جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصطفی جمال الدین (1996-1927) از شاعران معاصر نجف اشرف است. در برابر ظلم و استبداد به مبارزه پرداخت. و شیوه اصلاح را برای زندگی فردی و اجتماعی خود برگزید. او همین شیوه را در دعوت دینی . نوآوری در شعر در پیش گرفت. این شاعر در هدفمند کردن شعر و میان رسالت آن دیدگاه‌ها را دارد. از مهم‌ترین نظریات این است که شعر عروضی برخلاف شعر نو تمامی موضوعات زندگی را در برنمی‌گیرد.نگارنده در این پژوهش به بررسی تصویرپردازی در دیوان شاعر پرداخته و توانسته است میان زیبایی-شناسی قدیم که منحصر در صنایع بلاغی بوده و مفعوم امروزی تصویرپردازی که در بردارندۀ تصاویر رمزی و حسی و غیر آن است، تفوت قائل شود. این پژوهش تلاش کرده است تا رسالت تصویر در شعر جمال‌الدین را از طریق دلائل علمی و بررسی موضوعی نشان دهد.سرچشمه‌های شعر جمال الدین گوناگون است. از جمله آن می‌توان به طبیعت روستا که فراوان در شعرش حضور دارد اشاره کرد. وی با هر گل و شاخۀ آن روحش به پرواز در می‌آید. مطالعات حوزوی و دانشگاهی او توان علمی بالایی را در شناخت واژگان عربی و میراث ارزشمند قرآنی و روایی و شخصیات برجسته آن همانند پیامبر (ص) و امیرالمومنین علی (ع) و امام حسین (ع) به او ارزانی داشته است. آشنایی وی با ادبیات عامیانه، مطالعه آثار شاعران در دوران‌های مختلف و همچنین عقیدۀ امامیه شاعر از عوامل موثر در پختگی و قوت شعر وی است.دیوان شاعر موضوعات گوناگونی را نظیر دین، سیاست، جامعه، غربت، زن و اشتیاق به وطن به ویژه در سال‌های پایانی عمرش و مبارزه با رژیم حاکم بر عراق در خود جای داده است. از جمله تصاویری که در شعر جمال‌الدین از بسامد بالایی برخوردار است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:تصویر مفرد که مفاهیم محدودی را در خود جای داده است و تصویر مرکب که معانی متعدد و مضامین بلند را به خود اختصاص داده و تصاویر مادی که شاعر با آن معانی معنوی را ملموس ساخته است. تصویر انسانی که شاعر با آن توانسته است به تصویر شعری خویش حیات و زنده بودن را عرضه نماید.شاعر تنها به این تصاویر بسنده نکرده است بلکه او تصاویر حسی مربوط به حواس پنجگانه را به خوبی در شعر نمایان ساخته است، او در تصویر بحری دو تصویر را که یکی بر نور روشنایی دلالت دارد و دیگری بر رنگ ارائه نموده است، شاعر در تصور رنگی رنگی ده رنگ را که هر رنگ دارای دلالت متعدد و بعضاً مخالف یکدیگر هستند در اشعار خود جای داده است.دیوان اشعار علاوه بر تصاویر فوق الذکر تصاویر دیگری همانند تصویر زمان که شب و صبح و مضمون سال به ویژه از فصل بهار که نماد عقل‌های فعال و افکار زیباست در بر دارد و همچنین از تصاویر مکانی به ویژه شهر بغداد که آن را نماد تمدن و میراث می‌داند و از شهر نجف و زادگاه خویش یعنی سوق الشیوخ فراوان بهره برده است.از بررسی تصویر در شعر مصطفی جمال الدین می‌توان نتیجه گرفت که وی ضمن آنکه شاعر نوآور است میراث گذشته به خوبی در شعر حفظ کرده است و تصاویر او ضمن زنده بودن، تعامل سازنده با مخاطب به گونه ای است که با مسائل مهم زندگی امروزی جامعۀ خویش مرتبط است.کلید واژه‌ها: مصطفی جمال الدین، شعر عراقی معاصر، تصویر شعری، دلالت‌های رنگ‌ها، مضامین شعری

شعر شیعی بخشی از ادبیات اسلامی است؛ در این نوع شعر، نظر کلی، بر نشر مبادی دین، احیای حقایق ایمان، زنده کردن دل‌ها و جان‌ها، جاری ساختن روح حماسه و تعهد در رگها است؛ از این رو شاعران شیعه، همیشه برای حکومت‌های فاسد خطری بزرگ محسوب می‌شدند؛ چرا که آنان در خلال مدح اهل بیت (ع) به بیان واقعیّت‌های جامعه، تحقیر زمامداران می‌پرداختند و دل‌ها را متوجّه حقّ و حکومت حقّ می‌کردند.مصطفی جمال الدین از شاعران متعهد شیعی است که با سابق? درخشان خانوادگی ودینی خود، اشعارش را در خدمت عقاید و باور‌هایش قرار داده است. او قصایدمتعددی به مناسبت‌های مختلف پیرامون پیامبر (ص)، امیرالمومنین (ع)، امام حسین (ع)، امام هادی (ع) و حضرت رقیه (س) سروده است.این پژوهش سعی داردبا روش توصیفی- تحلیلی به تحلیل محتوا و سبک قصائد متعهد او بپردازد تا روشن شود که در هر یک از اشعار چه مضامین و موضوعاتی مورد توجّه شاعر بوده است؟ و اشعار او از چه سبک زبانی برخوردار است؟ حاصل پژوهش بیانگر آن است که یکی از مضامین مورد توجّه و بارزشاعر در این اشعار، توجّه به وضعیّت امّت اسلامی در گذشته و حال است؛ او در این اشعارنگرانی و دغدغه های خویش رادربار? وضعیّت امّت اسلامی وجامع? خود بیان می‌کند. امّا از نظر سبک نیز به کارگیری اوزان متنوّع، واژگان مناسب، صنایع ادبی مختلف و توازن نحوی، شعر او را تاثیرگذار و شنیدنی کرده است؛ چنانچه او در هر یک از سطوح سبک، هنر و مهارت خود را نشان داده است، امری که باعث شده است، نه تنها بر زیبایی شعر او بیفزاید، بلکه مستقیم و غیر مستقیم اندیش? خود را به مخاطب منتقل کند.