این وحدت مطرح کرده‌اند که استخراج و مقایسۀ آنها می‌تواند برای فهم دقیق‌تر وحدت و شناخت فرایند تجربۀ آن مفید باشد. تبیین نظرات کم‌و‌بیش شبیه به هم این دو عارف درباره وحدت می‌تواند در تببین وحدت اعم از وجودی و شهودی گام مفیدی به‌شمار آید که در این مقاله با استفاده از روش‌های توصیفی، تحلیل و مقایسه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نگارش این مقاله نشان داد که نگرش غالب در آثار مولوی و ترزا بیشتر رنگ و بوی وحدت شهود دارد و هر دو عارف تجربۀ وحدانی را ورای تقریر می‌دانند. در عین حال مولوی تجربۀ وحدانی‌اش را از زبان دیگران و ترزا از زبان خود نقل می‌کند. برای درک و تجربۀ این وحدت خودشکنی و نیایش همراه با مراقبه نقش مهمی دارند. البته در اندیشه ترزا اهمیت این عوامل به‌مراتب بیشتر از نظر مولوی است. ترزا در بیان تجربۀ وحدانی به‌مراتب جزئی‌نگر و دقیق‌تر ار مولوی است. در‌عین‌حال در تحقق این تجربه، مولوی بر احوال آفاقی و ترزا بر احوال انفسی تأکید کرده‌اند.