آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در متون رواییِ اهل سنت، روایات متعددی در خصوص فضائل امام حسن و امام حسینv به نقل از پیامبر اکرم2 آمده است؛ از جمله حدیث شریف «انّ الحَسن و الحُسین سَیّدا شَباب أهل الجَنه» که در بسیاری از منابع روایی اهل سنت به طرق مختلف نقل شده است. هرچند برخی از محدثان اهل سنت در نگاشته‌های خود در موضوع احادیث متواتر، به تواتر این حدیث اذعان داشته‌اند، اما هیچ‌یک از آنان گزارش جامعی را در این خصوص ارائه نداده و به جمع‌آوری کامل اسانید و مشخص کردن تعداد راویان در هر طبقه نپرداخته‌و یا راویان این روایت را ضعیف شمرده‌اند. در این جستار، ضمن بازپژوهی این حدیث در منابع روایی اهل سنت، به بررسی تواتر این حدیث از طریق ارائۀ طرق متعدد آن و شناسایی راویان در هر طبقه پرداخته شده است. تکمیل گزارش ناقصِ محدثان اهل سنت و ارائۀ گزارشی جامع در خصوص تواتر این حدیث، و بی‌نیازی حدیث‌پژوهان از مباحثی همچون بررسی نوع خبر، درجۀ اعتبار آن و شناخت احوال راویان این حدیث در منابع رجالی، از نتایج این پژوهش است.

با نگاهی گذرا به تاریخ زندگی پیامبران الهی، این واقعیت را به روشنی می توان دریافت که آنان رهبری جوامع بشری را در حوزه های مختلف زندگی فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی مورد اهتمام قرار می دادند و رسالت خویش را فقط در عرصه ی حیات فردی و مسائل اعتقادی و عبادی، منحصر نمی دانستند. آنان در پی رسالت الهی خود، ضمن مبارزه با انواع انحرافات اعتقادی، اخلاقی و عبادی با ناهنجاری ها و نابسامانی های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز شدیداً برخورد می کردند و برای اصلاح آن ها به تلاش های گسترده ی طاقت فرسایی دست می زدند. همچنین، آیات قرآن و سخنان گهربار پیشوایان معصوم(ع)، با کمال صراحت و با تأکید جدی، شمول رسالت انبیا را بر دو قلمرو دنیوی و اخروی بیان می کنند؛ اما در دوران معاصر، افرادی با محدود ساختن قلمرو دین (سکولاریسم)، زندگی دنیوی را بی نیاز از دین معرفی می کنند. این تفکر، مکاتبی چون علم محوری (ساینتیسم)، عقل محوری (راسیونالیسم)، انسان محوری (امانیسم)، اباحی گری (لیبرالیسم)، کثرت گرایی دینی (پلورالیسم دینی) و تجددگرایی (مدرنیسم) را پدید آورد که آثار بسیار مخربی را در زندگی بشر برجا نهاد. به طوری که امروزه بحران معنویت، معضل اساسی و خطرناکی شناخته شده است که آدمی را به سوی تباهی سوق می دهد. از اینرو، هرچند که سکولاریسم، پدیده ای به ظاهر جدید است؛ لیکن از باب رد فرع بر اصل، غایت این پژوهش آن است که حکمش را از معارف غنی علوی(ع) به دست آورد و به ارائه ی راهکارهایی جهت برون رفت از بحران های آن بپردازد. بدین روی، در نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کتابخانه ای اثبات می شود که به دلیل یگانگی سرچشمه ی تکوین و تشریع؛ یعنی خدا، رابطه ای تنگاتنگ میان دین و دنیا وجود دارد. به طوری که سعادت و سلامت دنیا و آخرت جز از راه دین میسر نمی گردد. همچنین، به دلیل کلی نگری و توصیفی بودن علم و به دلیل پشیمانی های انسان در انجام کارهایش، علم و عقل به تنهایی در سعادت زندگی بشر کافی نیستند و در این میان تنها آموزه های الهی راه گشا خواهند بود. پس، آدمی همواره برای سعادت دنیا و آخرتش نیازمند به دین حق است.

امروزه مسئله‌ی حقوق اساسی انسان و توجه به آن، امری عام و فراگیر تبدیل شده است. حقوق اساسی عبارتست از آن حقوقی که انسان به حکم انسان بودنش باید از آن برخوردار باشد و در برخورداری از این حقوق، داشتن ویژگی و یا موقعیت خاص بی‌تأثیر است. این حقوق، اگر به درستی به انسان شناسانده شود، می‌تواند به عنوان سدّی در مقابل ترفندهایی به کار برده شود که قصد سوء استفاده از کرامت انسانی را دارند. تفاسیر نادرست از حقوق اساسی انسان و گسترش اندیشه‌های غیر اسلامی، سبب شده است، انسان در شناخت حقوقش ناتوان بماند.در این پژوهش به پاسخ سوالاتی از این قبیل که نهج البلاغه تا چه مقدار به حقوق اساسی انسان می‌پردازد، راز کژتابی در باب این حقوق، منابع استخراج و نیز آفات شناخت این حقوق چیست، پاسخ داده شده است. نهج البلاغه در راستای قرآن و سخنان رسول گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، به این موضوع‌ توجه وافر دارد. آن‌چه در این پایان‌نامه به آن پرداخته‌ایم، نگاه کلی به حقوق اساسی انسان از دیدگاه حضرت امیرالمومنین علی (علیه السّلام) و هم‌چنین مقایسه‌ای تطبیقی میان سخنان ایشان با اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر است. حضرت علی (ع) انسان‌ها را در گوهر انسانیت و فضیلت یکسان می‌داند. در این پژوهش که به شیوه‌ی کتابخانه‌ای نگاشته شده است حاصل مباحث به صورت ذیل می-باشد:توحید، اساسی‌ترین رکن پذیرش حقوق است که با مبانی توحیدی که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه به آن اشاره می‌کند برابر است. هم‌چنین انبیاء و ائمه (علیهم السّلام) به عنوان بیدارکننده‌ی فطرت انسانی نقش عمده‌ای در احقاق حقوق دارند. باورهای دینی و مذهبی بزرگترین سرمایه در جلب توجه انسان‌ها به حقوق اساسی خویش‌اند. آزادی، امنیت، حقوق سیاسی و اقتصادی و نیز سایر حقوق از تفکر علی‌بن ابی طالب (ع) با تمام ویژگی‌ها و خط قرمزهایشان بیان شده است. در خصوص ضعف‌های اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر مباحثی مطرح گردیده که با مقایسه ی آن با نهج البلاغه به تفاوت‌ها و راه‌کارهایش برای اصلاح پی می‌بریم.

این پژوهش با عنوان نقش صبر و اهمیت سازنده‌ی آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان از دیدگاه امام علی(ع) با تکیه بر نهج البلاغه به نگارش درآمده است. در تعریف کلی از صبر می‌توان گفت: صبر به‌ معنی وادار نمودن نفس به انجام آنچه که اقتضای عقل و شرع است و باز داشتن از آنچه که این دو نهی می‌کنند. با توجه به کاربردهای وسیع صبر، بیشتر افعال اخلاقی به لحاظی، تحت عنوان صبر قرار می‌گیرند. سوال‌های ویژه‌ی این پژوهش عبارتند از: امیرالمومنین(ع) چگونه صبر را به عنوان یک راهکار برون‌رفت و نجات بخش معرفی می‌کند؟ نقش صبر در دست‌یابی به اهداف زندگی چیست؟ میان صبر و خودشناسی چه ارتباطی وجود دارد؟ فرضیه‌ها، امیرالمومنین(ع) صبر را به عنوان یکی از صفات مومنان یاد می‌کند. یکی از کارکردهای صبر، تسریع حرکت آدمی در رسیدن به آمال و اهدافش، به دلیل از بین بردن موانع است. برخورد انسان در مواجهه با مسایل و مشکلات منجر به کشف قدرت پنهان و ظرفیت بالای(استعداد) خود می‌شود. بنابراین، انجام این پژوهش ضروری‌ می-نماید. نتایج به‌دست آمده؛ یکی این‌که انسان هرچه ایمانش بیشتر باشد، در مقابل بلایا و مصائب صبورتر است و بالعکس. تخلق به هر یک از اخلاقیات ایمانی نیازمند صبر است، رابطه‌ی صبر و ایمان یک رابطه‌ی دو سویه است. دیگر این‌که صبر در مصائب و بلایا سبب کشف قدرت درونی در انسان می‌شود، سنت زندگی در دنیا همراه مصیبت و گرفتاری‌ست، تا انسان خودش را بشناسد. هرکس که گرفتار بلایی نشود، چهره‌ی واقعی‌اش شناخته نمی-شود، حتی برای خودش، البته‌ بلایا برای مومن مظهر لطف خداست.روش این تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و گردآوری اطلاعات و سازماندهی و تحلیل و تدوین مطالب می‌باشد و در این راستا از هر ابزاری که ما را در رساندن به هدف یاری می-کرد، کمک گرفتیم.

پژوهش "توحید و سلامت روانی در معارف علوی" درصدد تبیین آموزه های توحیدی مرتبط با سلامت روان مندرج در سخنان امیرالمومنین علی علیه السلام جهت بازشناسی نقش باورهای دینی افراد به این آموزه ها در تأمین سلامت روانی پایدار برای آن ها است.

بی‌تردید نمی‌تو‌‌ان حکومتی را یافت که مخالف نداشته باشد وهمه حکومتها چه حق و چه باطل، دارای مخالف هستند و حکومت امام‌علی(ع) نیز از این امر مستثنی نیست.این نوشتار در صدد آن است که به بررسی نگرش سیاسی مولا علی(ع) و راهبردهای ایشان در مقابل مخالفین زمان خود بپردازد، تا روش آن حضرت، الهام‌بخش روزگار ما نیز باشد.نگارنده در این رساله ابتدا به معناشناسی واژه‌ی مخالف و سپس به فلسفه به وجودآمدن این نوع مخالفتها پرداخته است.از عنصرهای مخالف‌آفرین در حکومت آن حضرت می‌توان به عامل‌های: نژاد و قومیت ، دین و مذهب ، اخلاق و ارزشها و عامل سیاسی و اجتماعی اشاره کرد.در ادامه‌ی این رساله، به معرفی اقسام مخالفان و تشریح انگیزه‌ها و اهداف آنان پرداخته شده، که می‌توان از عواملی مانند دنیاپرستی، کینه‌توزی ، قدرت‌طلبی ، براندازی حاکمیت دینی ،تضعیف باورها و … یاد کرد.همچنین کاوش‌هایی در زمینه روشها و تاکتیکهای مخالفان، شیوه رفتار مولا علی(ع) با آنان، حقوق و آزادی‌های مخالفان در حکومت علوی صورت گرفته است.ازمهمترین تاکتیکهای مخالفان می‌توان به مواردی از قبیل ایجاد شبهه، شعارهای عوام فریبانه، جوسازی، استفاده ابزاری از مقدسات و… اشاره کرد. در مورد سبک رفتار آن حضرت با مخالفین خود، می‌توان گفت که مولا علی(ع) با توجه به موقعیّت‌ها و عکس‌العمل‌های متفاوت آنان، از روشهای متفاوت گفتگو، مدا‌‌‌ر‌‌‌ا و قاطعیت استفاده کرده است.در سیره حکومتی امیرالمومنین(ع)، مخالفان از حقوق و آزادی‌هایی از قبیل: حق حیات و آزادی تن ، آزادی بیان ، آزادی تفکر و اندیشه و…برخوردار بودند.

با ظهور دین اسلام، مفهوم شرق در نگاه غربیان غیرمسلمان، از معنای «منطقه‌ای جغرافیایی» به «هر منطقه‌ی ‌مسلمان‌نشین»، تغییر کرد و دامنه‌ی شناخت آنان به «تمام زوایای اسلام و جوامع اسلامی» وسعت یافت. پس از دوران جنگ‌های صلیبی، شرق‌شناسان از هر وسیله‌ای برای مقابله با اسلام استفاده کردند. همچون: تهمت‌های ناروا به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، نشر اکاذیب درباره‌ی قرآن و اسلام، سرقت نسخ خطی، استعمار جوامع مسلمین و نیز تشویش اذهان عموم در لباس علم‌دوستی. با طلوع انقلاب اسلامی ایران، به یک‌باره شیعه‌شناسی در میان مستشرقان رشد کرد. پیش از این رخداد مهم نیز آنان درباره‌ی امام علی علیه‌السلام و نهج‌البلاغه دیدگاه‌هایی ارائه کردند که به سبب پراکندگی، مورد بررسی و نقد قرار نگرفته بودند، لذا این پژوهش بر آن شد تا در یک تحقیق مسئله‌محور کتابخانه‌ای و با روش توصیفی تحلیلی، در سه بخش به بنیادهای مفهومی و زمینه‌های تاریخی استشراق، زمینه‌های رویکرد مستشرقان به امام علی علیه‌السلام و نهج‌البلاغه و دیدگاه‌هایشان در این باره و نیز به نقد مهم‌ترین دیدگاه‌های آنان درباره‌ی امام علی علیه‌السلام و نهج‌البلاغه بپردازد.یافته‌های پژوهش: اولاً در عرصه‌ی شناخت حضرت امام علی علیه‌السلام و کتاب نهج‌‌البلاغه‌، برخی از خاورشناساندیدگاه‌های مستقل، برجسته و دقیقی ارائه داده‌اند. ثانیاً مستشرقان تنها با دلایل علمی و به دنبال کشف حقیقت به شناخت امام علی علیه السلام اقدام ننموده‌اند. ثالثاً دیدگاه‌‌های شرق‌شناسان درباره‌ی امیرالمومنین علیه‌السلام و نهج‌البلاغه ‌همگی، درست و خدشه‌ناپذیر نیستند و باید تفکیک شده و مورد نقد قرار گیرند که برخی نیز نقد شده‌اند.

از مهم‌ترین روش‌های تربیت اسلامی که در قرآن و سنت و سیره‌ی امامان معصوم (ع)از جمله امیر‌المؤمنین علی (ع) مورد توجه و تأکید قرار گرفته است،روش‌"عبرت‌آموزی"‌ می‌باشد. خداوند در قرآن‌کریم در آیات مختلف، یکی از مهم‌ترین منابع و عوامل هدایت انسان را عبرت از گذشته و گذشتگان معرفی می‌کند و با الفاظ و عبارات مختلف، مردم را به دقت و تأمل در زندگی و سرگذشت خوبان و بدان فرا می‌خواند و به انسان‌ها سفارش می‌کند که به سیر و تفکر در آیات آفاقی و انفسی بپردازند و عاقبت محسنین و مفسدین را بنگرند. همچنین امام علی(ع)با توصیه به تفکر و تأمل در تاریخ گذشتگان و پند از حوادث تاریخی، همه را به عبرت‌آموزی از سرانجام نیک و بدشان دعوت می‌کند. چراکه حوادث تاریخی مشابه‌اند و عدم توجه به آن‌ها و بهره نبردن از تجربه‌های ارزشمند پیشینیان، خسران و تباهی رابه بار خواهد آورد. لذا بیان تاریخ و حوادث تلخ و شیرین آن، روشی مطلوب برای عبرت آموزی از زندگی دنیایی و غافل نگشتن از سرای اخروی است. بنابراین، به‌‌ منظور استفاده‌ی بهینه از سرمایه‌ی گران‌بهای عمر و جلوگیری از اتلاف امکانات و استعدادهای انسانی، لازم است با تفکر در تاریخ و کشف سنن و قوانین حاکم بر آن و به‌ واسطه‌ی پندپذیری و عبرت‌آموزی از وقایع و سرگذشت پیشینیان، در جهت رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی گام برداریم. پژوهش حاضر به اهمیت تاریخ و عبرت‌های آن و بیان نقش عبرت‌آموزی در اخلاق اسلامی از دیدگاه امام علی (ع) پرداخته است و در همین مورد مباحثی همچون منابع، ابزارها، عوامل، موانع و بهره‌های اخلاقی، تربیتی عبرت‌پذیری، نقش پیامبران در ایجاد تمدن بشری و ... مطرح گردیده است.