آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بی تردیداخلاق راه حقیقی سیر انسان به سوی خدا وخمیر مایه تمدن و ستون فقرات ی زندگی اجتماعی سالم است. هنگامی که سخن از مباحث اخلاقی به میان می‌آید بسیاری ، حتی برخی از اهل فضل و دانش، آن را امـری مستحبی و در حـاشیه زندگی می بینند .در حالیکه غالب مشکلات فردی و اجتماعی ناشی از نارسایی ها ی رفتاری وضعفهای اخلاقی است.ازجمله موضوعات مهم و مبتلا به اخلاقیفرد و جامعه اسلامی،آرزوهای دراز و کیفیت برخورد و کنترلآنهاست که در متون دینی اعم از قرآن و حدیث توجهویژه ای به آن شده و رهنمودهایی گسترده و هماهنگ برای کنترل و هدایت آن مطرح گردیده است.از منظر قرآن و روایات أمل و آرزودر زندگی انسانامری اجتناب ناپذیر است اما مهم این است که چه نوع آرزو هایی باتوجه بهظرفیت و توانایی بشر، محدودیت عمر او و ناپایداری دنیا برای او سودمند استتا او را در رسیدن به اهداف زندگی مادی ومعنوی به شکل مطلوب یاری نماید.از طرفی طول أمل همیشه مذموم و نکوهیده نیست، بلکه در مواردی نیکو و پسندیده است مانند آرزوی لقاء الهی، آرزوی زندگی کردن در حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) .همچنین یکی از مهمترین جلوه های مثبت أمل و طول أمل ،آینده نگری و نگاه راهبردی بهزندگانی جمعیو اجتماعی و برنامه ریزی آینده نگر است که در آموزه های روایی بارها بر آن تأکید گردیده است.بر اساس آنچه در این تحقیق آمده است ،نادانی و جهل، غفلت، حب دنیا، ضعف تقوا و توکل، مقایسه های نابجا، طمع،ثروت و قدرت،تجمل گرایی و شهرت،غرور،حرص،بی ایمانی،نفس أماره،و القائات شیطان از جمله مهمترین خاستگاه ها و عوامل پیدایش طول أمل‌ به شمار میروند.در این تحقیق همچنین این نتایج حاصل شد،آثار و پیامد های طول أمل در بعدفردی عبارتند از:تقابل با عمل، قساوت قلب، سقوط در بدی ها، از بین رفتن فرصتها، کوچک شمردن داشته ها ،ترک حیاءدر برابر خداوند،فراموشی،هدر رفتن انرژی،زندگی پر رنج و ذلت بار،محرومیت از نعمتها،افزاینده غم و اندوه،محروم بودن از درک حقایق،فساد عقل،تلف شدن عمر و تأخیر در توبه.در بعداجتماعی: تباهی و عقب افتادگی اجتماع ، فقر و ایجاد حسادت و دربعد اخروی:سختی در هنگام مرگ، حسرت در قیامت و دوری از بهشت و اهل آن. همچنین راهبردهای اخلاقی و عملی برای هدایت آرزوهای انسان در دو جنبه‌ی پیشگیری و معالجه و در مان ارئه گردید که این راهبردها از جهت پیشگیری عبارتند از، مطالعه پیرامون پیامد های شوم آرزو های طولانی و عبرت گیری، توجه به ناپایداری و محدویت دنیا، دوری از محیط آرزو برانگیز، مدیریت آرزو ها و یاد مرگ وراهبردهای هدایت آرزوها از جنبه‌ی معالجه و درمانعبارتند از: برخورد با آرزو های طولانی، تقویت ایمان ، کسب معرفت، توبه و بازگشت به ولایت الهی، قصر و کوتاهی أمل، قرین ساختن أمل با عمل و انجام تکالیف و استفاده بهینه از عمر اشاره شد. و در پایان پس از نتیجه گیری به مولفان و محققان، رسانه ها، خانواده ها و جوانان توصیه ها و پیشنهاداتی نیز ارائه گردید.

الک اصلی سرمایه های عالم خداوند است، خداوندی که با آفرینش انسان بر او منت نهاد ونعمتهای بیشماری را به وی ارزانی کرد،که بدون شک این نعمتها وسیله ای هستند برای ارتقای مادی ومعنوی بشر، وبه زبان دیگر وسیله ای هستند برای رسیدن انسان به کمال والای خویش.اما این حاصل نمیگردد مگر از طریق شناخت نعمتهای الهی، واینکه آدمی بداندفلسفه ی نعمتهایی که را خداوند در اختیاراو قرار داده چیست؟و چه مسئولیتهای در قبال اعطایاین همه نعمت دارد؟از این رهگذر این پزوهش جستاری است درباره نعمتهای الهی ومسئولیتی که انسان در قبال این نعمتها دارد. خداوند متعال نیزمکررا در قرآن کریم به شیوه های گوناگون نعمتهای بیشمار خود ونقش آن را در زندگی مادی ومعنوی انسان ها گوشزد کرده،که هدف از یادآوری نعمت و وظایف انسان در قبال آن،توجه به مبداو رساننده نعمت و شناخت او،عشق و محبت به خداوند،و در نهایت اطاعت خداوندو اتصال عبد به خالق وفلاح و رستگاری اوست. ، لذا در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و به صورت فیش برداری مطالب از تفاسیر قرآن و کتب معارف قرآنی انجام شده است، آیات واحادیثی که به طور صریح یا ضمنی به موضوع نعمتهای الهی ووظایف انسان در قبال این نعمتها پرداخته اند مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نتیجه آنکه اعطای این همه نعمت به انسان بیهوده نبوده و قطعا در قبال آن انسان وظایفی دارد ، که مهمترین وظیفه انسان از میان مسئولیت های دیگر در قبال نعمتهای الهی ،سپاس قلبی زبانی ، عملی می باشد، یعنی اینکه،هیچ نعمتی از یاد انسان نگذرد،مگر آنکه آن نعمت را از جانب خدا بداند،ومتذکر ذات پروردگار شود، دوم اینکه خداوند را به خاطر اعطای این همه نعمت لسانا شکرگزار باشد، واز همه مهمتر اینکه نعمتهای الهی را همسو با خواست منعم و در راه کمال وسعادت خود به کار گیرد

انسان موجودی، اجتماعیست و ارتباطات بین‌فردی، که از آن به مهارت‌های اجتماعی یاد می‌شود، بخش عمده‌ای از زندگی اجتماعی اوست. مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌هایی است که انسان را یاری می‌کند تا با بهره‌گیری از مهارت‌های کلامی و غیرکلامی با دیگران، به گونه‌ای رفتار کند که بتواند به حقوق، الزامات، رضایت‌خاطر و یا انجام وظایف خود در حد معقولی دست یابد، بدون آن که حقوق، الزامات، رضایت‌خاطر و یا وظایف دیگران را نادیده بگیرد. بهره‌گیری از کلام و رفتار امیرالمؤمنین  که هم از علم الهی برخوردار و به حقیقت آدمی آشنا بودند و هم کلام و رفتارشان حجت است، در یادگیری و تقویت این مهارت‌ها، راهگشا است. این که امیرالمؤمنین  کدام مهارت‌ها را تقویت کرده‌اند و برای تقویت آن‌ها، چه راه‌کارهای عملی ارائه فرموده‌اند، موضوع این پژوهش است. پژوهش‌گر تلاش کرده است، پاسخ این پرسش‌ها را با جستجو در نهج‌البلاغه و تحلیلو توصیف کلام امیرالمؤمنین  پیدا کند و نشان دهد که امیرالمؤمنین  مهارت‌هایی هم چون سخن‌گفتن، گوش‌دادن، ابراز وجود، هم‌دلی، دوست‌یابی، مهرورزی، افشای خود، نفوذ، رازداری، آراستگی ظاهر، تقویت و پاداش را تبیین‌کرده‌‌اند و برای عملی کردن آن‌ها از روش معرفت افزایی، انذار، تبشیر، عبرت آموزی، الگویی و محبت استفاده کرده اند.

امت اسلام و اکثریت قریب به تمام عالمان مسلمان بر این باورند که قرآن وحی الهی است. بر این اساس یکی از مبانی بنیادین تفسیر قرآن در میان مفسران فریقین، اعتقاد به مبنای صدوری - الهی داشتن قرآن است. به رغم چنین اعتقادی، اندیشه‌ای دیگر، به ویژه در میان برخی مستشرقان قرآن پژوه مطرح شده که بر اساس آن، قرآن متاثر از فرهنگ زمان خود بوده است. این فرهنگ طیفی است از فرهنگ دینی و فرهنگ دوره جاهلیت. از منظر برخی مستشرقان و اندکی از عالمان نوگرای مسلمان، آموزه‌‌های یهودیت و مسیحیت و برخی اعتقادات مردم عصر نزول، نه تنها بر قرآن تاثیر داشته بلکه قرآن برگرفته از چنین آموزه‌‌هایی است و به این ترتیب وحیانی بودن قرآن را به چالش کشید‌ه‌اند.نفی و انکار فرهنگ جاهلیت در حوزه آیات معارفی به پندارهای جاهلانه معطوف بوده و در مقولاتی نظیر تعامل با زنان، روش اخلاقی آن فرهنگ بر اساس آیات قرآن مورد تخطئه و انکار قرار گرفته است. این پژوهش بر اساس روشی توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای، ضمن تبیین برخی اعتقادات مردم عصر نزول و توضیح عناصری از مولفه‌‌های فرهنگ دینی و غیر دینی آن روزگار، این اندیشه را مورد بررسی و نقد قرار داده است. درباره نتایج بارز و دستآورد برجسته این تحقیق، چنین می‌توان گفت که قرآن نه تنها از این فرهنگ تاثیر نپذیرفته بلکه غایت خود را برکندن عناصر خرافی و باور‌های مخالف با عقلانیت در عصر نزول قرار داده و این کتاب آسمانی هدف خود را هدایت انسان‌‌ها به سوی سعادت و کمال دانسته است. بدین سان واکنش قرآن در برابر چنین آموزه‌‌هایی این است که برخی آموزه‌‌های هماهنگ با فطرت مردم عصر نزول را پذیرفته، برخی دیگر را با اصلاحات و پیرایش‌‌هایی تغییر داده و بسیاری از آن‌‌ها را از بین برده است. از نتایج دیگر این تحقیق که از صدوری بودن قرآن نشات می‌گیرد عصمت پیامبر(ص) در دریافت وحی است که کاملاً با اندیشه تأثیر پذیری قرآن از فرهنگ زمانه مغایرت دارد.

تقطیع در لغت به معنای قطعه قطعه کردن و در اصطلاح اهل حدیث، نقل بخشی از روایت و ترک بخشی دیگر از آن است. این پدیده که از آغاز دوران نقل حدیث وجود داشت و با شروع تدوین جوامع موضوعی رواج بیشتری یافت، با عکس‌العمل‌های مثبت و منفی مواجه بوده و برخی آن را مجاز و برخی دیگر آن را برنتابیده‌اند؛ از جمله کسانی که در اثر حدیثی خود به تقطیع پرداخته، محدث نام‌آور، شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه است. تأثیرپذیری محدثان و فقیهان از این کتاب بر کسی پوشیده نیست. بررسی میزان فراوانی روایات تقطیع‌شده در این اثر حدیثی، علل و انگیزه‌های مؤلف برای تقطیع روایات و اینکه آثار این تقطیع‌ها چه بوده است، موضوعات و پرسش‌هایی است که در این پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق که اغلب با روش مقایسۀ روایات متحد با یکدیگر به دست آمده، نشان می‌دهد که از مجموع 5920 روایت موجود در این کتاب، حداقل 626 مورد روایت تقطیع‌شده وجود دارد که حدود 5/10درصد کل روایات را شامل می‌شود. اکتفا به موضع حاجت، تبویب موضوعی روایات، اختصار کتاب و عقیده یا فتوای خاص مؤلف، بخشی از علل و انگیزه‌های تقطیع روایت در این کتاب بوده است. همچنین از این میان مشخص شد که تقطیع در حدود 100 روایت که معادل 8/15درصد کل روایات تقطیع‌شده است، مخل معنای صحیح یا کامل می‌باشد.

تفسیر عصری یکی از مسائل بحث برانگیز در علوم قرآنی است که مخصوصا در قرون اخیر، معرکه آراء مختلف از طرف مسلمانان و مستشرقین شده است و نظریات مختلف و متضاد نیز در این مورد بیان شده و برخی نیز تا مرز انکار آن پیشرفته‌اند. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا و بررسی و پژوهش متن محور در روایات تفسیری اهل بیت ع، اثبات می‌کند که تاثیر علوم و شبهات و گروه‌ها و عقائد و مسائل رایج عصر یک مفسر، بر تفسیر قرآن ، امری ثابت و رائج و اصیل بوده است، و اگر چه عده‌ای به دلیل افراط در این نوع تفسیر، در دهه‌های اخیر آن را انکار کرده‌اند، ولی روایات متعدد از اهل بیت علیم السلام در منابع تفسیری و روایی نشان می‌دهد که ایشان در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، تفسیری قرآنی، اخلاقی، سیاسی، و حتی ادبی به نوعی تفسیر عصری انجام داده‌اند، از رهگذر تحلیل این روایات، و اثبات عصری بودن شان، اصالت این نوع تفسیر روشن شد.

تفسیر نورالثقلین که توسط شیخ عبد عیل بن جمعه عروسی حویزی فقیه و محدث امامی مذهب در نیمه دوم قرن یازدهم هجری و یا نیمه اول قرن دوازدهم نوشته شده است، تفسیری روایی به شمار می آید و حاوی بیش از سیزده هزار روایت است. حویزی این روایات را به عنوان روایات تفسیری ذیل آیات قرار داده است، به همین جهت این تفسیر در نگاهی گذرا، تفسیری روایی است ولی نگارنده در این پژوهش نشان داده است که این تفسیر به رغم اینکه به تفسیری روایی مشهور است، از اجتهاد خالی نیست. هر چند مفسر از اظهار نظر صریح برای تبیین آیات پرهیز کرده، تفکیک و گزینش روایات و چیدمان آنها مبتنی بر یک نوع تلاش فکری با شیوه ای هدفمند صورت گرفته است. در این مقاله از این تلاش فکری به اجتهاد تعییر کرده ایم و نشان داده ایم که اجتهاد حویزی بر مبانی و عوامل معرفتی و غیرمعرفتی او استوار است.

کهن‌ترین و مهم ترین میراث روایی فرقۀ اسماعیلیه, آثار قاضی نعمان مغربی است که مؤلف آنها را بر اساس مصادر روایی شیعیان به خامه آورده است. بازخوانی اندیشۀ قاضی نعمان دربارۀ اعتبارسنجی روایات, تلاشی است برای شناخت میزان اعتبار میراثی از قرن چهارم, که با عنوان حدیث اسماعیلیه شناخته می‌شود. برای این منظور, افزون بر تحلیل مدعای مؤلف مبنی بر صحت روایات آثارش, اندیشۀ صحیح‌نگاری او با کاوش کامل در کتابهای دعائم الاسلام, الایضاح و شرح الاخبار وی مورد بررسی قرار گرفته و با ارائۀ نمونه‌های تطبیقی تحلیل شده است. مهمترین رسالت این نوشتار, کشف و تحلیل معیارهای اعتبار حدیث از نگاه مؤلف است. بر اساس این پژوهش, مؤلف بیش از آنکه معیارهایی برای اثبات صدور روایات از اهل بیت علیهم السلام در نظر داشته باشد، تلاش خود را بر بیان مراد واقعی اهل بیت علیهم السلام, غالبا از طریق جمع بین روایات مختلف, متمرکز ساخته است.

علمای امامیه برای ارزیابی روایات از دو اصطلاح صحیح و ضعیف استفاده می‏کردند و بر اساس قراین - که یکی از آن قراین سند حدیث بود - به صحت و یا ضعف حدیثی حکم می‏کردند. تا این‏که نظریه تربیع احادیث توسط علّامه حلّی به کار گرفته شد. ایشان احادیث را بر اساس سلسله سند به چهار دسته «صحیح»، «حسن»، «موثق » و «ضعیف» تقسیم کرد. با توجه به انتقاد بسیاری از عالمان به این شیوه ارزیابی، در این پژوهش بر آن شدیم تا به صورت آماری میزان پای‏بندی علّامه حلّی در عمل به وضع اصطلاحات جدید و سندمحوری را به دست آوریم. بر اساس نتایج به دست آمده، ایشان در موارد بسیاری به اصطلاحات خود پای‏بند نبوده و تعداد احادیث ضعیفی که مورد عمل قرار داده، از مجموع احادیث صحیح وحسن و موثق بیشتر است. بنابراین با وجود این‏که ایشان از پیشگامان رویکرد سندمحورانه به نقد حدیث است. این رویه را در کتاب‏هایش در پیش نگرفته است.

زبان وسیله ارتباط افراد انسان بایکدیگر است و در ظرف اجتماع انسانی شکل می گیرد. خیمه تمدن بشر ستونی استوارتر از " کلمه " و " کلام " ندارد و آنچه که گاه بردار نیست نیاز هماره ما انسان ها به واژه ها و سخن گفتن و شنیدن است. باید برای درک درست یک سخن، افزون بر توجه به قرائن لفظی پیوسته به کلام و قرائن منفصله دیگر، به قرائن غیر لفظی از جمله فضای صدور نیز توجه کرد. ما در این رساله برآنیم تا رویکرد شیخ محمد تقی شوشتری به واژه ها و سخنان و نیز کارکردهای حدیثی وی را بر پایه فضای صدور بررسی و تبیین نمائیم. این تحقیق بر پایه روش توصیفی و تحلیلی و با گردآوری اطلاعات، و فیش برداری و با در نظر گرفتن شواهد گوناگون، برخی از آثار حدیثی و رجالی شیخ شوشتری از جمله الاخبارالدخیله، النجعه فی شرح اللمعه، بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه و قاموس الرجال را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. در پایان معلوم گردید نگاه شیخ شوشتری به یک سخن، نگاه ارگانیک (اندام واره) بوده و آن را به مثابه یک دستگاه در کنار دیگر سخنان و قرائن آن دیده است و با رویکردی مبتی بر اصول عقلایی محاوره و استفاده گسترده از منابع اهل سنت، از فضای صدور در روند فهم و نقد حدیث بهره فراوانی جسته است چنان که بدین بهانه نام آور شده ، تا جایی که برخی گره های رجالی را هم که بیرون از دشواری های متنی است و سال ها و سده ها ناگشوده بوده، باز کرده است.