آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از ابعاد اعجاز قرآن کریم اعجاز بیانی است. موسیقی بر آمده از عبارت‌های قرآن به نحوی است که معانی را در چشم خواننده مجسّم می‌نماید. این پژوهش مبتنی بر این پرسش است که با توجّه به این حقیقت که چینش و نظم آهنگ واژه‌های قرآن کریم در خدمت اعجاز بیانی است، آیا می‌توان پدیده‌ی مدّ را که در بسیاری از عبارت‌های قرآنی خود نمایی می‌کند جزئی از اعجاز بیانی قرآن به حساب آورد؟ آیا می‌توان مقوله‌ی مدّ را از زاویه و رویکرد جدیدی مورد مطالعه قرار داد و آن را عاملی مؤثر برای القای معانی و به تصویر کشیدن ظرافت‌های قرآن کریم دانست؟ نتیجه این پژوهش که فقط به قرآن اختصاص دارد نشان می‌دهد کشش موسیقایی حاصل از مدّ یا به تعبیر دیگر کلماتی که در آنها خصوصاً مدّ متصل واجب و مدّ لازم وجود دارد این کارکرد را می‌تواند داشته باشد که علاوه بر معنای اصلی کلمه یکی از معانی (مدّ): کثرت، وسعت، فزونی و غیره را در عبارت‌های قرآنی به منصه‌ی ظهور برساند و به مخاطب القا کند. همچنین یکی از مسائلی که ترادف واژه‌ها را به معنای واقعی در قرآن کریم نفی می‌کند، وجود موسیقی و کشش صوت یا عدم آن در میان کلمات مترداف است.

نحت (واژآمیزی) یکی از موضوعات بسیار مهم در فقه اللغه عربی است. مقاله حاضر به بررسی این مطلب از دیدگاههای مختلف می پردازد. ابتدا نحت در لغت و اصطلاح معرفی شده، پس از آن، انواع نحت فعلی، اسمی، نسبی، تخفیفی، وصفی، و حرفی، با ذکر مثال بیان گردیده است. در ادامه، سماعی یا قیاسی بودن آن، به علاوه ضوابط و شرایط قیاسی، همراه با نقد نظریه های موافقان و مخالفان به تفصیل آمده است. همچنین، نحت از نظر پذیرش یا عدم پذیرش در میان معاصران، همراه با نقد نظرات موافقان و مخالفان بررسی شده است.

روزی در درس (فن ترجمه) برخی از دانشجویان از ترجمه آیه 6 از سوره مائده: «فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق و امسحوا برءوسکم و ارجلکم الی الکعبین» سوال کردند و این که چرا با وجود آیاتی بدین صراحت، مسلمانان در گرفتن وضو تا این اندازه اختلاف نظر دارند. این سوال زمینه نگارش مقاله حاضر را فراهم کرد که نتایج زیر حاصل این تحقیق است:اعراب «ارجلکم» از دیدگاه نحوی با استدلال به نقد کشیده شده و ممتنع بودن عطف «ارجلکم» بر «وجوهکم» با ادله فراوان از قرآن و ادب عربی به اثبات رسیده است. همچنین، نگاه تازه ای به «الی المرافق» در آیات بالا شده است.دو واژه «اغسلوا» و «امسحوا» از زوایای محتلف بررسی شده و نظر کسانی که دو واژه را مترادف می دانند رد شده است. علاوه بر آن، اثبات شده که شستن پاها به جای مسح به دلایل متعدد با سیاق قرآن در تضاد است و تنها تعصب، موجب خطا در فهم آیات شده است. ضمن این که انتساب مسح کفش ها به جای پاها به پیامبر - صلی اله علیه وآله و سلم - با استدلال رد شده است.قواعد نحوی به هیچ عنوان شستن را به جای مسح تایید نمی کند. بنابراین انتساب شستن پاها به پیامبر - صلی اله علیه و آله و سلم - و این که جبرئیل مسح را نازل کرده ولی سنت آن حضرت شستن پاها بوده، کاملا بی اساس است. در این مقاله با ادعای کسانی هم که عقیده دارند شستن پاها از مسح به نظافت نزدیک تر است با استدلال پاسخ داده شده است. در خاتمه نیز تاریخچه مختصری از آغاز اختلاف در وضو بیان شده است.

قلما نجد شاعرا أو کاتبا شیعیا دافع عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) وآل بیته الأبرار إلا ونجد أنواع التهم تخیم علیه. هذا المقال یدرس تناقضات المؤرخین من خلال تعریفهم لدعبل الخزاعی (الشهید سنة 246ق) فیحاول الإجابة عن الأسئلة التالیة: 1. هل یمکننا الاعتماد علی أقوال بعض المؤرخین للتعریف بشخصیة دعبل الخزاعی رغم تناقضاتهم؟ 2. هل للتعصب دور فی آرائهم و أقوالهم؟ 3. هل هناک أقوال أخری وردت فی کتبهم تنفی مزاعمهم فیما زعموا؟یحاول الباحث عرض التهم التی ألصقت بشاعرنا ثم الإجابة عنها مستخدما نفس الکلمات الواردة فی أقوال هؤلاء المؤرخین ویظل القصد من ذلک هو إلقاء المزید من الضوء علی تلک التهم والمقارنة بین أقوالهم لیتبین للقارئ نیاتهم حتی یصل إلی الاستنتاج المنطقی.وللبحث فرضیات نحاول إثباتها و هی: 1. أقوال و آراء هؤلاء المؤرخین للتعریف بشخصیة شاعرنا نابع عن حقد دفین. 2. إنهم اضطروا لخلق التهم لإبعاد الناس عن الشیعة و شعرائهم. 3. توجیه هذه التهم لم یکن إلا بأمر من سلاطین الجور.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

دانش «وجوه و نظائر» به بررسی دلالت­های متعدد واژگان در بافت کلام وحیانی قرآن کریم می­پردازد و نشان­ می­دهد که این کتاب عظیم، دارای لایه­های مختلف معنایی است. ازاین­رو، فهم دقیق و معناشناسی واژگان قرآن، منوط به فهم وجوه و نظائر است. واژگان چند معنا در مصحف شریف، بیش از یک معنا را در نهاد خود جای داده که در ترجمه، غالباً بیش از یک معادل را پذیرا نیستند. ناظر به ­همین تنگنا، گاهی مترجمان در ترجمه واژگان دچار لغزش شده و واژه­ای را که در موارد گوناگون معانی متفاوتی دارد، همه­جا یکسان ترجمه کرده یا وجه معنایی واژه را متناسب با معانی موجود در کتب وجوه و نظائر و علوم قرآنی برگردان نکرده‌اند. نگارندگان این جستار با بررسی و استقصاء وجوه قرآنی در ترجمه حداد عادل، به ­تناسب حجم اندک این پژوهش، شماری از این وجوه قرآنی را به­ صورت کاملاً تصادفی، ارزیابی توصیفی‌ـ ‌تحلیلی و نقدی نموده­اند. دستاورد این پژوهش که اساس آن بر وجوه معنایی و نه نظائر متمرکز است، نشان داد که این ترجمه از منظر دانش وجوه و نظائر، غالباً معادل و مطابق است؛ اما در بسیاری موارد نیز دچار لغزش و اشتباه شده و معانی­ای مغایر با معانی موجود در کتب وجوه و نظائر، علوم قرآنی و تفاسیر ارائه کرده ­است.

پس از ترجمه قرآن‌کریم، نقد و بررسی روش­های ترجمه نیز، محور توجه ترجمه­پردازان، به‌ویژه در نیم قرن اخیر قرار گرفت. این اهتمام جدی به روش­های مختلف ترجمه، حاکی از نگرش مثبت زبان­شناسان و ترجمه­پژوهان برای رسیدن به ترجمه­ای کامل، وفادار و مطلوب است. غلامعلی حدّادعادل، از جمله­ مترجمان قرآن است که نوع ترجمه­ خود را «مفهوم به مفهوم» خوانده است؛ امّا با تأمل در ساختار و محتوای این ترجمه، چنین دریافت می­شود که وی، نه تنها به متن اصلی مقیّد و متعهّد است، بلکه به زبان مقصد و ساختارهاى آن نیز، تا سر حد امکان، توجّه داشته است. هدف این مقاله، ارائه­ شواهد و نمونه­هایی برجسته در نقد نظریه­ مفهومی ایشان است تا نشان ­دهد که این ترجمه، علاوه بر رویه­ معنایی مفهومی، در بسیاری موارد، ترجمه­ای تحت‌اللفظی، وفادار و امین است. از مهم­ترین نتایج این مقاله این است که ترجمه یاد شده، علاوه بر اعتماد به نثر فاخر فارسی و سلاست آن، حسب اعتقاد مترجم به روش ترجمه­ مفهومی، غالباً با ساختارها و مختصات زبان مبدأ (قرآن) نیز معادل و مطابق است. در این ترجمه شاخص­های بسیاری یافت می­شود که خلاف روش مفهومی است.

مصطفی جمال الدین (1996-1927) از شاعران معاصر نجف اشرف است. در برابر ظلم و استبداد به مبارزه پرداخت. و شیوه اصلاح را برای زندگی فردی و اجتماعی خود برگزید. او همین شیوه را در دعوت دینی . نوآوری در شعر در پیش گرفت. این شاعر در هدفمند کردن شعر و میان رسالت آن دیدگاه‌ها را دارد. از مهم‌ترین نظریات این است که شعر عروضی برخلاف شعر نو تمامی موضوعات زندگی را در برنمی‌گیرد.نگارنده در این پژوهش به بررسی تصویرپردازی در دیوان شاعر پرداخته و توانسته است میان زیبایی-شناسی قدیم که منحصر در صنایع بلاغی بوده و مفعوم امروزی تصویرپردازی که در بردارندۀ تصاویر رمزی و حسی و غیر آن است، تفوت قائل شود. این پژوهش تلاش کرده است تا رسالت تصویر در شعر جمال‌الدین را از طریق دلائل علمی و بررسی موضوعی نشان دهد.سرچشمه‌های شعر جمال الدین گوناگون است. از جمله آن می‌توان به طبیعت روستا که فراوان در شعرش حضور دارد اشاره کرد. وی با هر گل و شاخۀ آن روحش به پرواز در می‌آید. مطالعات حوزوی و دانشگاهی او توان علمی بالایی را در شناخت واژگان عربی و میراث ارزشمند قرآنی و روایی و شخصیات برجسته آن همانند پیامبر (ص) و امیرالمومنین علی (ع) و امام حسین (ع) به او ارزانی داشته است. آشنایی وی با ادبیات عامیانه، مطالعه آثار شاعران در دوران‌های مختلف و همچنین عقیدۀ امامیه شاعر از عوامل موثر در پختگی و قوت شعر وی است.دیوان شاعر موضوعات گوناگونی را نظیر دین، سیاست، جامعه، غربت، زن و اشتیاق به وطن به ویژه در سال‌های پایانی عمرش و مبارزه با رژیم حاکم بر عراق در خود جای داده است. از جمله تصاویری که در شعر جمال‌الدین از بسامد بالایی برخوردار است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:تصویر مفرد که مفاهیم محدودی را در خود جای داده است و تصویر مرکب که معانی متعدد و مضامین بلند را به خود اختصاص داده و تصاویر مادی که شاعر با آن معانی معنوی را ملموس ساخته است. تصویر انسانی که شاعر با آن توانسته است به تصویر شعری خویش حیات و زنده بودن را عرضه نماید.شاعر تنها به این تصاویر بسنده نکرده است بلکه او تصاویر حسی مربوط به حواس پنجگانه را به خوبی در شعر نمایان ساخته است، او در تصویر بحری دو تصویر را که یکی بر نور روشنایی دلالت دارد و دیگری بر رنگ ارائه نموده است، شاعر در تصور رنگی رنگی ده رنگ را که هر رنگ دارای دلالت متعدد و بعضاً مخالف یکدیگر هستند در اشعار خود جای داده است.دیوان اشعار علاوه بر تصاویر فوق الذکر تصاویر دیگری همانند تصویر زمان که شب و صبح و مضمون سال به ویژه از فصل بهار که نماد عقل‌های فعال و افکار زیباست در بر دارد و همچنین از تصاویر مکانی به ویژه شهر بغداد که آن را نماد تمدن و میراث می‌داند و از شهر نجف و زادگاه خویش یعنی سوق الشیوخ فراوان بهره برده است.از بررسی تصویر در شعر مصطفی جمال الدین می‌توان نتیجه گرفت که وی ضمن آنکه شاعر نوآور است میراث گذشته به خوبی در شعر حفظ کرده است و تصاویر او ضمن زنده بودن، تعامل سازنده با مخاطب به گونه ای است که با مسائل مهم زندگی امروزی جامعۀ خویش مرتبط است.کلید واژه‌ها: مصطفی جمال الدین، شعر عراقی معاصر، تصویر شعری، دلالت‌های رنگ‌ها، مضامین شعری