آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : این پایان نامه به مسئله شر در کلام اسلامی می پردازد و به ویژه می کوشد مفهوم قبیح را در اندیشه قاضی عبدالجبار همدانی بررسی کند. این پژوهش بر این اساس استوار است که اسلام مانند سایر ادیان توحیدی، وجود شر در جهان را دشواری بزرگ می‌داند، وضعیتی که موجب اختلافات فراوان متکلمین شده است. برای عبدالجبار مسئله شر در چارچوب مفهوم عدل الهی مطرح می شود. بر اساس این صورت، خداوند جز به معروف و نهی از منکر کاری انجام نمی دهد، چنان که واجب (الواجب) را انجام می دهد، خود را وقف هیچ کاری نمی کند جز به خاطر خیر، و هرگز رغبتی به انجام کار ناپسند نمی کند، بلکه فقط حکمت و درستی را برمی گزیند.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه درباره اندیشه قاضی عبدالجبار در معرفت شناسی کلامی است. هدف آن بررسی کامل رابطه بین نظریه معرفت قادی عبدالجبار و الهیات اوست. همچنین به چگونگی گسترش بحث معرفتی در کلام اسلامی از مراحل اولیه اسلام تا قرن چهارم/یازدهم می پردازد. پایان نامه در چهار فصل و ساختار آن به شرح زیر است. فصل اول به تشریح زمینه تاریخی معرفت شناسی کلامی قادی عبدالجبار می پردازد که شامل شرح حال او، پیشینه سیاسی-اجتماعی زمان او و توسعه معرفت شناسی در الهیات اسلامی قبل از زمان او می شود. فصل دوم، نظر قاضى عبدالجبار را در باب نظريه معرفت، به ويژه تعريف و تقسيم علم، مورد توجه قرار مى دهد. هر دو مورد بررسی قرار خواهند گرفت تا چگونگی ارتباط نظریه دانش او با نظریه او توضیح داده شود. فصل سوم امکان معرفت انسان به خدا را از نظر قادی عبدالجبار بررسی می کند. موضوعات مورد بحث شامل این سوال است که چرا ما باید خدا را بشناسیم و راه های شناخت خدا چیست. فصل چهارم رابطه بین نظریه معرفت قادی عبدالجبار و اخلاق دینی او را تحلیل می کند. موضوعات مورد بحث شامل شناخت خیر و شر، نقش عقل و مفهوم تکلیف انسان (التکلیف) است. به عنوان آخرین نکته، این پایان‌نامه نتیجه‌گیری مختصری ارائه می‌کند که در آن دیدگاه‌های متمایز قادی عبدالجبار درباره معرفت‌شناسی کلامی خلاصه می‌شود.

نارسایی‌های موجود در سازوکار فهم دلالت آیات، به ویژه آیات توحیدی که از سوی گروه‌هایی چون مشبهه، اهل حدیث و اشاعره ارائه گردیده بود، موجب گردید قاضی عبدالجبار معتزلی (م ۴۱۵ ق) به ارائه منطقی عقلانی در کشف مقاصد کلام الهی مبادرت ورزد. این پژوهش پس از تحلیل و نقد منطق قاضی عبدالجبار در فهم آیات، چگونگی تبیین وی از آیات توحیدی را مورد بررسی و نقد قرار داده است. این پژوهش در نحوه استناد داده‌ها، از شیوه اسنادی و در تجزیه و تحلیل مطالب، از شیوه توصیفی- تحلیلی پیروی می‌کند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن هستند که قاضی جهت دست یابی به منطق حاکم بر فهم آیات، با مشخص نمودن وجه صحیح دلالت راه‌های دستیابی به معرفت، وصف حکیم را به معنای «کسی که از انجام قبیح مبرا است» در مورد خداوند ثابت نموده و بروندادهای آن را در فهم کلام الهی مشخص می‌نماید. همچنین دیدگاه‌های عدم اتصاف ذات به مبدا صفات، اشتراک خداوند و انسان در حقیقت صفات ذات و فعل، عدم جسمانیت خداوند، عدم امکان رؤیت خداوند، نفی خالقیت و فاعلیت خداوند نسبت به افعال انسانی و نیز ابتنای استحقاق عبادت بر مفهوم اِنعام عظیم، مهمترین دیدگاه‌های توحیدی قاضی عبدالجبار هستند که وی تلاش نموده است آیات توحیدی را بر مبنای آن‌ها تبیین نماید. این پژوهش نشان داد که در منطق قاضی، خلاصه‌ شدن نقش راه نقلی به تایید داده‌های عقلی، برخلاف مدعای وی در ایجاد وحدت رویه در فهم کلام الهی و از جمله در فهم آیات توحیدی، زمینه را برای ایجاد اختلاف دیدگاه‌ها در فهم کلام الهی میان گروه‌های عقل‌گرا فراهم می‌آورد.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

بحثهاي مفصل اعتقادي و كلامي را با توجه به مذهب اعتزال كه قاضي عبدالجبار رئيس آن بوده در اين شرح مطرح كرده در فصول متعدده، با رد و ايرادات فراوان و عناوين «فان قيل - قلنا» [معجم المؤلفين 5/78؛ هدية العارفين 1/498؛ عكسي مركز احياء 4/467] شرح و حواشي: تعليق شرح الاصول الخمسة (-)