آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر ضمن تعریف واژه «توسل» با تکیه بر قرآن و حدیث و ساختار آن به رویکردهای ساختاری و محتوایی آن در شعر فارسی با تکیه بر اشعار نظامی گنجوی در این زمینه می پردازد. زاویه دید نظامی درتوسلها، انواع توسل؛ توسل به ذات و صفات، توسل مستقیم، غیر مستقیم، لحن توسلهای نظامی، شفاعت و توسل و … در بخشهایی از مقاله تشریح شده است. در مبحث زاویه دید توسلها به اصالت سبکی نظامی در این زمینه اشاره شده است؛ به گونه ای که اثبات شده است که حالت خطابی و زبان دوم شخص مفرد با خداوند و رسول اکرم (ص)، بیشتر در خور توجه نظامی در گفتگوهای توام با توسل بوده است. در بخش انواع توسل، به مسأله توسل به ذات الهی و توسل به اسماء و صفات الهی اشاره شده است و در بخش انواع توسل غیر مستقیم به مسأله تحیت بدون درخواست و مسأله درخواست و تحیت اشاره شده است. لحن و توسل، تضرع در توسلها، لحن متواضعانه نظامی، صمیمیت لحن و… از رویکردهای دیگر مقاله است. به طور کلی مقایسه رویکردهای نظامی و قیاس با رویکردهای اعتقادی با عنایت به شیوه نقد تطبیقی مبتنی بر قرآن و حدیث اساس مقاله حاضر را تشکیل می دهد.

مسأله «رجعت» و اعتقاد بدان، به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مذهب شیعه، همواره از سوی اهل سنت مورد انکار قرارگرفته و به‌انحاءمختلف، غیرقابل‌پذیرش جلوه داده شده است. نوشته پیش‌ رو، به صورتی تطبیقی با پرداختن به موضوعی مشابه با موضوع «رجعت» در منابع تفسیری اهل سنت، نشان داده است که اهل سنت، در مواجهه با مسائلِ مشابه با موضوع «رجعت» در منابع خود، علی‌رغم تصریح و اذعان به غریب و تعجب‌آور بودن، آن را قابل‌پذیرش دانسته و به‌سادگی توجیه عقلانی نموده‌اند. مسأله مشابه مذکور، عبارت است از وجود روایاتی در موضوع زنده شدن «آمنه» (س) و عبدالله (ع) والدین گرامی پیامبر اکرم (ص) و حتی عبدالمطلب، جد بزرگوار آن حضرت و ایمان آوردنشان به پیامبر اکرم (ص) که در چندین تفسیر سنی‌مذهب اشاره شده است. ابن کثیر، بسان علمای شیعه، به شیوه‌ای عقلی و با استناد به دلیلِ «محال نبودن زنده شدن انسان پس از مرگ» به اثبات آن پرداخته است. این مقاله با مقایسه روش استدلال مفسران اهل سنت با استدلال‌های رایج شیعه، به‌طور برجسته تناقض موجود در سخنان اهل سنت در انکار رجعت را نمایان نموده است.

از جمله رویکردهای کاربردشناسانه در زبان که امکان بازخوانی متون دینی را به مثابه گفتمان فراهم می‌آورد، رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، ساحت‌های مجاهدت با عنایت به آیاتی که به صورت مصرّح و یا غیر مصرّح به جهاد اشاره دارند بر پایه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سطوح سه گانه توصیف، تفسیر و تبیین، مورد بررسی قرار گرفت، تا بتوان با در نظر داشتن ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی که متن در بستر آن به وجود آمده است، به دریافت تازه‌ای از گفتمان مجاهدت در قرآن دست یافت. شبکه گفتمانی جهاد در مواجهه با نظم گفتمانی موجود در جامعه جاهلی زمان نزول و نیز ادوار پسینی نزول، با قرار دادن اصل دفاع و نیز مقاتله و مجاهده در راه خدا، به عنوان دالّ مرکزی گفتمان جهاد در قرآن، مجموعه‌ای از عناصر و ارزش‌های مفهومی را باز تعریف کرده و از طریق این نظام ارزشی جدید، ساحت‌های مجاهدت تبیین و بسیاری از حوزه‌های معناییِ در گردش در جامعه را تغییر داده است. مهم‌ترین این تغییرات باز تولید مناسبات قدرت در جامعه است که مناسبات اجتماعی را نظمی تازه می‌بخشد و مناسبات قدرت را ذیل نظام‌های معنایی و معرفتی دوگانه‌ای چون حق و باطل، الله و طاغوت، ایمان و کفر و غیره باز تعریف می‌نماید. تغییر و اصلاح اندیشه و باورهای درونی و ترسیم هنجارها در نهایت مخاطب گفتمان را به سوی کنش اجتماعی مناسب در راستای نظام‌های بهنجار سوق می‌دهد.

شناخت رویکردهای قرآن‌پژوهی مفسران، زمینه فهم، تحلیل و نقد آرا و نظرات ایشان را فراهم می‌سازد؛ زیرا متون تفسیری، متأثر از جهان‌بینی و انگاره‌های ذهنی مفسر و نیز بازتابی از اقتضائات فرهنگی و اجتماعی عصر اوست. تأثیر عنصر جنسیت نیز در فهم متون دینی از جمله مقولاتی است که اخیراً در حوزۀ فهم و تفسیر قرآن، موضوعیت یافته است. از این رو، این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در یک بستر تطبیقی به بررسی گرایش، مبانی و روش‌های تفسیری «آمنه ودود» و«بنت‌الشاطی»، دو تن از بانوان قرآن‌پژوه پرداخته است. نتایج به دست‌آمده، حاکی از آن است که گرایش تفسیری آمنه ودود، اجتماعی، فراجنسیتی و عدالت‌محورانه است. او در این راستا از روش هرمنوتیکی و تحلیل‌های فلسفی در تبیین گفتمان‌های قرآن بهره برده است. جهت‌گیری مبانی و روش‌ها در فهم قرآنیِ آمنه ودود در تفسیر اجتماعی‌اش، او را به احکام اسلامی در حوزه زنان می‌کشاند تا خوانشی نو و عصری از آن‌ها ارائه دهد. اما گرایش تفسیری بنت‌الشاطی، ادبی ـ کلامی در راستای اعجاز بیانی قرآن است. او تلاش دارد تا از نگاه زبان‌شناسانه، بر اعجاز بیانی قرآن تأکید کند و آرایی همسو با جریان تفسیر بیانی را مطرح نماید.

روشهای تفسیری ابزارهایی هستند که مفسران در کشف و بیان مراد خداوند در آیات قرآن، از آنها استفاده می-کنند. بررسی اینکه کدام روش، ابزاری متقن برای نیل به ابعادی دقیقتر از این مراد میباشد، ضروری است. در روش تفسیری روایی محض، مفسر تنها به ذکر روایات مناسب ذیل آیات بسنده می‌کند؛ اما در روش اجتهادی جامع، متناسب با اقتضای آیات از ترکیب روشهای مختلف استفاده می کند. این پژوهش جهت مقایسه ی میزان کارآمدی این دو روش (به معنای حفظ جاودانگی آیات قرآن)، با روش تطبیقی، به بررسی تفسیری آیه ی 159 سوره ی بقره در تفاسیر اجتهادی جامع و روایی پرداخته ‌است. این آیه، عالمان به آموزه‌های هدایت خداوند در قرآن را از کتمان آنها منع می کند. در این تحقیق، مصادیق قابل کتمان حقیقت در تفاسیر روایی محض و اجتهادی جامع فریقین بررسی شده است. در مقام نتیجه با مشاهده ی نگاه جامعتر تفاسیر «اجتهادی جامع» نسبت به «روایی محض» درخصوص مورد تفسیری مختار، کارآمدی بیشتر این روش در اثبات جاودانگی و کاربردی بودن همیشگی آیات قرآن دریافته شد.

بعد از تأسیس مدرسه حلّه و اعتبارسنجی حدیث بر پایه سند، آراء رجالی نجاشی و شیخ طوسی ـ از رجالیان مشهور شیعه ـ از اهمیت فراوانی برخوردار گردید. نجاشی و شیخ طوسی بنا بر وظیفة علم رجال، که تعیین وثاقت و ضعف راویان است؛ در کتب خود به برخی جرح و تعدیل­ها اشاره کرده­اند، ولی گاهی اوقات آرائشان در مورد وثاقت و ضعف یک راوی متعارض شده است. در همین راستا این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی درصدد بررسی چگونگی مواجهه و تعامل آصف­محسنی از رجال­پژوهان معاصر با این تعارض­ها برآمده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که نحوه مواجهه با تعارضات نجاشی و شیخ طوسی، قاعده و قانون خاصی ندارد بلکه بستگی به استنباط و اطمینانی دارد که برای شخص مجتهد و رجال­پژوه به وجود می­آید. در ضمن هیچ دلیلی محکمی برای ترجیح آراء نجاشی بر شیخ طوسی در دست نیست و نحوه تعامل نسبت به راویان بر حسب اطمینانی که برای پژوهشگر حاصل می­شود متفاوت است

چکیده:بررسی و تحلیل عوامل صعود و سقوط انسان در قرآنتوسط:ریحانه ناطقی پژوهش حاضرتحت عنوان بررسی و تحلیل عوامل صعود و سقوط انسانبه بحثی قرآنی پیرامون این دو موضوع مهم می پردازد زیرا این مطلب از مواردی است که تمامی انسان ها با هر عقیده، مذهب و جنسیتی به دنبال آن هستند و تلاش می کنند با شناختن مفهوم سعادت و راههای رسیدن به آن ، از شقاوت و بدبختی در امان باشند. قرآن کریم با به کار بردن واژگانی چون سعادت و فلاح و فوز، پیروان خود را به سوی سعادت می خواند و فراوانی سخنان معصومین (ع) نشان از گستره و اهمیت موضوع دارد.نویسنده در این پژوهش ، عوامل و موانع صعود و سقوطانسان را در چهار فصل مورد برسی وتحلیلقرار داده است. فصل اول بهبیان کلیات، فصل دوم مباحثی پیرامونخودشناسی و ضرورت آن، تعریف انسان از منظر قرآن وفلسفه خلقت انسان می باشد ، و در فصل سومبه بررسی عوامل صعود و سقوط انسان از منظر قرآن با تکیه برنظر محدثین و مفسرین پرداخته و در ادامه عوامل سعادت و شقاوت را مورد بحث و مداقه قرار داده است. از بررسی آیات این مهم بدست می آید که عامل اصلی سعادت انسان ایمان و عمل صالح می باشد و عامل اصلی شقاوت انسان نیز اعراض و سرپیچی از خداوند وفرامین او می باشد که در قالب گناه ، ظلم ،گمراهی و کفر و شرک و ...نمایان می شود.کلید واژه ها: انسان، قرآن، سعادت، شقاوت

تحقیق پیش رو به بررسی مفهوم کبر در قرآن و راههای درمان آن پرداخته است.در پژوهش حاضر سعی بر این شده است تا حد ممکن از نظرگاه قرآن به بررسی کبر و ابعاد آن پرداخته شود . همچنین از روایات نیز به عنوان مبین و مفسر کلام وحی استفاده شده است.این پژوهش در شش فصل تنظیم شده و سیر حرکتی ما در این کار بدین صورت است :بعد از بیان کلیات کار، به مفهوم‌شناسی واژه «کبر» و واژگان پیرامونی آن در قرآن پرداخته شده است. در ادامه به سایر ابعاد مفهوم کبر و تکبر از جمله 1. نمودهای کبر2. علل و عوامل پیدایشتکبّر 3. آثار و پیامدهای تکبر از منظر قرآن پرداخته شده است. در ادامه سعی در تبیین چرایی وجود کبر در انسان شده و برای تکبر ممدوح نمونه هایی بیان شده است.و در پایان نیز فصلی به ارایه راهکار درمانی جهت رهایی از این انحراف اخلاقی اختصاص یافته است. در مجموع یافته‌های پژوهش به اختصار عبارتند از:1.

چکیده ‏این پژوهش با طرح ضرورت بررسی جایگاه عدالت دراخلاق سیاسی اسلام ارایه شده و ازآن جا که عدالت دراندیشه ‏سیاسی حضرت علی( علیه السلام) به عنوان زیر بنای مشروعیت بخش یک نظام سیاسی اسلامی مورد تأکید است، از ‏اینرو دراین پژوهش مفهوم عدالت ازمنظر حضرت علی (علیه السلام ) به تعریف از مرحوم علامه طباطبائی آمده ‏است:« عدالت این است هر نیرویی حقّی دارد به حقّ خودبرسد ودرجایی که شایسته است قرار گیرد» واخلاق یکی ‏ازمهم ترین ساحت های دین مبین اسلام که پیامبر اسلام (صلی الله وعلیه وآله ) هدف نهایی از بعثت خود را رسیدن ‏به کرامت های اخلاقی معرفی شده وسیاست در لغت با تدبیر امور جمعی و ریاست بر جمع پیوند یافته است. در ‏بخش دوم به سئوالات پژوهش به صورت تحلیلی پرداخته شده است و درسئوال اول عدالت گام اول دررهبری نظام ‏سیاسی به شمار می رود ودرسئوال دوم عدل چنان سپرمحکمی است که رعایت آن موجب تداوم قدرت و اقتدار نظام ‏سیاسی می گردد و در سئوال سوم: طبق اصل ( 5 و109) قانون اساسی جمهوری اسلامی از ویژگی های رهبر: ‏شجاعت، تدبیر، مدیریت، قدرت کافی و... برشمرده شده و حاکمانی که بارعایت حد تعادل درقوای نفسانی خود ‏بتوانند به فضیلت عدالت نائل آیند وشایستگی های لازم را داشته باشند به عنوان زمامداران نظام سیاسی برگزیده ‏خواهند شد و درسئوال چهارم با استناد به قرآن کریم (حدید:25) هدف از ارسال پیامبران وسفرای آسمانی آشنا ‏ساختن بیشتر مردم با حقّ و اقامه قسط وعدلْ بیان شده است ودرسئوال پنجم، ازاهداف کلی عدالت اقتصادی ازبین ‏بردن فاصله بین اقشار مردم و تقویت حس برادری وحفظ کرامت انسانی توصیه شده است .‏کلمات کلیدی: عدالت، اخلاق، سیاست،