آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عنایت به موقعیت‌های بیان در بنای انگارة سخن، مهم‌ترین رکن بلاغت در گفتار و نوشتار به شمار می‌رود؛ بلاغت ساختار قرآن کریم که بی‌گمان از روشن­ترین لایه­های اعجاز آن در میدان تحدّی است، با توجّه به رسالت اصلی آن ­ـ بیدارگری و هدایت­بخشی ­ـ از این شگرد انکارناپذیر جدا نیست. نوشتة پیش روی، به بررسی گوشه­ای از شواهد بی­شمار قرآنی در راستای توجّه به موقعیّت­ها و فضاهای سخن به دنبال جست­وجوی پاسخ به این پرسش اساسی است که: راز تکرار مضامین قرآنی در عین گونه‌گونی زوایای ساختاری در چیست؟ در این راستا بخش­هایی از آیات قرآن که قبض و بسط رزق در آنها مطرح شده مورد بررسی قرار گرفته­اند. بخشی از یافته­های این جستجو، عبارت است از: 1) نکته­های بلاغی که در جایگاه ویژة هر یک از ساختارهای متفاوت و مشتمل بر مضامین مشترک در آیات مورد بحث وجود دارد؛ 2) نظریة دیرآهنگ نظم قرآن و پیوندهای بلاغی در ساختار آیات، حقیقتی است جدّی که پیگیری آن در قرآن کریم می­تواند درهای تازه­ای از ساحت‌های بلاغی و زیبایی­شناختی این کتاب الهی را پیش روی کاوشگران بگشاید.

نوشته پیش رو درصدد یافتن راهکاری عینی درمبانی روش آموزش دانش های مرتبط با حوزة معارف الاهی از دیدگاه قرآن است؛ در این مقاله پس از ارزش گذاری دانش و دانشور از منظر آموزه های دینی، تلاش شده است: اصول بنیادین آموزش معارف از قرآن استخراج و در شعاع روایات اسلامی معرفی شده و این اصول با شناسه هایی چون لزوم همپایی، مهرورزی، بردباری، فرصت سازی برای همه، هدایت اندیشة آزاد، در ضمن لزوم توجه به توان ها و ظرفیت های ذهنی و روانی مخاطبان و فروتنی متقابل و ایجاد و هدایت حس پرسش گری، نوآوری و به گزینی قابل وصول است. این اصول از رهگذر آیات قرآنی و روایات اسلامی قابل دستیابی است.

از واژگان پربسامد در محاورات عرفی و ادبیات کلاسیک و متون مرتبط با عرفان و تصوف، که چه بسا موجب کژتابی در بهره جویی از آن شده واژه لاابالی است. این عنوان از زبان عربی به فارسی آمده و از معنای ترکیبی و اسنادی به معنای جامد و افرادی گراییده است. با عنایت به ریشه داری اصطلاحات و عناوین رایج تصوف و عرفان اسلامی در آموزه های دینی، جست و جو از خاستگاه اصلی عنوان یاد شده و کاربرد آن درباره خداوند از سویی، و نسبت به سالکان راه از دیگر سو، نیز لزوم تلاش معناشناختی در چگونگی تحول مفهوم آن در ادبیات و عرفان اسلامی، و توجیه خردپذیر صدق آن بر ذات اقدس ربوبی، زمینه ها و موضوعات اصلی نوشته حاضر را تشکیل داده است.

در اصل 115 قانون اساسی خصوصیاتی برای مقام ریاست جمهوری بیان گردیده که قید «رجال مذهبی- سیاسی» به عنوان پیش شرط آن عنوان شده است. با عنایت به ابتنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر مبانی اسلامی باید دید چه مبنای شرعی و دینی برای این خصوصیت وجود دارد؟ از آن جایی که حکومت اسلامی پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله یک بار دیگر در دوران حکومت پنج ساله امیرالمومنین علیه السلام جان تازه‌ای گرفت لذا الگوبرداری از سیره آن حضرت علیه السلام می‌تواند مبنای دقیقی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی قرار گیرد. این مقاله بر آن است تا با بررسی منش و سیره عملی امیرالمومنین علیه السلام در گزینش صاحبان مناصب حکومتی به این مهم دست یابد که آیا می‌توان ردپایی از خصوصیت رجل مذهبی- سیاسی در سیره آن حضرت علیه السلام یافت؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر چه واژه ریاست جمهوری در نهج البلاغه و متون مربوط به آن دوران نیامده است ولی با توجه به آن که این مقام نیز یک منصب حکومتی است، می‌توان معیارهای آن را در بیانات امام علیه السلام راجع به گزینش حاکمان واکاوی نمود. با بررسی و تحقیقی که در سیره علوی علیه السلام صورت گرفت این حقیقت به اثبات رسید که در متون دینی خصوصاً معارف علوی به طور روشن معیارهایی برای تصدی مقام‌های حکومتی مشخص شده است که «حُسن شهرت» از جمله آنان می‌باشد به طوری که رجال صاحب منصب در حکومت علوی همگی از «حُسن شهرت» در زمینه یا زمینه‌های متعدد برخوردار بوده‌اند. این تحقیق به روش کتابخانه‌ای (توصیفی- تحلیلی) و با بهره‌گیری از نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علیه السلام و کتب سیره و تراجم نگاشته شده است.

هدف کلی از این تحقیق، تعریف و بررسی و تعیین حدود و میزان کارایی مدارا در سیره علمی انبیاء، بر اساس دریافت نویسنده از گزارش قرآن کریم است. بدین رو نویسنده پس از تبیین کلیات مدارا و مترادفات و متضادهای آن در قرآن به بررسی این مباحث پرداخته است. مبانی کلامی مدارا رحمت الهی مقتضی مدارا با مردمان است. بررسی میزان مطلوب و اهمیت کاربرد مدارا در تبلیغ، مدارا، مهم ترین اصل در سیره تبلیغی انبیاء بوده است؛ اهمیت مدارا در سیره علمی پیامبران الهی در برار مومنان، مدارا و تسامح پیامبران در برابر غیرمومنان است نویسنده در پایان به بررسی موارد عدم مدارا با مخالفان پیامبر پرداخته و نشان داده است که مدارا به هیچ روی به معنایی دست شستن از اصول دعوت انبیاء نیست و تنها، وسیله ای در جهت تحکیم مبانی دین خدا و ارزش های والای آن هاست.

سرگذشت هایی است که دیرینگی آن زمینه ساز کاوش های نظری فراوان » بلوهر و یوذاسف « ماجرای از سوی صاحبان اندیشه و قلم به منظور یافتن پاسخ روشن به پرسش های مختص آن، به ویژه در سدۀ اخیر شده است. کهن ترین متن موجود از قصه در زبان عربی، روایت شییخ صیدو ، فقییه و مدید شیعی سدۀ چهارم هجری است؛ پرسش های طرح شده یا قابل طرح دربارۀ این داستان عبارت انید از 1. درون مایۀ قصه، واقعی است یا افسانه؟ 2. به فرض واقعی بودن در چه سرزمینی تدقی پذیرفتیه است؟ 3. در چه فضای زبانی و فرهنگی نگاشته و روایت شیده اسیت؟ 4. در مسییر حرکیت خیود در زبان ها و فرهنگ ها چه رویش ها و ریزش هایی به خیود گرفتیه و دییده اسیت؟ و... کسیانی در مقیام جست وجوی پاسخ پرسش های یادشده برآمده، حاصل تلاش خود را درمعرض داوری صیاح نظیران و  نهاده اند؛ اما نوشتۀ پیش روی در پاسخ بیه کسیانی اسیت کیه وجیود سیخنا ن پییامبر اسیلام را در روایت صدو منکِر شده اند؛ این جست وجو بر آن است که پیشینۀ نقیل قصیه بیه  معصومان دنیای اسلام را با بررسی راویان روایت صدو به کاوش نشسته، در کنار ارائۀ نمودهایی از آن در آثیار را در متن قصه نشان  و امامان معصوم شیعه  اسلامی، بازتاب حکمت ها و سخنان مأثور از پیامبر دهد. در پایان، این نتیجه به حاصل آمده است که ساختار و مدتوای کنونی قصه که تنها از طری شیخ صدو به ما رسیده، برکشیده و بالیدۀ فرهنگ اسلامی و شیعی است.

جایگاه ویژه امامت و خلافت به لحاظ اهمیت آن در راهبری اجتماعی، هدایت‌گری معنوی و وحدت جامعه و نیز نقش محوری آن- به لحاظ تئوریک- در مسایل تفسیری و روایی، کلامی و تحلیلی، فقهی، عرفانی، تاریخی و سیاسی بر کسی پوشیده نیست. این آموزه از دیرباز مورد توجه دانشمندان با مشرب‌های گوناگون همراه با نقد و نظر بوده است.هدف از این تحقیق، اولا کشف رابطه معنایی امامت و خلافت در نهج البلاغه، ثانیا ارائه جایگاه امامت ائمه شیعه علیهم السلام در نهج البلاغه با رویکرد روایی همراه تحلیل‌های عقلی و نقلی است. ثالثا تحقق بخشی اصالت امامت در ضرورت وجود امام، نص بر آن، علم و عصمت امام ازنهج البلاغه و سایر منابع اصیل می‌باشد. رابعا گردآوری شبهات، ناظر به نهج البلاغه از منابع قدیم و جدید، و سپس نقد و ارزیابی و ارائه پاسخ‌های مستدل و منطقی به آنهاست. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات بر اساس فیش‌‌برداری کتابخانه‌ای و جمع‌آوری اطلاعات از منابع و اسناد دست اول، و همچنین استفاده از لوح‌های فشرده و نرم‌افزارهای تخصصی در این زمینه و نیز مراجعه به پایگاه‌ها و سایت‌های موافق و مخالف در موضوع بحث بود. امامت و خلافت هرچند در لغت متفاوتند اما هر دو بر یک واقعیت دلالت دارند. و دو عنوان منطبق بر یک مصداق‌اند. در متن برآمده از نهج‌البلاغه، امامت رکن رکین دین و از اصول و ضروری مذهب تشیع به شمار آمده است. و با توحید و معاد پیوند معنادار و منطقی دارد. ضرورت هدایت تکوینی و مرجعیت دینی و احیا و پاسداری از سنت نبوی ایجاب می‌کند زمین هیچگاه از وجود حجت خدا و خلیفه الهی بر مردم خالی نباشد که واسطه فیوضات ربوبی بر بندگان فراهم آورد. در اندیشه علوی، امامت و خلافت مقام وراثت، وصایت و اصطفای الهی است که امام را به سلسله انبیا و اوصیا متصل می‌کند و برخاسته از انتصاب الهی و حق امام علی(ع) و فرزندان آن حضرت است. این احقیت از حکمت حق تعالی و سپس از کمالات ذاتی نشات می‌گیرد که مهمترین آنها علم خاص و ملکه عصمت امام است. امام‌علی(ع) در اثبات حقانیت خود به جانشینی پس از رسول‌خدا(ص) به نص و نصب، شایستگی‌ها و فضائل خود استناد فرمودند. از سوی دیگر انتقادها از همان ظهور اولیه یعنی رحلت پیامبر اعظم(ص) و نادیده انگاشتن اصل جانشینی امام علی(ع) در جریان سقیفه از طرف مخالفان مطرح شد که امروزه در بعضی سایت‌ها و در آثار نوشتاری و گفتاری، بعضی روشنفکران شبهات در شکلی جدید احیا و تبلیغ می‌شود. حال آن که امامت بر سه پایه اصلی نصب ونص، علم خاص و ملکه عصمت مبتنی است و شبهات تردیدها در هر سه حوزه قابل ابطال است.

این پایان نامه به بررسی سیمای مهدی در آیات قرآن با استفاده از تفاسیر سنی و شیعی پرداخته و شامل پنج فصل است. در فصل اول با عنوان سیمای مهدی در قرآن پس از بحث از جری و تطبیق، و ظهر و بطن آیاتی که به طور عام یا خاص بر حضرت مهدی دلالت دارند، بررسی شده اند. در فصل دوم به اصحاب مهدی در قرآن و فصل سوم به غیبت مهدی در قرآن اختصاص دارد. در فصل چهارم از نشانه های ظهور در قرآن و در فصل پنجم از قیام و حکومت مهدی در قرآن سخن رفته است.

از سخنان منقول از پیامبر اسلام2 که موجب کژتابی‌ها و چالش‌هایی در فهم مراد واقعی آن گشته کلامی است صحیح السند که مسلمانان را مکلف می دارد تا در برابر بدعت‌گزاران در دین با قاطعیت موضع گرفته بیزاری خود از آنان را ابراز داشته با سب و طعن و بهتان و غیبت آنان موجب درماندگی آنان گردد. جست‌وجوی پیش رو به بررسی سندی و محتوایی حدیث مزبور پرداخته است تا مگر از رهگذر رویکرد فقه الحدیثی بدین پرسش، پاسخ دهد که حدیث موضوع بحث تا چه میزان با اصول و ارزش‌های شناخته شده در متن دین معارض است. در جست‌وجوی حاضر بدین نتیجۀ روشن می‌توان دست یافت که مفاد و مضمون حدیث بدعت و بهتان، هیچ گونه تعارضی با ارزش‌های شناخته شده در آموزه‌های دینی ندارد، چنانکه با اصول عقلائی حاکم بر پیوند‌های اجتماعی جوامع انسانی نیز به طور کامل همخوان است.

در این پایان‌نامه که با هدف بررسی عکس‌العمل‌های رفتاری بنی‌اسرائیل در برابر دعوت حضرت موسی تنظیم یافته است با استفاده از روش‌های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه‌ی کتاب‌های تفسیری، روایی، تاریخی، اجتماعی و سیره به تحلیل و تبیین رفتارهای بنی‌اسرائیل پرداخته شده است.این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: که در فصل اول کلیات پایان‌نامه اعم از موضوع تحقیق،سئوال اصلى و فرعی، پیشینه‌، روش تحقیق و... مطرح شده است. فصل دوم از دو مبحث تشکیل شده است که در مبحث اوّل مفهوم شناسی واژه‌های رفتار شناسی، عبرانیان، بنی‌اسرائیل، یهود، اهل کتاب، اسباط، دعوت، موسی و قرآن بررسی شده و در مبحث دوم به تاریخچه‌ی بنی‌اسرائیل پیش از حضرت موسی(ع) اعم از حضرت ابراهیم، حضرت اسحاق، حضرت یعقوب، حضرت یوسف آمده است. فصل سوّم به رابطه‌ی بنی‌اسرائیل با موسی اختصاص یافته که در آن به دوران کودکی موسی، هجرت از مصر به مدین، نبوت و پیامبری، بازگشت به مصر و مبارزه با فرعون، هلاکت فرعونیان و نجات بنی‎اسرائیل، ورود موسی همراه بنی‎اسرائیل به بیت‏المقدّس و درگیری‌های موسی با بنی‌اسرائیل تا وفات موسی(ع) اشاره شده است. فصل چهارم به رفتار شناسی موضوعاتِ: پیمان‌شکنی، کفر، نژاد‌پرستی، دنیاگرایی، سنگ‌دلی و... مربوط می‌شود که به سه مبحثِ برتری بنی‌اسرائیل در قرآن و تورات و آیات مربوط به آن، علل مغضوب شدن بنی‌اسرائیل مثل: عهد شکنی، تجاوز به حقوق مردم، تجاوز به حدود الهی، دلبستگی به لذایذ دنیوی،‏ کشتن پیامبران و صالحان، نسبت ناروا به خداوند و پیامبران و... و اندیشه و صفات اخلاقی بنی‌اسرائیل از دیدگاه قرآن کریم مثل: کفر، نژاد پرستی، دنیا گرایی، لجاجت‌ و بهانه‏گیرى، سنگ دلی و...می‌پردازد. در فصل پنجم، خلاصه مباحث و پیشنهادها ارائه مى شود