آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

خاندان چک در عهد حکومت راجه سهه دیو (701 - 720 هـ) به این سرزمین مهاجرت کردند و شاخه ای از آنان به رهبری پاندوچک در تراهه گام مقیم شدند و در مقام سپاهی و مناصب اداری به خدمت سلاطین شاهمیری درآمدند و با ورود میرشمس الدین محمد عراقی به کشمیر، به مذهب امامیه گرویدند. این مقاله بر آن است تا چگونگی برآمدن و سقوط شاخه شیعی مذهب این خاندان و نقش و عملکرد آنان را در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشمیر به روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس متون تاریخی، به ویژه بهارستان شاهی، بررسی کند. چکان هر چند دوره کوتاهی (962 - 993 هـ) بر سرزمین کشمیر حکومت کردند؛ اما به رغم تمامی اختلافات و منازعات داخلی و تهاجمات مکرر مغولان هند/ بابریان، توانستند با بسط اقتدار خویش و انجام اقدامات موثر، مذهب تشیع را در این سرزمین چنان گسترش دهند، که تا امروز باقی است.

آشنایی با تاریخچه نهضت اصلاح‌طلبی و احیاگری در جهان اسلام که از مقدمات لازم بحث است در سه مقطع تاریخی انجام گرفته است : مقطع نخست از قرن اول هجری تا عصر سیدجمال، مقطع دوم از عصر سید تا پایان جنگ دوم جهانی و مقطع سوم: عصر امام‌خمینی(ره). در تاریخ نهضت شاهد انواعی از نظریه‌های احیاگرانه بوده‌ایم که چندنظریهء کلان ذیل چشمگیرتر بوده‌اند: -1 تفسیر علمی متون دینی -2 اصل اجتهاد -3 ایدئولوژیک کردن دین -4 احیای عینی شریعت -5 مکتب تفکیک ، -6 قبض و بسط تئوریک شریعت . هر یک از مصلحان و احیاگران برای نیل به مقصود خویش شیوه‌ای خاص را در پیش گرفته که می‌توان آنهمه گوناگونی را در ذیل دو شیوهء کلی: رفورمی اصلاحی و حماسی انقلابی گردآورد. صرف نظر از جزئیات ، چهرهء نهضت پس از سیدجمال تا پایان جنگ دوم جهانی در شیوهء اصلاح و از آن پس با تشکیل جنبشهای آزادی‌بخش بر حماسه و انقلاب تکیه نمود. تنوع نظریه‌ها و شیوه‌ها تابعی از تنوع اندیشهء دینی، اوضاع و شرایط، تعلیل انحطاط تمدن اسلامی، جهانشناسی عصری، توان و مزاج شخصیتی آنها است . از این رو کاوش در اعتلا و انحطاط تمدن اسلامی و مقولات نوینی چون: علم جدید، جهان نو، تمدن مغرب زمین و اقتباس از آن، دموکراسی و آزادی، عقلانیت ، فرهنگ و هویت ، دین و سیاست و .... جمله مباحث محوری احیاگری است که در این پایان‌نامه خصوصا از منظر مصلحان و احیاگران جهان اسلام مورد بحث قرار گرفته است .

جهان اسلام، پس از حملات ویرانگر مغول‌ها و تشکیل حکومت ایلخانان ایران (اواسط سدة هفتم تا اواسط سدة هشتم) با شرایط تازه و متفاوتی رو‌به‌رو شد تا آنجا که گسترش علوم مختلف نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفت. در چنین اوضاعی، محمدبن زکریای قزوینی، با تألیف آثارالبلاد و اخبارالعباد و نیز عجایب‌البلدان، نخستین گام را در مسیر تألیف آثار جغرافیایی برداشت. از این‌رو، پژوهش حاضر کوشیده است تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که آیا قزوینی در تألیف آثارالبلاد و اخبارالعباد، بر نگرش و شیوۀ پیشینیان اتّکا کرد یا طرحی نو درانداخت و از چه منظری به دانش جغرافیا می‌نگریست و آن را مشتمل بر چه عناصری می‌دانست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که قزوینی ازلحاظ اشتمال، هم به جهان اسلام و هم به بیرون از آن توجه داشته و از آن روی که در نوشتن مطالب به‌گونه‌ای متأثر از نظام اقیلم یونانی بوده، به مکتب عراقی گرایشِ بسیار داشته است. همچنین او کوشید میان جغرافیا و تاریخ توازنی هم به‌وجود آورد؛ از همین‌روست که بعد از جغرافیای طبیعی، بیشترین توجه‌اش به جغرافیای انسانی و اقتصادی بوده است. چنین رویکردی از عنوان کتاب او هم پیداست که «بلاد» و «عباد» را در آن جای داده است. همچنین نگاه ویژه نویسنده به عجایب‌نگاری و تراجم احوال بزرگان، نشان‌دهنده گرایش او به تاریخ‌نگاری و داستان‌پردازی بوده است.

چکیده ندارد.

مرینیان که حکومتشان در مغرب اقصی قریب به سه سده طول کشید، با اهل ذمه رفتار مسالمت­آمیزی داشتند و یهودیان، از جمله ذمیانی بودند که در سایه‌ی تسامح مرینیان، از آزادی‌های دینی و اجتماعی برخوردار شدند؛ به­گونه­ای که برخی از آنان، از ­جمله بنی‌رقّاصه، به دربار راه­یافته، به مناصب مهمّ دیوانی دست­یافتند. در این پژوهش، با تتبّع در منابع، به بررسی چگونگی و دلایل ورود یهودیان به دربار مرینیان پرداخته شده و با تبیین نقش آنان در دیوانسالاری، تأثیر آنها بر حکومت و جامعۀ اسلامی، تحلیل و ارزیابی شده است. عدم تعلقات مذهبی برخی سلاطین و نیازهای مالی آنان از یک­سو، و ثروت یهودیان و آشنایی آنان با امور دیوانی از دیگر سو، سبب ورود یهودیان به دربار مرینیان گردید؛ اما باوجود برخورداری از حمایت سلاطین، در پیشبرد اهداف حکومت مؤثر نیفتادند؛ زیرا بیش از خدمت به حکومت، در صدد حفظ منافع خود و دسیسه­چینی و فتنه­انگیزی بر ضدّ مسلمانان بودند.

در دهه های پایانی قرن نوزدهم میلادی، چند تحقیق درباره تاریخ زندگی حضرت محمد (ص) با رویکرد بررسی انتقادی منابع انجام گرفت که حاصل آن تشکیک در روایت های سیره و بی اعتمادی به همه منابع روایی و تاریخی اسلام بود. در چنین فضایی، رژی بلاشر در اثر خود، «مساله محمد» ضمن تشریح مشکلات موجود برای استفاده از قرآن و داده های کتاب های سیره به عنوان منابع شرح حال نویسی ادعا دارد که هر چند مستنداتی که امکان نگارش تاریخ زندگی پیامبر اسلام (ص) را با جزئیاتی دقیق و منسجم فراهم سازد در دست نیست، با این وجود می توان به کمک قرآن، تنها منبع معاصر پیامبر (ص)، شرایط و فضایی را که رسالت پیامبر (ص) اسلام در آن تکوین و تکامل یافت، بازآفرینی کرد. بلاشر در «مساله محمد» که تحقیقی انتقادی درباره زندگی نامه پیامبر اسلام (ص) است، شرح حال پیامبر (ص) را فقط بر اساس شواهد قرآنی تدوین می کند، و از اخبار و اطلاعات سیره، تنها به منظور تایید داده های قرآنی بهره می گیرد.

عظمت حادثه کربلا و تإثیرات عمیق و گسترده سیاسى و اجتماعى آن در تاریخ اسلام و بویژه تاریخ تشیع, هر ذهن کنجکاو و علاقه مند به درک و فهم حقایق تاریخى را به شناخت منابع گزارش هاى این رویداد سوق مى دهد; خاصه آن که از دیر باز ادعاى نامکتوب ماندن گزارش هاى تاریخى در اسلام تا نیمه سده دوم هجرى, از سوى خاورشناسان مطرح و شایع گشته است. در این مقاله با معرفى اجمالى کتاب مقتل الحسین(ع) ابومخنف نشان داده ایم که بسیارى از راویان اصلى واقعه عاشورا شاهدان عینى و حاضر در میدان کربلا بوده اند و آن چه در منابع مختلف در این باره به دست ما رسیده از ارزش تاریخى بسیار برخوردار است.

سفینه تبریز مجموعه ای است خطی مشتمل بر 209 عنوان کتاب، رساله، گزیده کتاب، قصیده، منظومه، جدول و نامه که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی در سال های 723-721 هـ. آنها را گزینش، تلخیص یا تالیف و به خط خویش کتابت کرده است. 12 اثر از این مجموعه را کتاب ها، رساله ها، خلاصه ها، نامه ها و جدول هایی در بر می گیرد که می توان آنها را در زمره تاریخ یا حاوی مواد تاریخی به شمار آورد. در این مقاله ضمن بررسی این آثار به ارزیابی اجمالی آنها پرداخته شده است.